Drie weken lang, vijf dagen in de week, van half tien tot kwart over een. In die tijd leert een aantal buitenlandse studenten op het Talencentrum van de RUG een aardig mondje Nederlands. Daarna kunnen ze zonder hakkelen een haring met uitjes in een restaurant bestellen. Of zeggen dat ze iemand aardig vinden. ''Want veel meer mag je er niet van verwachten'', zegt docente Ties Onvlee. ''Het gaat erom dat ze eenvoudige gesprekken in het Nederlands kunnen voeren.'' Een reportage over groep 2, niveau 1 intensief.

Arjan Wildeboer

In een zaaltje op de eerste verdieping van het Harmoniecomplex zijn alle dertien buitenlandse studenten present voor de vijfde dag van hun stoomcursus Nederlands. Dat zullen ze weten ook. Iedereen die denkt in het Engels een vraag te kunnen stellen, wordt op de vingers getikt en mag het nog eens over doen. Want de voertaal is en blijft Nederlands, hoewel dat soms grote verwarring op kan leveren. ''I don't know'', antwoordt een studente op een vraag van docente Ties Onvlee en kijkt hulpeloos om zich heen. ''Ho ho'', zegt Onvlee, ''ik wil graag dat je 'I don't know' in het Nederlands zegt.'' Waarop de studente helemaal de draad kwijt is en begint met: ''iek wiel gaag dat je I don't know ien it...'' De groep studenten is een mengelmoes van verschillende nationaliteiten. Ze komen onder andere uit Duitsland, Italië, Hongarije, Iran en de Verenigde Staten. De studenten bezoeken Groningen in het kader van de uitwisselingsprogramma's die diverse universiteiten in Europa en daarbuiten met elkaar onderhouden. Dat ze nu Nederlands leren vinden ze mooi meegenomen, maar daar is het bijna niemand om te doen. Veel belangrijker vinden ze het contact met een andere cultuur en het verbreden van de eigen horizon. Als de cursus is afgelopen gaan de meesten verder met Dutch Studies, speciale onderwijsprogramma's voor buitenlandse studenten die in het Engels worden gegeven. Voor de meesten zit het verblijf in Groningen er in december weer op.

Wat moet een studieadviseur de nieuwe lichting studenten vertellen?

Dat het allemaal koek en is, of dat de universitaire studie tot een soort hindernissenloop is verworden? Studieadviseur Karel Labberté legt zijn problemen aan de verantwoordelijke minister voor. Door KAREL LABBERTÉ Beste Jo Ritzen, Met de onmisbare steun van enthousiaste ouderejaars start mijn faculteit ook dit jaar een introductiekamp om de immer groeiende groep eerstejaars warm te onthalen. In mijn hoedanigheid van studieadviseur verzorg ik ieder jaar middels een plenaire inleiding een introductie op de studie en het studeren. Daarin poog ik de eerstejaars tot een gerichte en plezierige studiestart aan te zetten. Wellicht vooral ingegeven door de heroriëntering studiefinanciering merk ik dat de voorbereiding van mijn inleiding voor het introductiekamp stokt en dat twijfel overheerst. Ik verzoek je nadrukkelijk om mij bij deze opdracht te ondersteunen met enkele raadgevingen. Als zijnde mijn hoogste baas en partijgenoot mag ik vast en zeker een beroep doen op je deskundigheid. Ongetwijfeld ben je het er mee eens, dat ik in de voordracht laat doorschemeren dat studeren nog steeds mogelijk is en dat de eerstejaars vertrouwen in zichzelf en het onderwijs mogen hebben. Ze hebben zich toch niet voor niets aangemeld en verheugd op de inloting. Wellicht dient mijn inleiding er dan als volgt uit te zien: ''Beste eerstejaars van harte welkom! Jullie hebben een belangrijke volgende stap gezet in je maatschappelijke loopbaan. En terecht! Ongetwijfeld koester je hoge verwachtingen van de mogelijkheden binnen een centrale functie van de samenleving als het hoger onderwijs! Er zijn diverse redenen om te veronderstellen dat je ondanks de vele veranderingen een voorspoedige studietijd tegemoet gaat: 1. Het VWO heeft je uitstekend kunnen voorbereiden op het in hoog tempo bestuderen van grote hoeveelheden min of meer abstracte studiestof. Vanuit het kleine beschermende gezin vind je vlot je weg in de studiestad, waar een goede studentenkamer voor het oprapen ligt en je vrijwel probleemloos in het nieuwe sociale leven duikt. Terecht veronderstelt onze minister, dat je uit de zeer overzichtelijke brij aan studierichtingen gerichter deze studie hebt kunnen kiezen naarmate je jonger van het VWO komt. In het uiterste geval zwaai je na één jaar om. De opzet van de propaedeuse garandeert een zodanige oriëntatie dat je de erop volgende opleiding in ieder geval in vier jaren haalt! 2. De universiteit voldoet meer dan ooit aan alle condities om succesvol te studeren. Studieboeken zijn altijd op tijd voorhanden. De roostering van de colleges hebben we optimaal kunnen afstemmen op jullie studiegedrag. De docenten hebben gelukkig nauwelijks andere taken dan het geven van onderwijs en worden ruimschoots in de gelegenheid gesteld om je te begeleiden. Ze zijn via hun eigen scholing en hun huidige werkgever onderwijskundig voldoende toegerust om goed aan te sluiten op jullie kennis en vaardigheden. De controle op de kwaliteit van colleges en tentamens is vergelijkbaar met die van de keuringsdienst voor waren. Ontoereikende produkten worden met ''terugwerkende kracht'' verwijderd en de gevolgen voor studiekwaliteit en -voortgang worden ongedaan gemaakt. Mogelijke kwalijke gevolgen van je onderwijsconsumptie moet je dan ook vooral aan jezelf toeschrijven. Om die reden worden voorzieningen als decanen, studentenpsychologen en studieadvisering zo beperkt mogelijk gehouden en vertrouwen we volledig op aanbiedingen als de agenda en de studiehandleiding die de Volkskrant jullie gratis ter beschikking stelt (de terugtredende overheid). 3. De studieaanpak valt vanzelfsprekend primair binnen jullie eigen verantwoordelijkheid. De minister en de faculteit doen er echter alles aan om je hierin te ondersteunen. Per slot van rekening is voorkomen beter dan genezen. De regelingen waarbinnen je studeert zijn bijzonder helder. Iedere decaan kan je éénduidig uiteenzetten hoe de uniforme regelingen voor inschrijvingsduur en studiefinanciering op jou van toepassing zijn. De inperking van de studiefinanciering vormt een uitstekende stimulans voor (toekomstige) ouderejaars om als ervaringsdeskundige jullie via een mentorschap ruimhartig in te wijden in de geheimen van het succesvol studeren. De Informatiseringsbank wijst jullie terecht op de onbegrensde mogelijkheden van de OV-kaart, zodat je tenminste ieder weekend van donderdag tot dinsdag naar huis kunt. Gelukkig kan een groot aantal studenten weer zijn oude bijbaan(tje) opnemen door de verruiming van de inverdienregeling, waardoor geldverdienen en niet de onderwijseisen bepalen wanneer je aan het studeren bent. Zeker nu de eisen van de arbeidsmarkt teruglopen en de erkenning van Nederlandse universitaire diploma's in de ons omringende landen sterk verbetert, kun je inderdaad beter je tijd besteden aan portierswerk dan aan verruimde talenkennis, studie in het buitenland, extra projecten en verbreding of juist verdieping van je vakkenpakket. Met andere woorden een prachtig harmonieus pakket aan beperkende én verruimende maatregelen, die problemen als planning en discipline tot de verleden tijd doen behoren.''

Vorig jaar behaalde de Zomer Jazz Fiets Tour een absoluut record. In vier jaar tijd was het bezoekersaantal verdubbeld tot bijna duizend. Waarmee de succesformule nog eens dik werd onderstreept. Want wat is er leuker dan fietsen door het Groningse platteland, karakteristieke kerkjes aandoen en onder het genot van een drankje weg dromen op hemelse jazzklanken!

Guus Termeer

De Zomer Jazz Fiets Tour viert het eerste lustrum met een bijzonder programma. Groningse en Britse jazzmuzikanten zullen elkaar ontmoeten in de kerkjes van het weidse land dat zich uitstrekt langs het Reitdiep. Twaalf concerten tussen Leegkerk en Garnwerd onder het motto 'The Groningen Britain Parade'. Voor naar verwachting zo'n duizend jazzliefhebbers reden om het stalen ros te bestijgen en de muziek tegemoet te trappen. ''Duizend bezoekers is onze grens'', stelt Laurens Smit Duyzentkunst, secretaris van de organiserende stichting Cu-Ré en coördinator cultuur van het beroemde kerkje in Oostum. Is dit aantal bereikt dan stopt de kaartverkoop. Het combineren van recreatie en cultuur, daarin ligt volgens Smit Duyzentkunst de kracht van de fietstour. ''Onze formule is echt origineel. We bieden een fietstocht door een van de mooiste gebieden van Noord-Nederland en een veelzijdig jazzprogramma, waarvan je zonder te jakkeren gemakkelijk zes concerten kunt bijwonen. En dat alles in sfeervolle ruimtes met een bijzondere akoestiek.'' Hoewel er soms stevige improviserende muziek op het programma staat, werkt de formule laagdrempelig: ''Nogal wat mensen stappen op de fiets, zonder dat al die namen op het programma hen iets zeggen. Ze laten zich gewoon verrassen. En dan blijkt dat ze het gepriegel van cellist Ernst Reijseger of andere experimentele geluiden die ze normaal hoofdschuddend zouden afwijzen, zeer wel kunnen waarderen.''

MARGRIET VAN LITH

Studenten moeten na 1 januari 1992 ruim elf procent rente op hun studieleningen gaan betalen; dat is twee en een half procent meer dan nu. De privatisering van de studieleningen is hiermee van de baan. Ook wil het Kabinet dat een student die zijn propedeuse niet in een jaar haalt geen basisbeurs meer krijgt totdat hij wel is geslaagd. Tegen dit voorstel bestaat binnen de Tweede Kamer echter veel weerstand. Het rentepercentage voor studieleningen wordt opgetrokken naar een ''echt kostendekkend niveau'', zo blijkt uit een uitgelekt ontwerp van de Memorie van toelichting op de begroting, en wel naar 11,3 procent. In ruil daarvoor krijgt minister Ritzen toestemming van het Kabinet om het bedrag dat aan studieleningen wordt verstrekt niet meer als uitgave te boeken. Dat ontslaat hem van de plicht steeds weer nood-oplossingen te bedenken voor het voortdurende uitstel van de privatisering, waarover hij met de banken maar geen overeenstemming kon bereiken. Een oplossing die voor de minister een enorme bevrijding betekent, want de leningen belopen zo'n vijfhonderd miljoen per jaar. Voor de studenten ligt het anders: het bedrag dat zij aan schuld opbouwen zal de komende jaren duizelingwekkend sterk gaan toenemen.

Door YVONNE VAN DEN BERG

Voor wie nog geen afscheid kan nemen van de vakantie of nog geen zin heeft in studeren, is er tussen 30 augustus en 8 september een prachtige afleiding te vinden in 'De Parade'. Dit reizend muziek- en theatergezelschap slaat dan haar tenten op in het Noorderplantsoen en brengt er een kleurig samengesteld programma met als uitersten ouderwets vaudeville en een swingende avond met de groep Deco Deco. Maar dat is nog niet alles. Heb je ooit al eens in een reuzenrad een drankje of een dineetje genuttigd? Dat kan tijdens deze parade in het speciaal omgebouwde rad La Molina. Of heb je meer zin om te griezelen in het illusionistentheater van Celsius in theater De Paradijsvogel. Ook deze tent staat in het Noorderplantsoen voor je open. Studio 7 brengt de zogenaamde participatie-shows waarvan je maar moet afwachten hoe je na het programma weer op het grasveld van het Noorderplantsoen verschijnt. In de Salon des Varietés presenteert sir Alexander Gibson zijn Levende Jukebox, ingevuld door de stemmen van Helen en Yvonne. De dames brengen het liedje van jouw keuze en rekenen daarna persoonlijk met je af. Maar misschien heb je alleen maar zin om iets te drinken in de Cantina Mobile. In deze tot rollend restaurant omgebouwde verhuiswagen zijn ruim driehonderd zitplaatsen. Je hebt er de keuze tussen kleine Spaanse hapjes of minimaal een viergangenmenu. Voor het laatste moet je wel even reserveren en nog wat vakantiegeld over hebben. Tegelijkertijd met deze Parade worden er in het Noorderzontheater, dat met een eigen tent in het Noorderplantsoen staat, voorstellingen gegeven door artiesten uit het Noorden. Iedere avond staat in het teken van een eigen thema. Revue, levensliederen, moderne dans met de Groningse dansgroep Reflex, een combinatie van close-harmony en cabaret in de groep Truus Gaat Uit Wandelen, een voorstelling van de Jongeren Vooropleiding Theater en nog veel meer. Aansluitend op deze voorstellingen kan je nagenieten in de Orangerie (gratis) waar je nog meer muziek te wachten staat.

De Parade van 30 augustus tot 8 september. Iedere dag vanaf ongeveer 16.00 uur (in het weekend vanaf 13.00 uur). Het Noorderzon-theater begint om 19.30 uur met zijn voorstellingen, de andere theatertjes om 20.30 uur. Op het festivalterrein is een speciale Parade-krant te krijgen met daarin alle programma's.

In augustus 1986 maakte Deetman, toen minister van onderwijs, de plannen bekend en in april 1987 viel het besluit: de Faculteit der Tandheelkunde in Groningen moest dicht. ''Het daaropvolgende studiejaar hebben we geen eerstejaars meer aangenomen'', zegt decaan prof.drs. O. Hokwerda. ''En van de studenten die al bezig waren, analyseerden we toen de studievoortgang. We wilden er zeker van zijn dat iedereen zijn bul zou halen voor september 1991. Want na die datum zou Tandheelkunde niet meer bestaan.'' Die opzet is geslaagd. Op 28 juni gingen de laatste vijftien studenten met een diploma de deur uit. Wat rest is de vraag hoe de faculteit dat voor elkaar kreeg. Een interessante vraag nu er vanuit Den Haag steeds meer druk op studenten en universiteiten wordt uitgeoefend om binnen de gestelde termijnen af te studeren. ''Toen we van de sluiting op de hoogte waren gebracht hebben we alle studenten apart onder de loep genomen'', vertelt Hokwerda. ''Zo'n 35 studenten kregen toen het dringende advies hun studie in Amsterdam of Nijmegen af te maken. Die zouden in Groningen nooit op tijd klaar zijn. Met de rest, zo'n driehonderd studenten, zijn we toen aan de slag gegaan.'' In de praktijk kwam het er op neer dat de studievoortgang van de studenten scherp in de gaten werd gehouden. Daarnaast draaide de studiebegeleiding op volle toeren. Het ging nog net niet zo ver dat de studieadviseur bij de studenten thuis op de stoep stond. Hokwerda: ''We hadden een uitgebreid en volledig geautomatiseerd studieregistratiesysteem. Elke maand kreeg alle studenten een overzicht van hun resultaten. Daar stond dan precies bij wanneer ze klaar zouden zijn als ze hetzelfde tempo zouden aanhouden. Als er ook maar iemand dreigde te vertragen, dan greep de studieadviseur direct in. Dan werd er samen met de student een planning gemaakt waar strikt de hand aan werd gehouden.'' Volgens de decaan was het snel studeren ook mogelijk door het volledig gemodulariseerde onderwijsprogramma. Er waren daardoor nooit problemen met de programmaopbouw. Bovendien kende de faculteit sinds 1982 een zelfstudiesysteem. ''Als studenten eenmaal aan die eigen verantwoordelijkheid zijn gewend, dan schiet het lekker op'', weet Hokwerda. ''Helemaal als ze in de gaten hebben dat er op ze wordt gelet. Toch dreigde er het afgelopen najaar iets mis te gaan. Bij zo'n vijftien studenten hadden we de verwachting dat ze het toch niet meer zouden redden. We stelden voor dat ze hun studie zouden vervolgen in Nijmegen, maar dat wilden ze niet. Toen hebben we precies uitgerekend: als je het nog wilt halen dan moet je zo en zoveel uur in de week studeren.'' Op geen enkele manier is er met de opleiding gesjoemeld en volgens de decaan waren van begin af aan alle docenten ervan doordrongen dat het niveau gehandhaafd moest blijven. Het onderwijsprogramma bleef gedurende de hele periode, op enkele kleine punten na, ongewijzigd. Naast de scherpe bewaking door alle betrokkenen van het niveau, is er ook niet gesneden in de omvang van de vakken. ''De studenten probeerden natuurlijk wel met een minimum aan inspanning aan de eisen te voldoen, maar dat kun je ze niet kwalijk nemen. Bij hen zweefde voortdurend de deadline voor ogen.''

(Arjan Wildeboer)

De Faculteit der Tandheelkunde gaat op 1 september dicht. Dit in verband met de bezuinigingsoperatie 'Selectieve krimp en groei' die door oud-minister Deetman in 1986 werd opgestart. De faculteit leidde in 44 jaar zo'n 2500 tandartsen op. In juni kregen de laatste 15 studenten hun bul uitgereikt tijdens een plechtige bijeenkomst in de aula van het Academiegebouw. Drie tandheelkundige vakgroepen zullen worden ondergebracht bij de medische faculteit. Die zal ook een deel van de inventaris overnemen. Het personeel van Tandheelkunde heeft gebruik gemaakt van de 50-plusregeling of is reeds elders ondergebracht. Volgens decaan prof.drs. O. Hokwerda komt de sluiting op een moment dat er al weer een tekort aan tandartsen dreigt. ''Zoals gewoonlijk loopt men weer achter de feiten aan.''

(Arjan Wildeboer)

GUUS TERMEER

Het College van Bestuur van de RUG heeft het archief van oud-lector W.F. Hermans ten onrechte gesloten verklaard. De motivering van het CvB dat de bescherming van de betrokken personen zwaarder moet wegen dan het recht op informatie is ontoereikend. Dit is de uitslag van de AROB-procedure die de Amsterdamse onderzoeker Robert Delvigne tegen de Rijksuniversiteit aanspande. Op 25 juli jongstleden werd de uitspraak bekend, waarin de Afdeling Rechtspraak van de Raad van State de RUG terugfloot. Wel geeft de Raad van State de universitaire bestuurders vier maanden de tijd om een nieuw besluit te nemen. Daarbij wordt de opening gelaten dat bepaalde stukken uit het dossier op basis van een ''toegespitste motivering'' worden geweigerd. Een algehele afwijzing van het verzoek tot inzage wordt echter in strijd genoemd met ''het algemeen beginsel van behoorlijk bestuur dat een beschikking moet kunnen worden gedragen door een toereikende en deugdelijke motivering.'' Of het College van Bestuur gebruik gaat maken van de mogelijkheid om inzage in bepaalde stukken te weigeren kan voorlichter W. Janssen nog niet zeggen: ''Het College heeft hierover nog geen besluit genomen. De Raad van State bepleit zorgvuldigheid, die willen we dan ook in acht nemen.'' Neerlandicus Robert Delvigne, die vier jaar geleden voor het eerst om inzage vroeg, vreest dat de zaak zich nog wel even kan voortslepen: ''Het College zal de volledige vier maanden wel gebruiken. Daarna moet er opnieuw een uitspraak komen.'' Zijn wetenschappelijk artikel over de universitaire loopbaan van W.F. Hermans laat dus nog even op zich wachten. Hij is Bulgaar van geboorte, werkte in Oost- en de afgelopen twee jaar met een beurs in West-Duitsland. Met ingang van 1 september a.s. wordt dr. Nikolay Petkov (34) hoogleraar informatica aan de RUG. Vanuit zijn huidige woon- en werkplaats Wuppertal meldt Petkov dat zijn keus voor opnieuw een stapje westwaarts puur wetenschappelijk is bepaald: ''Je moet niet zo benadrukken dat ik uit Bulgarije kom. Ik voel me in de eerste plaats een citizen of the world. Het gaat me erom dat ik vooruitgang kan boeken in mijn vak en daarvoor zie ik in Groningen mogelijkheden. Vergelijk het met een schrijver. Die zegt ook dat zijn beste boek nog geschreven moet worden. ''Natuurlijk heb ik geluk gehad met de omwentelingen in Oost-Europa. Anders had ik niet zeker geweten of ze me zouden hebben laten gaan. Dat had me voor lastige beslissingen geplaatst. Ik had misschien de relatie met mijn ouders moeten verbreken om niet een slaaf maar een vrij man te zijn. ''Dat ik kan gaan waar ik wil, beschouw ik als een hint van God: Ik voel me verplicht om een wetenschappelijke bijdrage te leveren aan het hele mensdom, niet alleen aan mijn eigen volk.''

(Ellis Ellenbroek)

LAURENS BERENTSEN

De RUG verwacht in het studiejaar 1991-92 ruim twee miljoen gulden te krijgen voor verschillende samenwerkingsprojecten met vier universiteiten in Hongarije, Tsjechoslowakije en Polen. Ook het AZG krijgt bijna een half miljoen gulden. Dat geld is afkomstig van TEMPUS, het EG-programma voor uitwisseling met Oost-Europa. Van 1,1 miljoen gulden is de universiteit al zeker, omdat dat bedrag terechtkomt bij projecten waarvan de RUG penvoerder is. Het gaat daarbij om projecten van de vakgroep Scandinavische Talen, de studierichting Alfa-informatica en de Dienst Onderwijs, Onderzoek en Planning. De Oosteuropese partners zijn de Eötvös Loránd Universiteit en de University of Economic Science in Budapest, de Comenius Universiteit in Bratislava en de Universiteit van Wroclaw. De rest van de anderhalf miljoen komt van projecten waarin de RUG participeert, maar waarvan andere instellingen penvoerder zijn. Zo heeft het Academisch Ziekenhuis Groningen ongeveer 450.000 gulden gekregen voor het opzetten van een Health Management School in Bratislava, een project waarin het ziekenhuis onder andere samenwerkt met het Noordelijk Centrum voor Gezondheidsvraagstukken van de RUG. De universiteit krijgt ook nog ongeveer een half miljoen gulden van het ministerie van O&W voor samenwerking met Oost-Europa. Behalve het geld uit TEMPUS heeft de RUG deze zomer ook 318 beurzen uit het ERASMUS-programma van de EG toegewezen gekregen. Dit programma is bedoeld voor de uitwisseling van studenten binnen de Europese Gemeenschap.

Beursstudenten van 27 jaar en ouder en studenten die een ''tegemoetkoming studiekosten voor ouder dan 21-jarigen'' (TS-regeling) ontvangen, krijgen alsnog de hen beloofde studiebeurs. Voor beide groepen heeft Ritzen op aandringen van de Landelijke Studentenvakbond LSVb de regels verzacht. Met de invoering van de Heroriëntering Studiefinanciering werd de leeftijdsgrens met drie jaar verlaagd: wie zich voor het jaar 91/92 voor het eerst inschrijft en 27 jaar of ouder is, heeft geen recht meer op een basisbeurs. De Eerste Kamer keurde het wetsvoorstel pas in mei goed en toen hadden de meeste studenten zich al ingeschreven. Zevenhonderd van hen hadden ook allang een toezegging gekregen, toen deze opeens niet meer geldig bleek. De LSVb dreigde met een kort geding tegen dit onrecht. Eén dag voordat de rechtszaak zou dienen, woensdag 7 augustus, besloot Ritzen dat deze groep studenten de hen beloofde beurs (tot 1 januari 1992) alsnog zou krijgen. Ook voor de TS-regeling wilde de studentenbond op 7 augustus een kort geding voeren, maar ook dit is door het ministerie te elfder ure geschikt. Deze regeling geldt vanaf 1 januari 1991 niet meer voor studenten aan hbo of universiteiten. Ritzen heeft besloten dat diegenen die toen al studeerden, hun studie mogen afmaken met behoud van de TS-regeling.

(Margriet van Lith, HOP)

Onderzoekscholen moeten een soort brugklas invoeren voor hun promovendi. In het eerste jaar moeten de aio's en oio's een schoolse begeleiding krijgen in wetenschappelijke methoden. Na dat jaar moeten school en promovendus samen beoordelen of voortzetting van het project gewenst is. Dat is een van de aanbevelingen die de Internationale Commissie Onderzoekscholen deze zomer aan minister Ritzen heeft gedaan. De commissie bestond uit wetenschappers uit Nederland, België, Frankrijk en Duitsland en had als doel voorstellen te doen voor ''harmonisatie'' van de onderzoekscholen in deze landen. Vooral het Franse voorbeeld met de brugklas en een evaluatie na één jaar, sprak de commissie erg aan. Zo'n proefjaar met intensieve begeleiding kan bijdragen aan verhoging van het rendement van de opleidingen, want nu is het nog zo dat maar weinig promovendi in vier jaar hun dissertatie afronden. De commissie bepleit een financiering van promotieplaatsen, waarbij ook het bedrijfsleven en andere maatschappelijke organisaties betrokken zijn. Daarmee kunnen wetenschappers die niet van plan zijn aan een universiteit te gaan werken worden gestimuleerd om te promoveren. Zulke promovendi hoeven zich dan niet bezig te houden met onderwijs geven, omdat onderwijservaring voor hen niet zo van belang is.

(Margriet van Lith, HOP)

Voor je ligt de UK, al twintig jaar het onafhankelijk weekblad voor studenten en medewerkers van de Rijksuniversiteit Groningen. Het komend academisch jaar zal de krant 40 keer in je bus vallen. De UK brengt wekelijks nieuws, achtergronden en opinies uit de Groningse universitaire wereld. Naast vaste items als onderwijs, onderzoek en bestuurlijke zaken bevat de krant informatie over onderwerpen die het studentenleven beheersen: uitgaan, sport, colleges en tentamens. Bovendien biedt de opiniepagina ruimte voor brieven en opiniërende artikelen van de lezers. Zit je iets dwars, schroom niet! De redactie wenst je veel leesplezier.

De landelijke studentenbond LSVb heeft haar kort geding over de Harmonisatiewet gewonnen. Studenten die extra studietijd hebben gekregen op grond van het 'Vonnis-Wijnholt' behouden ook hun eerder verworven recht op compensatie voor ziekte of bestuurswerk. Dat heeft de Haagse rechtbank besloten.De Groningse advocaat O. van de Klok wil voor een aantal studenten dat niet profiteert van het Haagse vonnis, in beroep gaan tegen de reductie van de studietijd.

Margriet van Lith/Laurens Berentsen

Inzet van het kort geding van de LSVb was de rechtspositie van een groep studenten die geprofiteerd had van het 'vonnis-Wijnholt'. Dat vonnis had betrekking op hbo-studenten die in 1987 met een universitaire studie waren begonnen, toen een hbo-afgestudeerde nog een volledige universitaire studie kon volgen, met behoud van studiefinanciering. De Harmonisatiewet echter, die in augustus 1988 werd ingevoerd, beperkte de totale verblijfsduur in het hoger onderwijs tot zes jaar. Plotseling hadden deze studenten bijna geen tijd meer over om af te studeren. De studentenbond LSVb spande een kort geding aan en rechtbankpresident Wijnholt stelde hen in het gelijk. Voor de 'Wijnholt-studenten' werd een Reparatiewetje ingesteld die hen tot 1 augustus 1991 de gelegenheid gaf te studeren met behoud van studiefinanciering. Een deel van deze studenten had in het eerste jaar vertraging opgelopen door bijzondere omstandigheden als ziekte of bestuursactiviteiten, waarvoor hen extra studietijd was toegekend.

Het gaat goed met de Groningse studentenverenigingen. Bijna allemaal hebben ze het paardemiddel van de ledenstop in stelling moeten brengen om de aanwas binnen de perken te houden. De grote twee, Vindicat en Albertus, moesten beide meer dan honderd aspirant-leden teleurstellen en hadden met respectievelijk 450 en 300 gelukkigen een volle bak. Ook Cleopatra stond bij meer studenten in de belangstelling dan de zestig die men tot de vereniging kon toelaten. Bernlef en Hendrik de Cock konden alle aanmeldingen honoreren. De 42 nieuwe Friezen en veertig christelijken zullen de verenigingshuizen niet doen uitpuilen. Bij Hendrik de Cock verwachten ze overigens dat het aantal aanmeldingen nog tot tachtig zal oplopen. Relatief het beste scoorde de nieuwkomer in het verenigingscircuit, Dizkartes, die haar ledental vervijfvoudigd zag tot net boven de honderd. Coördinator inschrijving, Alexander Aaldering, beschrijft de introductie voor Dizkartes als een eclatant succes. ''De Pelsterdwarsstraat, waar ons pand aan ligt, zag soms zwart van de mensen, zo druk was het. En dat enthousiasme voor het verenigingsleven verwacht je toch niet na zo'n vijfjarenmaatregel.''

(Joep Engels)

Studenten kunnen zich vanaf 1 januari 1992 voor zevenhonderd gulden per jaar tegen ziektekosten verzekeren. Dat is het resultaat van overleg tussen staatssecretaris Simons en de verzekeraars. Studenten die zijn meeverzekerd in het verplichte ziekenfonds kunnen dat het beste blijven, want zij betalen nauwelijks premie. Voor de extra bijdragen die zij vanaf volgend jaar moeten gaan betalen, krijgen zij een vaste vergoeding. Voor alle andere studenten hebben staatssecretaris Simons en minister Ritzen nu een afspraak gemaakt met de verzekeraars. Zij komen voortaan in aanmerking voor een Standaardpakketpolis voor een premie van maximaal zevenhonderd gulden per jaar. De dekking van die polis is vergelijkbaar met die van het ziekenfonds. Tot nu toe kregen de particulier verzekerde studenten met een topbeurs een vaste vergoeding van duizend gulden per jaar, maar door de invoering van allerlei extra premies zouden zij daarmee niet meer uitkomen. Na overleg met de organisatie van verzekeraars heeft staatssecretaris Simons nu de hoogte van de studentenpremie vastgesteld op zevenhonderd gulden. Voor minister Ritzen was deze afspraak met de particuliere verzekeraars erg belangrijk, omdat de stijgende premies het 'normbedrag ziektekosten' in de studiefinanciering steeds meer zouden opjagen. Bovendien wilde hij een einde maken aan de situatie dat veel studenten onverzekerd rondlopen. De vergoeding voor ziektekosten wordt nu alleen nog gegeven aan wie kan aantonen dat hij echt verzekerd is. De verzekeraars krijgen de wettelijke verplichting de studenten te accepteren.

(Margriet van Lith, HOP)

De werkloosheid onder vrouwelijke academici is relatief twee maal zo hoog als die onder de mannelijke collega's. Van de afgestudeerde mannen is 4,3 procent zonder baan en van de afgestudeerde vrouwen 8,6 procent. Deels is dat te verklaren door de 'verkeerde' studiekeuze: vrouwen kiezen vaker voor alfa- en gammarichtingen die slecht in de markt liggen. Maar ook als de cijfers per vakgebied worden vergeleken blijkt dat vrouwen minder gemakkelijk een baan vinden dan mannen. Dat blijkt uit de Schoolverlatersbrief 1991, een analyse van de arbeidsmarktkansen van schoolverlaters, uitgegeven door het Centraal Bestuur Arbeidsvoorziening. De toon van de analyse is wat de universitair afgestudeerden betreft minder somber dan die van vorig jaar. Toen werd vooral de kans op langdurige werkloosheid voor academici zeer hoog ingeschat, bijna net zo hoog als voor jongeren die nooit verder zijn gekomen dan het basisonderwijs. Zo'n schatting maakt het CBA nu niet meer en in een nadere toelichting liet een woordvoerder weten dat het duister perspectief vorig jaar wellicht wat te zwaar was aangezet. Het percentage werkloze academici is nu 5,6 en dat is 1,8 procent minder dan het landelijk gemiddelde. De arbeidsmarkt voor academici is relatief opmerkelijk stabiel. Sociologen, psychologen, pedagogen, (kunst)historici en afgestudeerden in de letteren en de landbouwwetenschappen hebben de grootste kans op werkloosheid en technisch opgeleiden de kleinste en dat is al jaren zo. Kleine veranderingen zijn nu zichtbaar bij de medisch opgeleiden, waar door een dalende studentenbelangstelling de kans op een baan groter wordt, en bij bedrijfs- en bestuurskundigen en juristen waar de kans door oververzadiging juist steeds kleiner wordt.

(Margriet van Lith, HOP)

Door ELLIS ELLENBROEK

De Groningse medisch onderzoeker Pek van Andel lijkt zich haast te schamen dat hij een halve dag nodig heeft gehad om van de schrik te bekomen over de staatsgreep in de Sovjetunie. Maar nu kan hij niet langer stil blijven zitten. Hij heeft nog een paar uur. Van Andel krabbelt een boodschap op een vel papier voor Mika, een Russische. Haar adres heeft hij via het Slavisch Instituut. Of Mika wil komen spreken op een demonstratie vanavond, aan de voet van de Martinitoren. ''Namens iedereen die nu boos is'', schrijft Van Andel. Punt. Twee dikke strepen. De punt van het potlood breekt. De onderzoeker ziet er de symboliek van in. ''Zo'n punt breekt uit pure woede.'' Dan belt hij naar huis om een laken. Maakt niet uit wat voor één: ''Er komt democratie op te staan.'' Ook een tweede doek wordt later geestdriftig met kleurkrijt bewerkt. ''Wat zal ik erop zetten?'' vraagt Van Andel aan een dame die zichtbaar van de kaart is. Het wordt: Perestrojka, Glasnost, Leve Gorbatsjov en: Vrijheid. Mika komt niet. Net zo min als een andere Russische genodigde en de benaderde Tsjechen. Bang dat de knoet van het verleden weer terugkomt, vermoedt Van Andel. Een handjevol mensen, waaronder de gemeenteraadsfractie van Groen Links, is maandagavond 19 augustus getuige van de uit de grond gestampte demonstratie, slechts aangekondigd door een oproep bij Radio Noord en twee Van Andel-kinderen met een spandoek. Van Andel: ''Ik heb minder tijd gehad dan de KGB.'' Midden op de Grote Markt, in een druilerige regen, neemt tweede organisator Hans Kuné, medewerker van de RUG, geëmotioneerd het woord: ''Er is te weinig commotie naar mijn idee, zoveel reacties die we niet gehoord hebben. Politici zeggen nu dat ze geschrokken zijn, maar wat hadden we kunnen doen en wat zouden we moeten doen? Het gaat mij primair om mensen die weer terug de slavernij in gedreven worden, met wie wij ons zo verrekte solidair gevoeld hebben.''

Jeanette Bron, zesdejaars Russisch in Groningen en tweeëneenhalve week te gast bij vrienden in een Moskouse buitenwijk, bevestigt telefonisch het bericht dat het volk daar van informatie verstoken blijft. ''Er klinkt volksmuziek uit de radio'', aldus Bron afgelopen dinsdag, enkele uren voor haar geplande vertrek: ''We weten echt helemaal niks. We horen alleen geruchten. Gisteren nog dat Gorbatsjov gearresteerd zou zijn.'' Ze bekent dat ze bang is. Dat geldt zeker ook voor Marina Aveskoulova en Larissa Sherbov, deelneemsters aan een intensieve cursus Nederlands aan het Talencentrum van de RUG. Een derde Russische pupil is teruggegaan, maar Aveskoulova, getrouwd met een Nederlander, en Sherbov, wier man Sergei bij Ruimtelijke Wetenschappen werkt, blijven de lessen volgen. Voor de gelegenheid leren ze de woorden 'staatsgreep' en 'haviken'. ''We kunnen beter doorgaan want we kunnen hier toch niets doen'', zeggen ze dapper. Maar in hun ogen staat de angst te lezen dat de familie thuis een bloedige burgeroorlog boven het hoofd hangt. Sherbov: ''I don't want any blood. There has been enough blood in history.'' ''Russen zijn heel lethargisch, ze zien de dingen wel, maar ze doen er bijna niks aan'', weet John Schot van de werkgroep Sovjetunie van de Studentenvereniging voor Internationale Betrekkingen (SIB). Schot, student polemologie, verwacht dat de bevolking zich eenvoudig neerlegt bij de machtsovername. '''Oké, de democratie is leuk geweest', zullen ze zeggen. Ze zijn wel vaker blijgemaakt met een dode mus.'' Maar Sherbov en Aveskoulova wijzen er juist op dat het volk zo actief de straat op gaat om te demonstreren. Voor een tijdje zal de bevolking, met name de oudere mensen, tevreden zijn, denken ze. Natuurlijk zwicht men voor de belofte dat er eindelijk genoeg voedsel zal zijn in de winkels en dat de lonen zullen stijgen. ''Maar'', bezweert Sherbov, ''de nieuwe machthebbers kunnen niet eens aan eten komen. Het zijn criminelen.''

Door LAURENS BERENTSEN

De invoering van de OV-studentenkaart lijkt geen invloed te hebben op de jaarlijks terugkerende hausse van kamerzoekenden aan het begin van het nieuwe studiejaar. ''Die vrees hebben we wel even gehad'', zegt een medewerker van de Stichting Studenten Huisvesting. De SSH hoeft zich voorlopig echter geen zorgen te maken dat de studenten langer in het ouderlijk huis blijven wonen en dat de stichting met onverhuurbare kamers blijft zitten. Sinds maart hebben zich 2.500 eerstejaars ingeschreven en daarvan staan er nu nog 2.216 op de wachtlijst. ''Het is zelfs iets drukker dan vorig jaar'', meldt de Stichting. De woordvoerder van de SSH vertelt verder dat vorig jaar uit onderzoek bleek dat bij aanvang van de colleges 72 procent van de Groningse eerstejaars een dak boven het hoofd had. ''Omstreeks de winter is iedereen onder dak. Een andere vraag is natuurlijk hoe het gesteld is met de kwaliteit van die huisvesting.'' Bij de inschrijving voor de KEI-week hield Louwarnoud van der Duim, lid van het presidium van de Universiteitsraad, een steekproef bij 987 aankomende studenten met de vraag of zij nog op zoek waren naar een kamer. 340 eerstejaars (35 procent) bleken nog op kamerjacht te zijn. Van der Duim heeft de resultaten van deze steekproef overhandigd aan het College van Bestuur van de RUG.

De RUG heeft voor het Materialen Studiecentrum (MSC), het Interuniversitair Centrum voor Theorievorming en Methodenontwikkeling in de Sociologie (ICS) en het Centre for Behavioural, Cognitive, and Neuro-sciences (BCN) een subsidieaanvraag ingediend bij NWO, de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. De aanvragen vinden plaats in het kader van STIMULANS, een NWO-programma dat vooruitlopend op de komst van de onderzoekscholen subsidies verstrekt aan kansrijke onderzoekscentra of samenwerkingsverbanden aan de Nederlandse universiteiten. Net als vorig jaar heeft NWO ook dit jaar 12,5 miljoen gulden te verdelen. Alle universiteiten mochten daarvoor drie aanvragen indienen en naar verwachting zal dan telkens een van die aanvragen in de prijzen vallen. Vanuit de Groningse faculteiten waren zeven onderzoeksgroepen voorgedragen voor deze STIMULANS-ronde. Bij de beoordeling door de Universitaire Commissie voor de Wetenschapsbeoefening sneuvelden het Kernfysisch Versneller Instituut (KVI) en het Groningen Institute for Drug Studies (GIDS). Van de overgebleven vijf voordrachten gaf het College van Bestuur de voorkeur aan het BCN boven het Centrum voor Recht, Bestuur en Samenleving. Tenslotte kreeg BIOSON de troostprijs: het College maakt zich bij NWO sterk voor een Nijmeegse aanvraag waarin ook de Groningse scheikundigen en biologen participeren. (Laurens Berentsen) Vier pagina's over de student van nu Gezelligheid en bloeiend verenigingsleven vanaf 13 Buitenlandse studenten krijgen stoomcursus Nederlands op 5 Oogarts Jan Worst vindt dat zijn vakgenoten maar moeilijk doen op 7 De dieper liggende wijsheid van onze neus op 11 VERDER IN DIT NUMMER OV-jaarkaart en kamernood op 3 Open brief aan Ritzen op 4 Nieuwe studentenpastor op 6 Ik en mijn pieper op 6 De LSVb-voorzitter op 9 Zomer Jazz Fiets Tour op 27

De Rijksuniversiteit Groningen is de meest aangewezen plek voor de studie Frisistiek. Nu de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam besloten heeft de studie Fries definitief op te heffen, moet de minister van Onderwijs geld beschikbaar stellen voor het behoud van Fries universitair onderwijs en onderzoek. Dat geld kan uit de speciale pot voor de kleine letteren komen. Aldus luidde het advies dat de Werkgroep Universitaire Frisistiek begin juli aanbood aan het Provinciaal Bestuur van Friesland. In de werkgroep zijn de RUG, de VU, de Fryske Akademy en de provincie Friesland vertegenwoordigd. De Faculteit der Letteren van de RUG is bereid deze verantwoordelijkheid op zich te nemen, aldus secretaris P. Bouma. De faculteit heeft een voorziening getroffen voor de studie Fries in het dit voorjaar opgerichte centrum voor Noord-, Oost- en Middeneuropese Studies (NOMES). Inmiddels heeft ook de Universiteit van Amsterdam te kennen te gegeven interesse te hebben in een studie Fries. De Werkgroep Universitaire Frisistiek houdt echter een slag om de arm. Eerst zal Universiteit van Amsterdam voldoende garanties voor kwaliteit en financiering moeten bieden, zo luidt het advies. Het bestuur van de Faculteit der Letteren en het College van Bestuur van de RUG gaan er echter vanuit dat Groningen als enige hoofdvakvestiging de ''volledige verantwoordelijkheid voor de studie Fries'' op zich kan nemen.

(Guus Termeer)

In de eerste UK van dit jaar besteden jullie tot onze vreugde aandacht aan de uitwisselingsstudenten die een cursus Nederlands volgen aan het Talencentrum. Een van jullie journalisten was een dag te gast bij een van deze cursussen. In zijn artikel laat hij vooral merken hoeveel er schort aan de kennis van de Nederlandse taal van de studenten. Niet zo verwonderlijk als je bedenkt dat zij nog maar een week in Nederland zijn! Wat we echter gemist hebben in het artikel is aandacht voor de sfeer, de inzet en het enthousiasme waarmee ze de Nederlandse taal (die in het algemeen als moeilijk bekend staat!) te lijf gaan. We zijn van mening dat de studenten hierdoor te kort gedaan zijn. Ties Onvlee, Birgit Lijmbach, Anneke Boersma, docenten Talencentrum.

Door FRANK BLAAKMEER

Ruim een week voor de opening van de nieuwe filmzaal van RKZ-Bios ligt de bovenzaal van de oude ziekenhuiskapel er nog onttakeld bij. De muren wachten op hun definitieve verflaag, van de geplande lichtzuilen is alleen nog een stuk pvc-buis zichtbaar en van de nieuwe roodpluchen stoelen, overgenomen van de Stadsschouwburg, is nog geen spoor te bekennen. De zes vrijwilligers van RKZ-Bios wacht nog een week van hard werken, maar ze gaan het redden. Op maandag 2 september wordt 's avonds om negen uur met een speciale, door live-pianomuziek begeleide voorstelling van Murnau's 'Nosferatu' het nieuwe theater ingewijd. Dit alles onder het toeziend oog van de triomferende Christus die met zorg onder oude verflagen vandaan is gepeuterd. De nieuwe locatie van de RKZ-Bios betekent niet alleen een uitbreiding van 49 naar 63 stoelen, maar ook een verbeterde projectie, verbeterde geluidskwaliteit en de introductie van een echt filmdoek. De hoop van de medewerkers is dat deze verbeteringen drempelverlagend zullen werken. De nieuwe filmzaal is bovendien toegankelijker dan de oude, zodat bezoekers het voor velen blijkbaar griezelige doolhof van gangen en trappen in het voormalige ziekenhuis niet hoeven te doorkruisen. Het is inderdaad te hopen dat meer Groningers de slechts enkele minuten durende fietstocht naar Helpman zullen maken, want RKZ-Bios heeft een interessante programmering. Zo slaagde men er vorig jaar in een serie onbekende Australische films aan hun Groninger première te helpen, een keuze die prima past in het voornemen goede films te vertonen die elders in de stad weinig of geen aandacht hebben gekregen. Ook het programma voor september is, hoewel minder origineel, de moeite waard: een retrospectief van het werk van de Fin Kaurismaki. In oktober (onder voorbehoud) gevolgd door een keuze uit het werk van regisseurs als Dreyer en Bresson, filmmakers door wie de vermakelijk hypochondrische Kaurismaki is beïnvloed. Maar deze week eerst, zoals gezegd, Murnau's Nosferatu, een van de hoogtepunten uit de periode van het zogenaamde Duitse expressionisme. De films uit deze periode, door Lotte Eisner beschreven onder de titel 'Het demonische filmdoek', worden bevolkt door al die niet-menselijke schaduwwezens die later door de Hollywood griezelfilms populair zouden worden. Murnau maakte met zijn Nosferatu, die in 1922 in première ging, de eerste Dracula-film. Nosferatu is in zoverre a-typisch voor het expressionisme dat het onbehagelijke effect van de film niet het resultaat is van een onrealistisch decor, maar juist van het contrast tussen de realistische, op locatie opgenomen omgeving en de erg griezelige vampier. Een dag later, op dinsdag 3 september, wordt het RKZ-feestje voortgezet met 'The Rocky Horror Picture Show', een film die onlangs op het cultfilm-festival een volle zaal tot groot enthousiasme bracht. Ook een griezelfilm, maar nu met een forse knipoog. Al deze koude rillingen zijn voor één keer gratis te krijgen voor wie de achteringang van het Oude RKZ aan de Emmastraat weet te vinden. ''Een faculteitsbestuur moet soms besluiten nemen die tegen de verlangens van een afdeling zijn. We kunnen het niet iedereen naar de zin maken en met uitstel is niemand gebaat.'' Het is het laatste agendapunt dat Matthijs Janssen als decaan van Wiskunde en Natuurwetenschappen verdedigt, en het lijkt aanvankelijk een hamerstuk te worden. Janssen, de meester van het compromis, moet woensdag 21 augustus echter nog één keer zijn volle politieke gewicht in de schaal werpen om dit bestuursvoorstel door de raad te krijgen. In de lange aanloop naar de oprichting van de onderzoekscholen moeten even wat beheerstechnische puntjes geregeld worden. Twee kandidaat-scholen, het centrum voor hersen- en gedragonderzoek BCN en dat voor geneesmiddelonderzoek GIDS hebben hun (belangrijkste) wortels zowel de bèta- als de medische faculteit. De wet schrijft voor dat een school het beheer in één faculteit onderbrengt. De beide faculteitsbesturen zijn in de vakantie overeengekomen om het BCN aan de bèta's te gunnen en de medici de zorgen over GIDS toe te vertrouwen. Een logische verdeling, vindt Janssen: ''Alle pijltjes wezen in die richting.'' De farmaceuten denken daar anders over. GIDS is hun geesteskind en ze voelen zich nu verkocht aan de medische faculteit. ''Wij zijn daar zeer ongelukkig mee'', argumenteert raadslid Bert Schoonen, ''zeker nu nog niet duidelijk is wat er na de reorganisatie van de medische faculteit overblijft.'' Hij stelt voor om het beheer slechts voorlopig aan Geneeskunde toe te wijzen en het, afhankelijk van de wensen van het GIDS-bestuur, definitief ergens onder te brengen dan wel te laten rouleren. Janssen is daar mordicus tegen. De raad moet beseffen dat het voorstel een onderhandelingsresultaat is. Als men GIDS wil claimen, zal Geneeskunde vermoedelijk het BCN opeisen. De raad voelt met de arme farmaceuten mee. Hadden die jongens wat moois bedacht, dreigen de bestuurders het van hen af te nemen. Dat het een wat vreemde samenwerking is, als men de toekomstige partner bij een dergelijk detail al niet vertrouwt, schijnt niemand te deren. Zelfs als Schoonen moet toegeven dat hij alleen de mening van de farmaceuten in het GIDS-bestuur verwoordt, blijft hij de sympathie van de raad houden. Ondanks een laatste oproep van Janssen besluit de raad het beheer van het BCN definitief aan zichzelf toe te wijzen en dat van GIDS slechts voorlopig aan de medische faculteit. Folkert van der Woude, met ingang van 1 september de nieuwe decaan en vorige week ter kennismaking aanwezig, zal met gemengde gevoelens zijn eerste klus hebben zien opdoemen: hoe moet hij dit besluit aan de medici verkopen? Dat de interfacultaire samenwerking met zoveel argwaan nog een lange weg te gaan heeft, zal hem intussen wel duidelijk zijn geworden.

Door GERARD LAKKE

Eigenlijk is het een oneerlijke race, de expositie 'Beeld' van hedendaagse sculptuur in de tuinen van Hortus Botanicus te Haren. Oneerlijk omdat het pleit al bij voorbaat beslecht is: de beeldende kunst legt het hier af tegen de levende natuur. Want hoe 'n hoge pet je ook op mag hebben van de fantasie en de verbeeldingskracht van moderne kunstenaars, Moedertje Natuur blijkt in haar veelvormigheid, haar onvoorspelbaarheid en haar absurde rijkdom (levende steentjes!) uiteraard oneindig veel fascinerender. Zonder de geringste inspanning steelt het groen hier de show. Bij gewone buiten-exposities dringt de vergelijking tussen natuur en cultuur zich meestal niet zo sterk op, maar bij een beeldententoonstelling in een botanische tuin, waar de meest exotische en wonderbaarlijke planten, bloemen en bomen van de wereld zijn verzameld, is het onontkoombaar dat de kunst magertjes af gaat steken. Het initiatief van kunstenaar Nico Gerbenzon om elf beeldhouwers in de Hortus te laten exposeren, was zodoende van meet af aan gedoemd te mislukken. Toch is de expositie (en anders de Hortus wel) de moeite van een bezoek waard. Ten eerste omdat de tentoonstelling je bewust maakt van een opmerkelijk verschil tussen de natuur en door kunstenaarshanden gemaakte objecten. Temidden van de quasi-wilde natuur word je snel duidelijk dat je kunst met heel andere ogen en met een heel andere geestesgesteldheid bekijkt. Van de natuur kun je zonder enige terughoudendheid genieten. Er steekt geen bedoeling achter (behalve misschien voor mensen die in de schepping geloven) en je hoeft haar dus ook niet te begrijpen. De natuur vindt je mooi, en daarmee uit.

Maakt geld gelukkig? Over deze prikkelende vraag onderhield hoogleraar algemene economie Flip de Kam de KEI-lopers. Op initiatief van het Studium Generale hield hij een pleidooi met een knipoog. ''U bent niet beter af als u meer gaat verdienen.'' Op deze pagina een bewerking van zijn lezing. Door FLIP DE KAM In Nederland hebben we de zegswijze: geld maakt niet gelukkig. Veel mensen die arm zijn en krap zitten denken daar echter wel anders over. Wie heeft er nou eigenlijk gelijk? Maakt geld gelukkig of juist niet? Als je om je heen kijkt, zou je het wel denken. Want om nou maar te beginnen met de individuele mens, die wil elk jaar meer verdienen. Mensen gaan er eigenlijk vanuit dat ze elk jaar loonsverhoging krijgen en meer bezit vergaren. Zoals een zelfstandige ondernemer hoopt dat elk jaar zijn winst verder stijgt. Geld is dus kennelijk belangrijk; meer geld, schijnen we te denken, zal ons gelukkiger maken. En wat geldt voor individuen, geldt eigenlijk ook voor landen. Als het nationaal inkomen van een land niet groeit, dan wordt dat vaak negatief beoordeeld. En als het nationaal inkomen juist fors toeneemt, berichten deskundigen in de media dat het land een gezonde economie heeft. Daar gaat het goed. Niet alleen de mensen krijgen daar elk jaar een hoger inkomen, maar ook het land in z'n totaliteit is beter af. Waarom maakt dat extra geld dan gelukkiger? Geld is een ruilmiddel; je kan er spullen en diensten voor kopen en die voorzien in onze behoeften. Van brood tot bier tot onderdak. Als je meer geld hebt kan je in meer behoeften voorzien en dus word je gelukkiger. In mijn eigen vakgebied, de economie, geldt wel een beetje de vuistregel: meer is beter. Geld maakt gelukkig en meer geld maakt dus gelukkiger.

Deze week beginnen zestien studenten geschiedenis met de afstudeerrichting journalistiek. Ruime aandacht voor reflectie op het handelen van journalisten moet de Groningse opleiding onderscheiden van andere opleidingen in het land. ''Journalisten moeten kritisch leren nadenken over het eigen functioneren'', zegt José van Dijck, die als docent verbonden is aan de opleiding. ''We leiden hier geen journalisten op, we leiden historici op en we proberen die meer dan gebruikelijk bagage in de journalistieke sfeer mee te geven.''

Geert de Jong

De afstudeerrichting journalistiek is een initiatief van het Nieuwsblad van het Noorden en docenten van de vakgroep Geschiedenis, verenigd in de Stichting Groninger Studie Journalistiek. Het plan om in Groningen academici tot journalist op te leiden is vanaf het begin gestuit op felle kritiek. In universitaire kring zijn de plannen omstreden omdat er geen formele mogelijkheid is de toestroom van studenten in de hand te houden. Juridisch gezien is het niet mogelijk geschiedenisstudenten die het eerste jaar gehaald hebben de toegang tot de opleiding te weigeren. Om dat probleem te omzeilen worden aankomende studenten in de journalistiek afgeschrikt met de mededeling dat het een bijzonder zware opleiding wordt. Of zoals geschiedenisdocent dr. Doeko Bosscher het in De Journalist, het blad van de Nederlandse Vereniging van Journalisten, formuleerde: ''Studenten kunnen om zeven uur 's morgens uit hun bed worden gebeld en de opdracht krijgen om zo en zo laat een onderbouwd artikel over een bepaald onderwerp te leveren.'' Een ander veelgehoord punt van kritiek is dat het niet de taak van de universiteit zou zijn om journalisten op te leiden. Journalistiek, zo luidt de redenering, is een ambacht, en dat leer je alleen door het veel te doen. Het is bovendien een vrij beroep, dus elke socioloog, natuurkundige of historicus die een pen kan vasthouden, kan in principe journalist worden. Ook de bestaande hbo-opleidingen reageerden lichtelijk gepikeerd op de aankondiging dat in Groningen per 1 september toch een opleiding van start gaat. De opleidingen vrezen een concurrentiestrijd om de schaarse stageplaatsen. Aan de noodzaak van nog een journalistieke opleiding naast de vier scholen voor de journalistiek en de post-doctorale opleiding aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit wordt openlijk getwijfeld. In reactie hierop lanceerde Dr. Hans Renner in De Journalist een aantal rechtvaardigingsgronden voor de Groningse opleiding die er niet om liegen. De hoog geschoolde lezer van nu zou vragen om stukken die geschreven zijn door minstens even hoog geschoolde journalisten. Bovendien zou de historische kennis van de huidige generatie journalisten tekort schieten. Daardoor, aldus Renner, zijn ze niet in staat gebeurtenissen in een bredere (historische) context te plaatsen. De Groningse opleiding, aldus Renner, zou aan al deze bezwaren tegemoet kunnen komen. Renners pretentie ''de best geschoolde journalisten van Nederland te gaan opleiden'' is niet alleen de journalistieke goegemeente in het verkeerde keelgat geschoten. Ook docente José van Dijck is niet onverdeeld gelukkig met deze uitspraken. ''Er is een te geromanticeerd beeld ontstaan, alsof we een complete opleiding aan het inrichten zijn. Dat is niet zo. Het is een afstudeerrichting binnen de studie geschiedenis, zoals je ook een afstudeerrichting Duitslandkunde hebt.''

Onder grote belangstelling ontving Hendrik Pieter de Jong afgelopen maandag de duizendste bedrijfskundebul sinds de start van de studierichting in 1977. De gelukkige was een van de 51 bedrijfskundestudenten die maandag in de aula van het Academiegebouw afstudeerden. Uit handen van prof.dr. M.R. van Gils, decaan van de faculteit, kreeg De Jong naast het fel begeerde papiertje een bos bloemen en een zeefdruk van de kunstenaar Jan Steen. In zijn toespraak verkneukelde Van Gils zich alleen al bij de gedachte dat ''ruim duizend Groningse bedrijfskundigen met een bul op zak als lichtwormpjes door Nederland en de wereld trekken.'' Na een exacte telling kwam Hendrik Pieter de Jong als de duizendste lichtworm uit de bus. Hij studeerde af op ondernemingsplan voor een middelgroot allround metaalbedrijf uit Dokkum. Met als eindcijfer een acht heeft De Jong inmiddels een baan voor drie dagen in de week bij hetzelfde bedrijf.

(Alfred Kazemier)

Het ministerie van Onderwijs gaat in hoger beroep tegen het vonnis dat de Haagse rechtbank eerder deze maand velde over het recht op studieduurverlenging. De rechter besliste toen dat vier jaar geleden verworven rechten op compensatie nu nog steeds geldig zijn. Volgens het ministerie is het hoger beroep een ''technische'' kwestie. De uitspraak zal geen gevolgen meer hebben voor de betrokken studenten. Het vonnis had betrekking op een groep studenten die vlak voor invoering van de Harmonisatiewet aan een tweede studie waren begonnen. In een inmiddels befaamde uitspraak van rechter Wijnholt in 1988 had deze groep vier jaar extra studietijd gekregen. Een deel van hen had echter ook nog 'compensatietijd' tegoed, bijvoorbeeld op grond van ziekte. De vraag was of zij die compensatietijd nu alsnog konden opnemen. Het ministerie vond van niet. De Haagse rechtbank oordeelde begin deze maand echter dat de betrokken studenten het volste recht hebben om hun compensatietijd alsnog op te nemen. De rechter vond dat de wens van de studenten niet alleen logisch was, maar dat het ministerie de afgelopen jaren ook nooit duidelijk had gemaakt dat daar in Zoetermeer anders over werd gedacht. Vooral dat laatste argument van de rechter bestrijdt het ministerie.

(Margriet van Lith, HOP)

Onderzoekscholen op medisch gebied zijn bij de Nederlandse universiteiten zeer populair. Maar liefst 11 voorstellen in die sector zijn voor een Stimulans-subsidie van de onderzoeksorganisatie NWO aangemeld. De subsidie is bedoeld als steuntje in de rug bij de opzet van onderzoekscholen. De 'erkenningsprocedure' volgt daarna en die gebeurt door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Afgesproken was dat elke universiteit maximaal drie aanvragen mag indienen, de kleinere maar twee. NWO kan 12,5 miljoen per jaar verdelen. De verdeling over de vakgebieden is opvallend. Elf van de 36 voorstellen die de universiteiten doen zijn op het gebied van de medicijnen. De eerste keus is voor de meeste universiteiten gevallen op onderzoeksgroepen die al min of meer als onderzoekschool werken. Bij letteren leidde dat tot niet meer dan twee voorstellen, het centrum voor Language Studies in Tilburg en dat voor niet-westerse studies in Leiden en dat laatste is dan nog een coproduktie met de gamma-faculteit. Voor het overige zijn de thema's redelijk over techniek, gamma en bèta verdeeld. Opvallend is wel dat daarbinnen sommige thema's wel erg op elkaar lijken. Zo zijn er drie voorstellen voor een onderzoekschool economie, namelijk uit Rotterdam, Tilburg en Maastricht. Ook voor de vakgebieden sociologie en neurologie liggen er steeds twee voorstellen. In beide gevallen is ook de RUG in de race, met het Interuniversitair Centrum voor Theorievorming en Methodenontwikkeling in de Sociologie (ICS) en het Centre for Behavioural, Cognitive and Neurosciences (BCN). De keuze van de RUG lijkt mede door strategische overwegingen te zijn ingegeven. Ontbraken deze twee centra op de lijst, dan zou daaruit wellicht worden afgeleid dat Groningen in deze vakgebieden het veld ruimt voor de concurrenten in de strijd om het predikaat onderzoekschool. Naast ICS en BCN diende de RUG de International School for Material Sciences voor de subsidie-ronde in.

(Margriet van Lith, HOP)

Minister Ritzen stemt in grote lijnen in met het plan voor een nieuwe universitaire predikantenopleiding van de Hervormde Kerk. Alleen over de volledige gelijkwaardigheid van kerkelijke en staats-vakken binnen het doctoraal heeft Ritzen grote twijfels. Kern van het plan is dat de kerkelijke opleiding een volledige doctoraalstudie wordt. Nu is de Hervormde predikantenopleiding postdoctoraal, als tweejarig vervolg op de normale vierjarige doctoraalstudie theologie. Als het voorstel wordt uitgevoerd kiest de student al meteen voor de predikantenopleiding en volgt dan gedurende zes jaar de twee studies naast elkaar. Tweede pijler van het voorstel is dat de kerkelijke vakken wetenschappelijk gelijkwaardig zijn aan de staatsvakken en dat de kerkelijk hoogleraren in principe ook bij de faculteit worden benoemd. Juist daarover spreekt minister Ritzen nu in een reactie zijn twijfels uit. Een kerkelijk vak kan bijvoorbeeld geen centraal hoofdvak zijn binnen het doctoraalprogramma, zo schrijft de minister. De scheiding tussen kerk en staat (de duplex ordo) laat dat niet toe, maar overigens ook het Academisch Statuut niet. Dr. A.C. de Roon, secretaris van de hervormde commissie voor het theologisch wetenschappelijk onderwijs, gelooft dat hij de minister er wel van kan overtuigen dat dat eerste geen probleem is. Dat de kerkelijke vakken niet binnen het Academisch Statuut passen is een probleem dat De Roon wel erkent. De oplossing van dit probleem is volgens hem echter niet moeilijk, want het vergt niet meer dan een simpele aanpassing van het Statuut.

(Margriet van Lith, HOP)

Minister Ritzen blijft bij zijn wens dat in het EG-verdrag een onderwijsparagraaf wordt opgenomen. De paragraaf komt in plaats van een artikeltje dat alleen het beroepsonderwijs betreft. Dat schrijft de minister aan de Tweede Kamer. Twee staatsjuristen, prof.dr. P. Akkermans en dr. M. Mentink, adviseerden de minister deze zomer om niet alleen van een aparte paragraaf af te zien, maar zelfs het bestaande artikel verder in te perken. Zij vrezen een ernstige bedreiging van de vrijheid van richting en inrichting van het Nederlandse onderwijs. ''Als je bevoegdheden naar Brussel overhevelt'', zo was hun commentaar, ''weet je wel waar je begint maar nooit waar je eindigt.'' Minister Ritzen deelt de angst van de twee juristen niet. Nederland heeft zich aangesloten bij een voorstel van Luxemburg voor een onderwijsparagraaf. Op dat voorstel kunnen amendementen worden ingediend en Ritzen vraagt de Kamer nu of aan zulke amendementen behoefte bestaat. Ritzen zelf is van mening dat het EG-verdrag in elk geval garantie moet bieden dat het onderwijsbeleid een zaak blijft van de lidstaten en dat deze ook zelf bepalen hoe de inrichting en de bekostiging van het onderwijs zijn geregeld. Maar hij vindt het wel noodzakelijk dat binnen EG-verband spoedig meer van de grond komt op het gebied van internationalisering van het onderwijs dan tot nu toe. Zo moet een onderwijsparagraaf bijvoorbeeld de diploma-erkenning regelen en programma's voor verbetering van de talenkennis van studenten.

(Margriet van Lith, HOP)

Door ARJAN WILDEBOER

''We hebben van studenten een hoop klachten gekregen'', verklaart Riegholt Hilbrands, voorzitter van de Groninger Studentenbond (GSb). ''Het Steunpunt Studiefinanciering in Groningen functioneert niet goed. Zo zijn er studenten geweest die niet geholpen konden worden. Maar bij een ander Steunpunt wist men de vragen wel te beantwoorden.'' Om te achterhalen of de klachten gegrond zijn, delen GSb-leden dinsdagmiddag in het pand van het Steunpunt aan de Oude Boteringestraat knalgele enquêteformulieren uit aan de bezoekers. Want naast de gebrekkige voorlichting van het Steunpunt is de GSb nog andere misstanden op het spoor. ''De wachttijden zijn veel te lang'', zegt Hilbrands, ''die zijn een half uur of meer. Ook is er een gebrek aan privacy en krijgen klanten een soms zeer onvriendelijke behandeling.'' Volgens de voorzitter zijn een deel van de klachten terug te voeren op de kleine behuizing van het Steunpunt en op het tekort aan personeel. ''Veel van de medewerkers zijn ook niet goed ingewerkt en kennen de Harmonisatiewet onvoldoende. Dan is het natuurlijk ook moeilijk om goede voorlichting te geven.'' Het duurt even voordat de eerste enquêteformulieren terug komen en er een voorlopige balans opgemaakt kan worden. Na vijf formulieren springen er nog geen echte klachten van de studenten in het oog. ''Het is natuurlijk vooral bij de moeilijke gevallen dat het Steunpunt niet goed functioneert'', zegt Hilbrands. Hermien Klieverik, coördinatrice van het Steunpunt, laat later op de dag weten verrast te zijn door de actie en deze nogal ''lullig'' te vinden. ''Het is erg flauw om in de vakantietijd een dergelijke actie te houden. Veel van onze medewerkers zijn nog niet terug, dus de wachttijden zijn wat langer dan normaal. Maar ondertussen heb ik vandaag al wel dertig studenten afgewerkt.''

De pretenties ten aanzien van de inzetbaarheid van de huidige eerste-fase-ingenieur kunnen niet worden waargemaakt. De positie van de drie technische universiteiten ten opzichte van de algemene universiteiten en het hoger technisch onderwijs is vervaagd. Bovendien ontbreekt het aan een gemeenschappelijke strategie en aan slagvaardigheid om in te spelen op maatschappelijke behoeften en ontwikkelingen in de technische wetenschappen. Ook dient de relatie met de omgeving, in casu het bedrijfsleven, te worden versterkt. Dat concluderen de ARHO en de AWT in hun advies aan minister Ritzen over de technische universiteiten. De twee adviesraden komen met forse kritiek en een lange lijst van aanbevelingen. Zo moet de eerste fase opnieuw ingericht worden en deze moet leiden en dat is nieuw tot de titel van doctorandus in de technische wetenschappen. De ingenieurstitel zou dan voorbehouden blijven aan degenen die met goed gevolg de tweejarige vervolgopleiding tot ontwerper afsluiten. De adviesraden stellen verder ronduit ''dat de beoefening van de zuivere wetenschap (fundamenteel onderzoek) als zodanig geen taak is voor de technische universiteiten.'' Binnen de drie TU's is met verontwaardiging gereageerd op het advies. Bovendien zijn ze teleurgesteld, omdat ze gehoopt hadden op steun voor hun pleidooi voor een vijfjarige eerste fase. ''Dat wij niet de goede mensen zouden opleiden is onzin, het zijn de bekende praatjes vanuit de industrie'', reageert rector J. de Smit van de Universiteit Twente. De opmerking, dat fundamenteel onderzoek niet aan een TU thuis zou horen bestempelt J. Ruis, adviseur van het Eindhovense College van Bestuur, als ''de grootste onzin die we ooit gelezen hebben''.

(Walter van Hulst, Cursor)

GUUS TERMEER

Assistenten in opleiding (aio's) en onderzoekers in opleiding (oio's) van de RUG moeten ondanks hun tijdelijke aanstelling in aanmerking komen voor extra urgentiepunten bij woningtoewijzing. Maar ze mogen geen aanspraak maken op goedkope huurwoningen. Met deze uitspraak probeerde de raadscommissie Ruimtelijke Ordening van de gemeente Groningen een slepend conflict tussen de RUG en de gemeente te beslechten. Aio's en oio's krijgen bij het zoeken naar een huurwoning tot op heden geen extra urgentiepunten bij het Gemeentelijk Huisvestingsbureau. De gemeente stelt zich op het standpunt dat het hier om tijdelijk contracten gaat, zodat er geen sprake is van economische binding. Aan dit standpunt wordt nu getornd. Vorige week donderdag boog de raadscommissie Ruimtelijke Ordening zich over een tussenrapportage van de bestuurscommissie Woonruimteverdeling. De bestuurscommissie, waarin naast de gemeente ook woningbouwcoöperaties en belangenverenigingen van huurders een stem hebben, adviseerde om het begrip economische binding pas te hanteren bij tijdelijke aanstellingen vanaf vijf jaar. Aio's en oio's dreigden buiten de boot te vallen. De raadscommissie stak hier een stokje voor. Drie jaar tijdelijke arbeid werd een ''redelijke grens'' geacht, waardoor aio's en oio's aanspraak kunnen maken op extra urgentiepunten. Gezien hun beginsalaris (1800 gulden bruto) komen de beginnende onderzoekers in aanmerking voor de goedkoopste categorie huurwoningen. Ten onrechte, oordeelde de raadscommissie eenstemmig. Hun salaris stijgt vanaf het tweede jaar zo snel dat het gerechtvaardigd is hen naar een duurdere woning te verwijzen. Op deze wijze wordt de markt van goedkope huurwoningen niet overbelast. Wethouder Y. Gietema zegde toe het voorstel van de raadscommissie in de eerstkomende gemeenteraadsvergadering (11 september a.s.) te verdedigen. Wat de aio's en oio's precies te wachten staat, is nog onduidelijk. Henk Dijksterhuis, secretaris van de raadscommissie Ruimtelijke Ordening, benadrukt dat het om een bereidheid van de wethouder gaat om extra urgentiepunten te geven: ''Daarmee is nog niet gezegd dat iedere aio per definitie die extra punten krijgt. Dat zal van geval tot geval moeten worden bekeken.'' Ook het begrip 'duurdere woningen' blijft vooralsnog in het vage. Dijksterhuis: ''De laagste categorie is uitgesloten. Dus moet u aan een of twee categorieën hoger denken. De aio's en oio's kunnen uiteraard een beroep doen op een huursubsidie; zolang ze tenminste niet boven de huursubsidiegrens (720 gulden per maand, GT) komen.'' Collegevoorzitter E. Bleumink van de RUG toont zich teleurgesteld over het voorstel: ''De deur staat nu op een kier. Maar dit is niet de regeling die wij gewenst hebben.'' De verwijzing naar duurdere woningen vindt de collegevoorzitter onrechtvaardig: ''Alsof ze dat kunnen betalen. Aio's en oio's moeten allerlei beginkosten maken als ze naar Groningen komen. Voor voormalige beursstudenten is dat al een heel zware belasting. Duurdere woningen maken het er niet aantrekkelijker op om hier te komen werken.'' Op 12 september overlegt de RUG opnieuw met de gemeente.

MARGRIET VAN LITH

Studenten die langer dan anderhalf jaar over de propaedeuse doen, verliezen het recht op de basisbeurs. Dat zal minister Ritzen volgende maand voorstellen in zijn begroting voor 1992. Deze vorm van de ''tempobeurs'' is bedoeld als overgangsmaatregel, want uiteindelijk zullen de studenten de propaedeuse binnen een jaar moeten halen. In de begroting 1992 komt Ritzen met een uitwerking van enkele elementen uit de Tussenbalans, zoals de invoering van een tempobeurs. Het recht op een beurs wil de minister, net zoals in het vorige stelsel, koppelen aan de studievoortgang. Voorlopig blijft de tempobeurs beperkt tot de propedeuse. Wie dat diploma na anderhalf jaar nog niet behaald heeft, krijgt geen basisbeurs meer. Wel kan hij nog een lening krijgen. De anderhalf jaar-maatregel is uitdrukkelijk bedoeld als overgangsmaatregel. De minister vindt dat de universiteiten zich de komende tijd meer moeten inspannen om de studenten goed door de propaedeuse te leiden. Als dat geregeld is, wordt de regel verscherpt: dan volgt verlies van de basisbeurs al voor wie langer dan een jaar over de propaedeuse doet. In de begroting '92 wordt verder voorgesteld de studiefinanciering af te schaffen voor studenten aan zogenoemde ''aangewezen'' onderwijsinstellingen. Dat zijn instellingen die niet door het ministerie worden betaald, maar waarvan de diploma's wel worden erkend. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Leidse Onderwijsinstellingen en Instituut Schoevers. Een groeiend aantal studerenden krijgt daarvoor studiefinanciering; als die wordt afgeschaft levert dat de minister 15 miljoen gulden op. Ook wil de minister de subsidie aan universiteit Nijenrode (11,5 miljoen) stopzetten. Ritzen vindt dat het bedrijfsleven meer aan deze bedrijfskunde-opleiding moet bijdragen. Ook vindt hij dat de studenten wel een hoger collegegeld kunnen betalen. Ze betalen nu bijna drieduizend gulden per jaar. Nijenrodestudenten behouden wel het recht op studiefinanciering. (HOP)

LAURENS BERENTSEN

Minister Ritzen heeft besloten op den duur tien miljoen gulden op de begroting voor het wetenschappelijk onderwijs opzij te zetten voor de kleine letteren. De RUG krijgt 1,4 miljoen gulden uit deze pot, die bedoeld is om de voorzieningen voor kleine letteren in Nederland overeind te houden. Daarmee lijkt een einde te zijn gekomen aan een slepende discussie over een aantal noodlijdende kleine vakgebieden binnen de letterenfaculteiten. Volgend jaar krijgen de kleine letteren vijf miljoen gulden extra van het onderwijsministerie. Voor Groningen betekent dat zeven ton. De daarop volgende jaren wordt het bedrag steeds verhoogd, totdat de kleine letteren vanaf 1995 structureel 10 miljoen extra krijgen bovenop de normale toewijzing van het ministerie. Zij krijgen dit geld, omdat zij anders onder de armoedegrens zouden terechtkomen. Dat komt omdat het ministerie bij de verdeling van het geld onder andere uitgaat van de studentenaantallen, en die zijn bij de meeste van de kleine letteren gering. Aanvankelijk leek de minister vooral oog te hebben voor de moeilijke situatie waarin de Azië-studies verkeren. Die studies zijn vooral te vinden aan de universiteit van Leiden. Ritzen werd daar nog eens in bevestigd door het rapport van de commissie-Staal. De sanskritist prof.dr. Frits Staal c.s. adviseerden slechts steunmaatregelen voor de Azië-studies in Leiden. In de bestuurskamers van de RUG stak daarop een storm van protest op, omdat de Europese kleine letteren en die van het Midden-Oosten buiten de boot dreigden te vallen, terwijl juist de Groningse universiteit onderdak biedt aan een aantal van deze studies. Collegevoorzitter E. Bleumink constateert met enige voldoening dat dat gevaar is afgewend. Afgelopen vrijdag voerde hij het afrondend overleg met de betrokken universiteiten en het ministerie. Leiden krijgt met vijf miljoen gulden weliswaar nog steeds veruit het meeste geld, en met nog eens twee miljoen voor een instituut voor Aziatische studies, zijn ook de Azië-studies nog steeds rijkelijk bedeeld. Maar Bleumink zegt ''gematigd tevreden'' te zijn met de 1,4 miljoen die hij voor Groningen heeft binnengehaald. Vier ton daarvan is bedoeld voor de vakgroep Talen en Culturen van het Midden-Oosten en de resterende miljoen gaat naar de Europese kleine letteren. Daaronder vallen onder andere de vakgroepen Finoegristiek, Nieuwgrieks, Slavische Talen en Oudgermanistiek. Ook de studie Fries, waarvan de RUG als enige universiteit een hoofdvakvestiging krijgt, deelt mee in deze ene miljoen. De Faculteit der Letteren stuurde het CvB op pad om twee miljoen gulden binnen te halen. Volgens prof.dr. J. Koster, vice-decaan van de letterenfaculteit, is het toegezegde bedrag daarom te weinig, maar toch vindt hij het geen slecht onderhandelingsresultaat. ''We vinden wel dat er te veel naar Leiden gaat, maar we krijgen bijvoorbeeld meer dan de Universiteit van Amsterdam.'' De UvA krijgt 1,3 miljoen gulden. Koster is verder hoopvol gestemd, omdat het College zich welwillend heeft getoond om uit de centrale middelen van de universiteit iets extra's te doen voor de kleine letteren. In de komende faculteitsraadsvergadering ligt het ontwerp convenant voor, waarin staat welke verplichtingen de faculteit aangaat in ruil voor de steun uit Zoetermeer.

Naarmate studenten langer zelfstandig wonen wordt de kwaliteit van hun woonruimte beter. Dat is de belangrijkste conclusie uit een enquête onder 460 studenten in Groningen. Die enquête werd gehouden door een gezamenlijke werkgroep van de studentenfractie GRUNK, de Groninger Studentenbond en het Centraal Bestuursorgaan voor de studentvoorzieningen (CBO). Doel was om enig zicht te krijgen op de kwaliteit van de studentenhuisvesting. Hoewel de gegevens stammen uit 1989 is er niet veel veranderd, zo schrijft de werkgroep in haar onlangs verschenen rapport. Twintig procent van de studerenden heeft een zeer gehorige kamer; slechts 13 procent kent geen geluidsoverlast. Bij 7 procent valt de kamer niet voldoende warm te stoken, 12 procent klaagt over het gebrek aan daglicht en bij 14 procent is de kamer te vochtig. Deze klachten komen vooral voor bij studenten die een kamer huren in de particuliere sector. Iets meer dan 27 procent vindt de eigen woonruimte te klein. Naast de particuliere sector blijkt ook de SSH veel krap bemeten kamers aan te bieden. Een te kleine kamer is voor 50 procent van de studenten een reden om te verhuizen. Ook een te hoge huurprijs, een te grote afstand tot het centrum en de slechte staat van het huis scoren hier hoog. Opvallend is dat bijna een kwart van de studenten een vloeroppervlak bewoont van meer dan 30 vierkante meter. Net zo opmerkelijk is het feit dat slechts 3 procent het contact met medebewoners ervaart als zijnde slecht tot zeer slecht.

(Arjan Wildeboer)

De Eindhovense hoogleraar algemene economie N.H. Douben is benoemd tot voorzitter van de nieuwe Adviesraad Onderwijs (ARO). Deze raad komt in de plaats van de drie afzonderlijke adviesraden voor het onderwijs, waaronder de ARHO. Douben is per 1 september benoemd. De vervanging van drie aparte adviesraden door een algemene was vanaf het begin van zijn ambtstermijn een wens van minister Ritzen. Hij is voorstander van een kleine vaste adviesstructuur met daarnaast regelmatig gebruik van ad hoc ingestelde commissies van deskundigen. De vervanging van de drie raden door een levert een besparing op van twee miljoen gulden. De ARO moet wetenschappelijk gefundeerde adviezen geven voor toekomstig onderwijsbeleid; het is niet de bedoeling dat zij adviseert over beleidsvoorstellen die al zijn uitgewerkt, want dat is de taak van de Onderwijsraad. Volgens het instellingsbesluit moet de nieuwe raad zich vooral richten op de relatie tussen het onderwijs en de rest van de maatschappij. De leden, ten hoogste zeven ''full timers'' of evenredig meer part-timers, worden op persoonlijke titel benoemd. De ARHO, de adviesraad voor het hoger onderwijs die nu ook is opgeheven, keerde zich in zijn laatste ''jaarbericht'' tegen de neiging van deze minister om voortdurend commissies-ad hoc in te stellen. Leden van zulke commissies kunnen meestal niet zo gemakkelijk de nodige kritische afstand nemen. ''Het risico van impliciete belangenbehartiging is groter dan in een permanente adviesstructuur.'' Bovendien zijn de opdrachten aan zulke commissies meestal zo beperkt geformuleerd, dat hun adviezen helemaal niet passen binnen de rest van het beleid, vindt de ARHO.

(Margriet van Lith, HOP)

Aftredend rector magnificus Engels is geen showbink /11

Opleiding journalistiek gooit het op reflectie

Kritisch nadenken over het eigen functioneren, daarin onderscheiden universitair geschoolde journalisten zich van hun hbo-collega's. Te hoog gespannen verwachtingen op 5

Volgens econoom Flip de Kam maakt geld lang niet altijd gelukkig /4

Farmacologen dringen door in de complexiteit van de hersenen /7

De Groningse tak van de Europese studentenvereniging AEGEE (Association des Etats Généraux des Etudiants de l'Europe; 15.000 leden) verzorgde voor zo'n vijftien buitenlandse studenten een ''summer university''. Twee week lang volgden de gasten colleges over Engels spreken in het openbaar. Op de foto worden net de voorbereidingen getroffen voor een gezellige barbecue in de tuin van een studentenhuis.

Foto Bert Janssen

JOEP ENGELS

De Adviesraad voor het Wetenschaps- en Technologiebeleid (AWT) heeft minister Ritzen vorige week geadviseerd één van de twee kernfysische instituten, het Groningse KVI of het Amsterdamse NIKHEF-K, te sluiten. Een woordvoerder van de Raad zegt dat het van wijsheid zou getuigen om dat nu te doen en niet pas, zoals het voornemen is, na 1998. De discussie over de toekomst van de kernfysica in Nederland is niet van vandaag of gisteren. De kernfysica neemt meer dan een kwart van het budget van FOM (de tweede geldstroom van natuurkunde) voor zijn rekening. Een jaar geleden is de discussie in alle hevigheid losgebarsten. De momentele (extra) investering van tientallen miljoenen in nieuwe versnellers voor zowel het KVI als het NIKHEF-K heeft de tegenstanders gesterkt in de opvatting dat de kernfysica nieuwe ontwikkelingen in de natuurkunde belemmert. Het bestuur van FOM heeft vorig jaar echter besloten dat de bouw van de nieuwe versnellers voltooid moet worden en de faciliteiten gebruikt. Dat betekent dat het NIKHEF-K en het KVI respectievelijk tot 1998 en tot na 2000 op de afgesproken wijze kunnen blijven functioneren. Vermoedelijk houdt het besluit van FOM verder in dat het KVI ook na 2000 op de bestaande voet verder kan gaan. Omdat het NIKHEF-K relatief steeds duurdere apparatuur nodig heeft, moeten de Amsterdamse kernfysici samenwerking zoeken met hun buitenlandse collega's en met de nauw verwante elementaire-deeltjes-fysici. Met deze plannen vindt het bestuur van FOM voldoende op de ontwikkelingen te hebben gereageerd. In een officiële reactie op het AWT-advies zegt FOM-directeur dr. K. Chang dat de AWT niet goed op de hoogte is van het FOM-beleid. Door de inkrimpingen zal er in 2000 ongeveer tien miljoen gulden vrijkomen voor nieuwe ontwikkelingen. Chang: ''Dit stuk van de AWT is mosterd na de maaltijd.'' Een woordvoerder van de AWT benadrukt dat het advies een ''issues-paper'' is, ter voorbereiding op het Strategisch Beleidsdocument dat Ritzen in september 1992 wil uitbrengen: ''Eén van de door ons aangedragen punten is de kernfysica. Daarvan hebben we gezegd dat uitstel tot 2000 geen wijze beslissing was. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald, was ons motto.'' Hoewel de Amsterdammers meer onder vuur liggen, is KVI-directeur prof. R. Malfliet er niet gerust op. Voorlopig houdt hij vast aan de afspraak dat het KVI in 2000 na een positieve evaluatie gewoon door kan functioneren. ''Maar ik ben nu sinds 1 januari directeur van het KVI en de vuilspuiterij die ik in die acht maanden heb meegemaakt, was ongekend. Toen er voldoende geld was, was iedereen collegiaal, maar nu het minder wordt, proberen ze allemaal hun eigen zaak te redden.''

De gezelligheidsverenigingen voor studenten zitten in de lift, stelde de Nijmeegse cultuurpsycholoog dr. J. Janssen in de UK van vorige week. De laatste jaren is er een stijgende tendens te zien met als koploper Leiden. Een nieuwe trend, zo oordeelde de cultuurpsycholoog. Een bericht in het Leidse universiteitsblad Mare lijkt deze bevinding te logenstraffen. Met de Leidse gezelligheidsverenigingen gaat het helemaal niet zo goed. Het middel van de ledenstop hoefde niet eenmaal te worden gehanteerd. Sinds vorig jaar is er zelfs een terugloop te constateren. De oorzaak ligt bij minister Ritzen met zijn studieduurverkorting en gesleutel aan de beurs, zo meldden de besturen van de Leidse verenigingen. De schrik zit er goed in bij de eerstejaars! Haaks op deze constatering staan de ervaringen in Utrecht. Daar constateerden de gezelligheidsverenigingen dat de maatregelen van Ritzen niet van invloed zijn op de inschrijvingen. De verenigingen kregen evenveel of zelfs meer aanmeldingen dan voorgaande jaren. Een conclusie die ook blijkt op te gaan voor Groningen. Zijn de Leidse eerstejaars voorzichtiger en plichtsgetrouwer dan hun Utrechtse en Groningse collega's? Opnieuw voer voor een cultuurpsycholoog.

(Guus Termeer)

Het geloof in buitenzintuiglijke waarneming waar ik vorige week over schreef is niet de enige dwaling van de hedendaagse goed opgeleide jongere. Religie-achtige gedachtengoeden scoren ook hoog. Het lijkt erop dat waar de eenvoudigen van geest de jongerentoogdag van de EO massaal bezoeken, de student meer de neiging heeft de blik naar het oosten te wenden, waar diverse goeroes op de markt van het nieuwe geloven nering vinden. Een voorbeeld is de school van de Maharishi Mahesh Yogi: de transcendente meditatie, kortweg TM. De discipelen krijgen na enige inwijdingsrituelen een persoonlijke mantra, die ze strikt geheim dienen te houden. Volgens apocriefe berichten krijgt iedereen dezelfde: Aima, hiring, shiring. Deze betekenisloze woorden dient de ingewijde voortdurend in zichzelf te herhalen tijdens de meditatie. Op die wijze kunnen specifieke gedachten worden uitgebannen. Dit is erg slaapverwekkend en de meditatie is een voortdurend gevecht tegen de slaap. Zeer veel mensen stoppen er na een eerste kennismaking mee.

Een interessante claim van de TM-organisatie is de overwinning van de zwaartekracht die de serieuze mediteerder kan boeken. Al mediterend verheft de TM'er zich van de grond. Volgens de TM gaat dit zweven terug op een zekere Patanjali, die 1500 jaar geleden een aantal oefeningen (Siddhi's) heeft beschreven waaronder zweven. Voor een beter inzicht verwijs ik naar het boek van Hergé, 'Kuifje in Tibet'.

Het zweven omvat drie stadia : hoppen, zweven en vliegen. De TM-organisatie zegt het eerste stadium onder de knie te hebben.

De stichting Skepsis loofde vorig jaar tienduizend gulden uit voor iemand die al TM-end gedurende één seconde, één meter de lucht in zou gaan. Deze stichting heeft als doelstelling onder meer, ''het verrichten van kritisch onderzoek naar beweringen die op basis van de huidige stand van de wetenschappelijke kennis hetzij uiterst onwaarschijnlijk zijn, hetzij met deze kennis in tegenspraak zijn. In het bijzonder richt zij zich op als pseudo-wetenschappelijk te kwalificeren verklaringen en als paranormaal geduide verschijnselen.''

De heer Frans van de Logt van het Maharishi Vedisch Instituut nam de uitdaging aan. Op 29 oktober van het vorig jaar organiseerde het Studium Generale van de TU Eindhoven de proef onder overweldigende belangstelling. De zaal puilde uit van de meer dan zeshonderd studenten en andere belangstellenden.Na een korte inleiding door de vertegenwoordiger van de stichting Skepsis, waarin hij de valwet van Galilei uitlegde en liet zien dat hij tienduizend gulden bij zich had, kwam Van de Logt aan het woord. Hij meende dat Galilei met zijn derde oog had gezien dat de aarde niet rond was zodat je niet kon stellen dat de wetenschap alle antwoorden had. Daarna ging hij in meditatie, videocamera's werden gericht en op de tonen van stemmige muziek maakte Van de Logt drie hupjes en kreeg een applausje. De opgenomen videobeelden werden ter plaatse op een groot scherm vertraagd herhaald. Van de Logt bleek bij zijn beste hop twintig centimeter omhoog te zijn gekomen en was daarbij 0,4 seconde los van de grond. Belangrijker was dat in geen geval een afwijking van de paraboolbaan kon worden geconstateerd: Van de Logt had zich gewoon met zijn spieren afgezet. Het Eindhovens Dagblad kopte de volgende dag op de voorpagina: ''Zwaartekracht houdt stand op de TUE''. PETER BÜGEL

De regels van het ministerie van Onderwijs voor studiefinanciering zijn zo ingewikkeld, dat bijna niemand er wijs uit kan worden. De Groninger Studentenbond (GSb) pleit voor een versimpeling bij ''een volgende bezuinigingsronde''. In zo'n bezuinigingsronde moet de ouderonafhankelijkheid op de helling: verlaag de basisbeurs van studenten met rijkere ouders, zo luidt het advies van de GSb. Door JAAP BERGAen RIEGHOLT HILBRANDS De open brief waarin dhr. Labberté twee weken geleden in de UK zijn gal spuwde richting minister Ritzen was de aanzet tot dit stuk. We kunnen hem alleen maar volledig gelijk geven als hij zegt dat het voor decanen zowel als voor studie-adviseurs zeer moeilijk, zo niet onmogelijk is studenten nog goed voor te lichten. Regelmatig komt het voor dat noch decanen, noch studieadviseurs, noch het Steunpunt Studiefinanciering weten onder welke regelingen mensen nou precies vallen. Van een decaan aan de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden kregen wij tien cases toegestuurd met de vraag of wij wisten wat de rechten van de betreffende studenten waren. Na een diepgaande studie, die enkele dagen in beslag nam, besloten we gedesillusioneerd en zonder enig resultaat het ministerie van O&W om raad te vragen. 'Al' na enige weken reeds kregen wij antwoord. Helaas bestond dit antwoord slechts uit het toesturen van de krant voor studerend Nederland, uitgegeven door de Informatiseringsbank. ''Daarin staat alles wat Uw nodig heeft'', zo lazen wij in de begeleidende brief. Deze uitgave bevatte uiteraard niets nieuws voor ons. Gelukkig stond er nog een goede suggestie in de brief van het ministerie: probeer het eens bij het steunpunt studiefinanciering. Aannemende dat dit een wrange grap was, hebben wij de moed maar opgegeven. We wensen de betreffende studenten veel succes. Maar voor ons is het inmiddels overduidelijk dat de huidige regelgeving studiefinanciering en inschrijvingsduur te ingewikkeld is voor een correcte voorlichting.

Naar aanleiding van de berichten over ''binnenstromende'' klachten bij de GSb over het Steunpunt Studiefinanciering, wil ik hier namens het Steunpunt graag op reageren. Op de eerste plaats vinden we de wijze van actievoeren op z'n zachtst gezegd ''niet netjes''. GSb'ers komen het pand binnen rennen met de pers achter zich aan en delen enquêteformulieren en ijsjes uit aan wachtende klanten. Hierbij beseffen ze niet dat het merendeel van de klanten géén hbo- of wo-studenten zijn en dus niet tot de doelgroep van de GSb behoren. Daarnaast is het fotograferen van de wachtende mensen en het publiceren van de foto's een inbreuk op de privacy. De gestelde vragen op het enquêteformulier zijn zeer suggestief, waardoor van enige betrouwbaarheid en validiteit nauwelijks sprake kan zijn. Op de tweede plaats bestrijd ik de argumentatie achter deze actie. Er zouden bij de GSb vele klachten binnenkomen omtrent klantonvriendelijkheid, ondeskundigheid, lange wachttijden en gebrek aan privacy. Wat dit laatste betreft, heeft het Steunpunt juist onlangs geïnvesteerd in een extra ruimte waar de telefoonvoorziening is ondergebracht, waardoor in de bezoekersruimte meer ruimte en dus meer privacy gegeven kan worden. Wat de overige klachten betreft heeft dit mijns inziens veel te maken met de verwachtingen die men van het Steunpunt heeft. Het Steunpunt is in dienst van de RUG en werkt als intermediair tussen de Informatiseringsbank en de klant om voorlichting te geven over de studiefinancieringsregelingen. Dit heeft z'n beperkingen, omdat het Steunpunt afhankelijk is van de Informatiseringsbank wat betreft informatievoorziening, menskracht en middelen. Maar de Informatiseringsbank is de uitvoerder en neemt de beslissingen. Wanneer zo'n beslissing ten ongunste van de klant uitvalt, dan is het logisch dat er onvrede ontstaat, maar het Steunpunt is te allen tijde in staat en bereid om hier uitleg over te geven. Daarom zou ik hierbij de GSb willen uitnodigen, indien er inderdaad serieuze, concrete klachten zijn, deze klachten kenbaar te maken, zodat het Steunpunt deze serieus kan bekijken. Op deze GSb-wijze is er uiteindelijk niemand geholpen. Ten slotte wil ik mij hierbij volledig distantiëren van uitspraken welke ik gedaan zou hebben in de UK d.d. 29 augustus j.l.. Mijn reactie ging via een collega, waardoor van een citaat geen sprake kan zijn en Arjan Wildeboer dankbaar gebruik kon maken van een geheel eigen interpretatiemogelijkheid. Hermien Klieverik, coördinator Steunpunt Studiefinanciering.

In UK nr. 2 d.d. 29 augustus, bevindt zich op de achterpagina een stukje onder de kop 'Geknipt'. Over dat knippen wilde ik het even hebben. De constructie van dit ongetwijfeld hilarisch bedoelde stukje doet namelijk zelfs chronisch verdorde traanbuizen weer uitbundig stromen, zij het niet van het lachen. Gepoogd wordt dhr. Renner, historicus en pleitbezorger van de nieuwe opleiding journalistiek, onderuit te halen. De anonieme compilator van 'Geknipt' doet dat als volgt. De heer Renner blijkt ergens iets gezegd te hebben over ''interpretatieve journalistiek''. Wat hij met deze term bedoelt wordt niet vermeld, of moet ik dat uit het eerste citaat zien af te leiden? Een ander periodiek heeft enige nogal triviale uitspraken over de recente coup in de Sovjetunie uit de mond van Renner opgetekend. Wat doet dan de redacteur die bloed ruikt? Die koppelt het citaat aan de term ''interpretatieve journalistiek'' door het eerste ''een voorproefje'' van het tweede te noemen. Chapeau! Op suggestieve, tevens heel goedkope wijze worden twee verschillende zaken, twee verschillende contexten, moeiteloos door elkaar gemengd. De bagger die daaruit resulteert is niet te vreten. Hopelijk kunnen dergelijke voorbeelden van het slechtere knip- en plakwerk, waarbij op een oneigenlijke manier met citaten wordt gegoocheld, voortaan achterwege blijven. Jeroen Benders Vorige week had de Financieel Economische Dienst (FED) twee afscheidsborrels. Geert Mannes (58) ging weg bij de afdeling financiële planning en begroting. Hij was 27 jaar in dienst van de RUG; Gré Richie (57) legde haar functie als hoofd van de afdeling comptabiliteit neer. Richie blikt terug op een bijna 35-jarige carrière aan de universiteit: ''Toen ik in 1957 begon op de toenmalige afdeling Financiële en Materiële Zaken (zie foto, EE) was ik daar het eerste meisje. Discriminatie vind ik een zwaar woord, maar ik maakte wel mee dat ze tegen me zeiden: 'Als je een man was, zat je al veel hoger in de boom.' ''Voor mij in de plaats komt een man. Misschien komt het omdat boekhouden van oudsher toch iets voor mannen is. Ik heb zelf altijd graag met getallen gewerkt. En waarschijnlijk ook wel naar tevredenheid. Ik ben tenminste schandalig verwend bij mijn afscheid. Ik zit hier in mijn kamer temidden van zestien bloemstukken. Abnormaal.''

(Ellis Ellenbroek)

De Postbank is iets te hard van stapel gelopen in haar poging de in april gelanceerde Studenten Voordeelpas verder te promoten. Deze zomer kregen duizenden studenten met een girorekening, maar nog zonder zo'n handige kortingkaart van vijftien piek een wervend schrijven. Onlangs ontvingen de aangeschrevenen nogmaals een brief. Daarin neemt de Postbank een aangekondigde korting op studieboeken terug. De bank had nòg iets recht te zetten: bij Canadian Stocks betalen paseigenaren voor een spijkerbroek van honderd gulden vijfennegentig piek. Vijf procent eraf dus, niet tien procent, zoals eerder was beloofd. Maar Base geeft wèl tien procent reductie, troostte de Postbank. Er hebben zich nog geen studenten gemeld die een pas bestelden en zich nu bedonderd voelen, weet Kitty Borghuis van de afdeling Persvoorlichting van de Postbank. Maar Canadian Stocks voelt zich wèl gedupeerd. J. Slangen, office manager van het spijkerbroeken-concern meldt er ''absoluut niet blij'' mee te zijn dat nog eens zwart op wit is gezet dat Base twee keer zoveel korting geeft. Wat overigens ook helemaal niet blijkt te kloppen. Want Base geeft geen tien procent, maar tien gulden korting, bij een aankoop boven de honderd gulden! ''Een grove fout'', vindt J. Bosman van de Base-kleding het. ''Misschien hou ik die korting wel aan en eis een schadevergoeding,'' Een lichtelijk beschaamde Postbank-voorlichter Borghuis laat uiteindelijk weten dat Base zover niet zal gaan. Het blijft bij een kort erratum voor studenten die de pas aanschaffen.'' (Ellis Ellenbroek)Wie moet spreken bij een afscheid, is niet te benijden. Over de vertrekkenden niets dan goeds, luidt het parool. Het resultaat is meestal dat de meer of minder welgemeende bedankjes ontaarden in een opeenstapeling van holle frases. Wie echter hyperinflatie wil voorkomen, doet er goed aan niet al te kwistig met dankzeggingen te strooien. De voorzitter van de Universiteitsraad Geert Joosten had vorige week donderdag dan ook de onmogelijke taak zeven vertrekkende raadsleden, twee aftredende vice-voorzitters en een scheidende rector magnificus uitgeleide te moeten doen. Dat moest wel misgaan; zo'n kruisbestuiving van dankbaarheid kan alleen maar tot kromme tenen leiden. Joosten stak tien maal de loftrompet. Collegevoorzitter Erik Bleumink wilde niet achterblijven en deed de lofredes nog eens dunnetjes over. Op hun beurt richten de vertrekkenden zich in dankbare bewoordingen tot degenen die hen zojuist geprezen hadden. Alleen buiten universitair U-raadslid Cor Boers zelf geprezen als voorzitter van de raadscommissie voor begrotingszaken besefte dat een dankbetuiging aan geloofwaardigheid wint als zij niet blijft steken in pluimstrijkerij. En zie, hoe toepasselijk: Boers waarschuwde voor zelfgenoegzaamheid, ''het grootste gevaar voor een organisatie''. De waarschuwing van het vertrekkende raadslid kwam waarschijnlijk te laat om nog wat te veranderen aan de regie voor de opening van het Academisch Jaar, afgelopen maandag. Daar beleefde de fine fleur van de universiteit namelijk een uitvergrote reprise van het voorafgaande. Het lintje voor scheidend rector magnificus Engels lag natuurlijk al ergens in een kast, en dan stuur je zo iets niet terug naar de koningin. Bovendien, wie zou Engels zijn onderscheiding misgunnen, ook al getuigde de laatste rectoraatsrede van de kersverse Ridder niet van veel dapperheid. 'Petrarca's dichterkrans en de jonge universiteit' was wel een érg ver gezochte aftocht van de man die steeds roept om een inhoudelijk debat over het wetenschappelijk onderwijs. Dat ook Bleumink in het zonnetje moest worden gezet, lag wat minder voor de hand. Engels stak hem een pluim op de hoed bij de aanbieding van het boek 'De universiteit in opspraak'. Onder Bleuminks leiding was het College nooit in opspraak gekomen. De collegevoorzitter houdt van harpmuziek vandaar een harpiste bij de opening en de harp staat in de iconologie voor harmonie in de kosmos, zo hield de mediaevist de zaal voor. Onwillekeurig riep de rector zelf het engeltje in herinnering dat op klassieke afbeeldingen met een harpje in zijn arm de held hemelse lof toe zingt.

Leven en overleven in het poolgebied

Het Arctisch Centrum van de RUG organiseert een unieke collegereeks over natuur en cultuur op het topje van de aardbol. Tropische wezens op 5

Macht premier Lubbers mist een juridische basis /7

Groningse student gaat vergadering VN toespreken /8

Opening Academisch Jaar: ieder voor zich en Ritzen voor ons allen /11

Er is sprake van structureel wantrouwen in de verhouding tussen het College van Bestuur en de faculteiten. Binnen de universiteit heerst een bestuursstijl die eerlijke besluitvorming in de weg staat en tot disloyaliteit leidt. Volgens de terugtredende decaan van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, prof. J. Griffiths, is het resultaat hiervan dat er een bestuurscultuur is ontstaan waarin elkaar belazeren en overrompelen tot een normale zaak zijn geworden. Twee jaar heeft Griffiths deel uitgemaakt van het college van decanen. In een tweede termijn heeft de rechtssocioloog geen zin. De communicatie met het College van Bestuur is dermate verstoord dat een normale bestuursverhouding niet mogelijk is. Aan het eind van zijn zittingsperiode geeft de terugtredende decaan zijn visie op de bestuurlijke verhoudingen binnen de universiteit. Een te veel aan centralisme, onvermogen om op een fatsoenlijke manier te communiceren en een elementair gebrek aan respect voor mensen op de werkvloer zijn in de ogen van Griffiths kenmerkend voor de manier waarop de universiteit wordt bestuurd. ''Het College van Bestuur heb ik meermalen als onbetrouwbaar, denigrerend en oneerlijk ervaren.''

(Geert de Jong)

Verder op pagina 9

Door ELLIS ELLENBROEK en GEERT DE JONG

''Ik dacht dat het de atoombom was'', zegt een medewerker van de UB. ''Opeens een witte flits over het beeldscherm, en daarna niets meer.'' Maandagmiddag, tien voor half drie. De halve binnenstad ligt lam als gevolg van een stroomstoring. Ook de universiteit wordt getroffen. Computers doen het niet meer, lichten vallen uit, hier en daar brandt de noodverlichting. Een gehandicapte op de vierde verdieping van het Harmoniegebouw klautert uit zijn rolstoel en slaagt erin, zich dapper aan de leuning vasthoudend, met de trap naar beneden te komen. Zijn rolstoel trekt hij met zich mee. In de UB wordt iemand uit de lift bevrijd. Bibliothecaris Alex Klugkist ziet toe hoe ijverige gebruikers op de tast naar boeken zoeken. De lichtknoppen moeten om, wijst hij, om te voorkomen dat de spanning straks te groot wordt. Ondertussen ronselt Klugkist personeel om te posten bij de nooddeuren, die door de calamiteit spontaan zijn opengesprongen. De bodes van het Academiegebouw hebben een ander probleem: Het Academisch Jaar wordt om vier uur geopend. Waar halen we op stel en sprong een noodaggregaat vandaan? Terwijl telefoonboek en Gouden Gids erop worden nageslagen, gaan normale stekkers er alvast uit en worden noodsnoeren uitgerold. Geert Dikboom, hoofd van de bode- en conciërgedienst, laat uitvissen of er in de kantine extra koelfaciliteiten moeten komen. In de kelders van het Academiegebouw werken de kok en zijn maatje bij kaarslicht stug verder aan het feestmaal van die avond. Gerookte zalm in dilleroomsaus en tournedos met rode pepersaus, ter gelegenheid van het afscheid van rector magnificus Engels. Afwassen gaat niet, koffiezetten wel. Met de hand. Gezellig, net als vroeger. Een rampje als dit brengt allerlei minuscule cultuurverschillen binnen de universiteit aan het licht. De kassa's in de kantine van het Harmoniegebouw willen niet meer open; de kantine sluit. Ook de kassa's in de kantine van de UB en het Academiegebouw weigeren dienst, maar daar behelpt men zich met hoofdrekenen en turven. De storing veroorzaakt doordat bij renovatiewerkzaamheden aan de Weeshuisgang een middenspanningskabel is geraakt is om half vier verholpen. Iedereen kan doorgaan met waar hij mee bezig was. Hier en daar kost het aan de praat krijgen van computers wat moeite, maar er zijn nauwelijks gegevens verloren gegaan. Het Rekencentrum van de RUG, in Paddepoel, zat ongeveer een half uur zonder stroom. Het centrum krijgt via een tussenstation in het storingsgebied stroom, aldus een woordvoerder van het Gemeentelijk Energie Bedrijf. Maar ook uit Paddepoel wordt geen noemenswaardige schade gemeld.

MARGRIET VAN LITH

De klachtenlijn van de LSVb is in de proefperiode van ruim twee weken al door zo'n achthonderd studenten gebeld. De meeste bellers begrepen niet meer welke veranderingen nu inmiddels wel en welke nog niet officieel zijn ingevoerd. Daarnaast blijkt de BV OV-kaart een bron van grieven. Afgelopen maandag bood LSVb-voorzitter René Danen aan minister Ritzen de eerste klachten aan. Meteen nadat Ritzen, die naar het LSVb-kantoor gekomen was, de eerste ''klachtenlijnbundel'' in ontvangst genomen had rinkelde de telefoon alweer. Grijnzend gaf LSVb-voorzitter René Danen de hoorn aan de minister, zodat deze klagende student in elk geval de eer had dat hij de minister zelf aan de lijn kreeg. De rol die Ritzen tijdens het debat met de studenten moest spelen, was overigens ook wat vreemd. Veel kwade reacties en vragen van de aanwezige studenten hadden te maken met de begroting voor volgend jaar, die uitgebreid in de pers is uitgelekt. Maar een nog niet gepubliceerde begroting, daar mag een minister nu eenmaal niks over zeggen. In plaats daarvan sprak Ritzen vooral veel lovende woorden over dit nuttige initiatief van de LSVb. ''In vergelijking met andere grote operaties komt de verstrekking van studiefinanciering er niet slecht af'', vond hij. ''Maar elke fout is er een te veel.'' De klachtentelefoon van de LSVb vond hij daarom zeer nuttig, ''complementair'' aan het werk van zijn eigen ambtenaren. Op twee terreinen, het functioneren van de steunpunten en de begrijpelijkheid van de formulieren, bereidt het ministerie nu zelfs samen met de studentenbonden verbeteringen voor. Technische problemen, zoals de trage communicatie tussen de Informatiseringsbank en de BV OV-kaart, kunnen volgens de minister daardoor sneller opgelost worden. De politieke meningsverschillen tussen LSVb en minister zijn wat moeilijker klein te krijgen, vermoedde hij. Zo hield Ritzen vol, dat zijn bezuinigingsmaatregelen wel onprettig zijn, maar de toegankelijkheid van het onderwijs niet in gevaar brengen. En daar dachten de studenten heel anders over.

Universitair bestuur is een vak. En niet eens een vervelend vak, want ''ik heb er voor gekozen en voor enkel narigheid acht ik mij niet in de wieg gelegd.'' Zo begon de Amsterdamse collegevoorzitter Gevers zijn rede bij de opening van het academisch jaar. Gevers vindt het merkwaardig dat het universitair bestuursvak maar op weinig waardering en enthousiasme kan rekenen. Als het bijvoorbeeld goed gaat met een universiteit krijgen de hoogleraren alle lof; niemand zal een waarderend woord over de bestuurders zeggen. Volgens Gevers overheerst binnen de universiteit de mening dat het beste bestuur eigenlijk dat is waar je niks van merkt. Tenzij dat bestuur natuurlijk iets voor je moeten regelen. Hem was ook opgevallen hoe weinig van zijn Nederlandse collega-bestuurders ooit over hun werk schrijven. Als er al over universitair bestuur wordt geschreven, dan wordt vaak geprobeerd het vooral op andere fenomenen te laten lijken: de universiteit moet een bedrijf zijn of een school, en ze moet worden geleid als een soort ambtelijke dienst of als een gemeenteraad.

(Margriet van Lith, HOP)

De RUG wil de samenwerking met de Universiteit van Ouagadougou (Burkina Faso) voortzetten. Voor de lopende projecten, waarvan de financiering eind van dit jaar afloopt, wordt bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken een vervolgsubsidie aangevraagd. Twee nieuwe projecten staan op stapel. De RUG gaat het bestuur van de Universiteit van Ouagadougou steun verlenen bij het universitair management. Dit in het kader van een ingrijpende reorganisatie die de Universiteit van Ouagadougou te wachten staat. Daarnaast wil de RUG helpen bij de oprichting van een centrum voor 'permanente educatie'. Bovenstaande afspraken zijn gemaakt tijdens de 'commission mixte', de jaarlijkse vergadering van de beide samenwerkingspartners. Vorige week bezocht een delegatie van de Universiteit van Ouagadougou onder leiding van de rector dr. A. Traoré de Groningse universiteit. Ook de mensenrechtenkwestie kwam opnieuw aan de orde. Rector magnificus L.J. Engels benadrukte dat de regering van Burkina Faso nog steeds geen uitsluitsel heeft gegeven over het lot van de verdwenen projectmedewerker Guillome Sessouma en de student Dabo Boukary. Rector Traoré antwoordde dat hun lot ook voor hem een vraagteken blijft. Wel ziet hij positieve ontwikkelingen in zijn land, die een herhaling moeten voorkomen. M. Gardeur, hoofd van het Bureau Buitenland van de RUG, onderschrijft deze visie: ''Natuurlijk blijven we hameren op het gebrek aan informatie bij de Burkinabese regering. Een positieve ontwikkeling is echter dat de autoriteiten, onder invloed van het internationale lawaai, duidelijk voorzichtiger zijn geworden.'' Zij wijst erop dat Burkina Faso op weg is naar een democratische staatsvorm. ''In juni is een goede grondwet aangenomen. In december zijn er presidentsverkiezingen en verkiezingen voor het parlement waaraan maar liefst veertig politieke partijen meedoen. Het democratiseringsproces wordt serieus genomen.''

(Guus Termeer)

Vorige week donderdag vergaderde de Universiteitsraad voor de laatste keer in zijn oude samenstelling. In het eerste deel van de vergadering bedankte raadsvoorzitter G. Joosten de vertrekkende leden. Voor de studenten waren dat Gert-Jan Braunstahl, Heleen Scheer en Désirée Theijse van de SORUG, en Hennie Varwijk van de GRUNK, en voor de fractie van de buiten-universitaire raadsleden C. Boers, J. Jongejan en N. Scholtens-ter Haar. GRUNK-fractievoorzitter Jeroen Huisman nam reeds voor de zomervakantie afscheid. Na de schorsing traden de nieuwe leden van de raad aan. M. van der Blij, E. Boelens en T. van der Reijt voor de GRUNK en E. Ebels en L. Flikweert voor de SORUG. Behalve A. de Widt-Nieuwenhuizen is de fractie van de buiten-universitaire leden geheel vernieuwd. Minister Ritzen benoemde op voordracht van de raad: A. van Arragon, docente klassieke talen aan het Praedinius-Gymnasium in Groningen; P. Nobelen, werkzaam bij de Nederlandse Aardolie Maatschappij; G. Visch, organisatie-adviseur en docent bedrijfskunde bij Philips; en E. Vrijland, geneeskundig inspecteur van de volksgezondheid voor Groningen en Drenthe. Met deze vier nieuwe leden is ook de vacature die binnen de fractie bestond, opgevuld. Ook de vertegenwoordigers van het ondersteunend en beheerspersoneel zaten nog met een open plaats. Die is nu ingenomen door J. Heersema, werkzaam bij de afdeling centrale studenten administratie. De nieuwe raad koos twee nieuwe presidiumleden. Komend jaar zullen naast raadsvoorzitter Joosten, Popko Dijkema (ATP) en Jeroen van den Brink (GRUNK) namens de raad aanschuiven bij de vergaderingen van het College van Bestuur. Louwarnoud van der Duim en Hans Geene legden hun presidiumschap neer.

(Laurens Berentsen)

FRANK STEENKAMP

De snelle groei van studierichtingen op milieugebied vraagt om meer coördinatie in het universitaire onderwijs. Om versnippering tegen te gaan en flexibeler opleidingen te maken, zouden universiteiten met veel milieu-onderwijs daarom speciale 'milieukoepels' moeten instellen. Aan de RUG moet er een natuurwetenschappelijke koepel komen. Dat zegt de Interuniversitaire Commissie Milieukunde (ICM) in een woensdag verschenen advies aan de universiteiten. Het aantal universitaire milieu-opleidingen is in korte tijd sterk gegroeid. Was het aanbod in 1986 nog grotendeels beperkt tot korte cursussen, sindsdien zijn de studievarianten met een milieucomponent van minstens een studiejaar als paddestoelen uit de grond geschoten. Er zijn nu acht milieukundige en veertien milieuspecialistische opleidingen. Samen met twee postdoctorale cursussen staat het totaal op 24, en binnen twee jaar wordt een verdere groei tot 36 opleidingen verwacht. Wie een spoedig overschot op de arbeidsmarkt vreesde, wordt door de commissie milieukunde gerustgesteld. Het aantal afgeleverde milieudeskundigen mag dan groeien van driehonderd nu tot bijna duizend in 1996, daartegenover staat naar verwachting ook een zeer grote vraag. Drie jaar terug schatte het Nationaal Economisch Instituut (NEI) de toekomstige behoefte nog op bijna zevenhonderd universitaire milieudeskundigen per jaar. De sindsdien verschenen overheidsnota's en enkele andere wijzigingen brengen de ICM nu tot een nieuw geschatte behoefte van 1520 milieuwetenschappers, gelijk verdeeld over brede 'kundigen' en smalle 'specialisten'.

Het bestuur van de HBO-raad heeft minister Ritzen voorgesteld de bezuinigingen op studiefinanciering anders aan te pakken. In het eerste jaar moet de uitkering bestaan uit een hoge basisbeurs en een kleine lening. In de jaren daarna wordt dat omgedraaid en in het vierde studiejaar moet de student zijn hele budget lenen. De schuld zal niet extreem hoog oplopen, omdat de schuldopbouw plus rente in het begin klein zijn. Het zal studenten in elk geval prikkelen om sneller te studeren. Bovendien treft zo'n maatregel alle studenten even zwaar, vindt de HBO-raad. Het enige probleem waar zo'n aanpak geen oplossing voor biedt is de 'no show-student'. Dat zijn studenten die zich wel inschrijven, maar zich nimmer in de collegebanken vertonen. De HBO-raad denkt dat de hogescholen wel in staat zijn na een half jaar nauwkeurig aan te geven wie wel en wie niet echt studeert. Een andere oplossing kan zijn dat een zo groot mogelijk deel van de basisbeurs 'in natura' wordt uitbetaald, zoals nu al het geval is met de OV-kaart en de ziektekostenverzekering. De Informatiseringsbank zou bijvoorbeeld het collegegeld direct aan de school kunnen storten in plaats van via de omweg van de student. De plannen van minister Ritzen, vooral de 'tempobeurs' in de propaedeuse, zijn volgens de HBO-raad veel onrechtvaardiger. Studenten uit lagere inkomensgroepen worden daardoor extra zwaar getroffen. Die raken immers als ze de propaedeuse niet op tijd halen niet alleen de basisbeurs, maar ook de aanvullende financiering kwijt. De HBO-raad denkt dat zo'n dreigend vooruitzicht die studenten er van kan weerhouden te gaan studeren. Ze moeten dan immers hun hele budget gaan lenen en dat schrikt af.

(Margriet van Lith, HOP)

Eind volgend jaar moeten er in Groningen 200 kamers beschikbaar zijn voor buitenlandse studenten die aan de RUG of een hbo-instelling komen studeren. Om dat te bereiken zijn de voormalige Albertine Agnesschool en panden aan de Moesstraat en de Hoge der A aangekocht. De onderwijsinstellingen hebben de Stichting Huisvesting Buitenlandse Studenten (SHBS) opgericht die het verhuur van de panden zal gaan beheren. De samenwerking moet het mogelijk maken beter aan de grillige vraag naar dergelijke kamers te voldoen. Het pand aan de Hoge der A gaat dienen als vervangende woonruimte voor de bewoners van de studentenflat aan de Uurwerkersgang. De RUG wil deze studentenflat samenvoegen met het International Guesthouse tot het 'Erasmusgebouw'. Daarmee zou de universiteit twee vliegen in één klap slaan. De kwakkelige exploitatie van het Guesthouse wordt verbeterd omdat docenten- en studentenhuisvesting worden gecombineerd en de universiteit zodoende is verlost van de noodvoorzieningen voor studentenopvang zoals in de Oude Boteringestraat. Ger Weening, hoofd studentenzaken van de RUG, noemt de samenwerking van de SHBS nu al een succes. Woningcorporaties hebben de panden aangekocht en vertimmerd terwijl de gemeente met subsidie is bijgesprongen. Het project is bij minister Ritzen gedropt nu deze heeft gesuggereerd dat hij plaatselijke initiatieven wil subsidiëren.

(Joep Engels)

LAURENS BERENTSEN

Scheidend rector magnificus L.J. Engels is benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Collegevoorzitter E. Bleumink spelde hem afgelopen maandag bij de opening van het Academisch Jaar de bijbehorende versierselen op. Alvorens het rectoraat over te dragen aan zijn opvolger, de econoom S.K. Kuipers, dook Engels in zijn laatste openingsrede in de geschiedenis van de universiteit. Engels is onderscheiden vanwege zijn bestuurlijke verdiensten voor de universiteit. Hij nam afgelopen maandag voor de tweede keer afscheid als rector van de RUG, nadat hij deze functie van 1981 tot 1984 ook al eens bekleedde. Daarnaast is Engels onder andere lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en zat hij in de onlangs opgeheven Advies Raad voor Hoger Onderwijs. Bovendien was het 1 september precies 25 jaar geleden dat de mediaevist als kroondocent aan de RUG werd benoemd. Naast het lintje voor de rector, was er voor mevrouw Engels een Academieplaquette in zilver. Zij ontving deze onderscheiding van de RUG uit handen van collegevoorzitter Bleumink. Scheidend rector Engels wilde zo vlak voor de overdracht van het rectoraat in de traditionele rede bij de opening van het academisch jaar, niet ingaan op een actuele kwestie. ''Het past mij niet u zo kort voor ik de drempel naar het bestuurlijk hiernamaals overschrijd nog even te bedelven onder raadgevingen'', meende de rector. Hij koos daarom voor een historisch thema: 'Petrarca's dichterkrans en de jonge universiteit'. Toch bleken er uit het verleden nog wel enige lessen te trekken.

Het afscheid van de Nijmeegse collegevoorzitter ir. W. van Lieshout, dinsdag jongstleden, is hardhandig verstoord. Kort voor de rede van onderwijsminister Ritzen heeft de politie ongeveer 25 studenten uit de zaal van de Nijmeegse stadsschouwburg verwijderd. De lezing van Ritzen kon ongestoord doorgang vinden. De afgevoerde studenten waren van plan Ritzen een aantal ''kritische vragen'' over de bezuiniging op de studiefinanciering te stellen. Twee studenten zijn voor verhoor enkele uren op het bureau vastgehouden, onder wie LSVb-voorzitter René Danen. De studenten werden uit de zaal verwijderd, vanwege het in bezit hebben van valse kaarten. Na onderschepping van twee valse entreebewijzen vroeg de bedrijfsleider van de schouwburg de politie om assistentie bij een nadere inspectie van de kaarten in de zaal. ''Ik ben op de jongeman afgestapt die ik in de buurt had gezien van het tweetal met ongeldige kaarten. Hij weigerde zijn kaart te laten zien en stompte me in het gezicht. Daarom is hij aangehouden. Ik wist niet dat hij René Danen was.'' Danen, die in bezit was van een geldig plaatsbewijs, weerlegt de lezing van de bedrijfsleider: ''Ik werd plotseling met bruut geweld afgevoerd. Pas na anderhalf uur cel kreeg ik te horen dat ze me wegens handtastelijkheid hadden opgepakt.'' Danen, die deze beschuldiging ''volkomen afwijst'', werd later die dinsdagavond persoonlijk door Ritzen opgebeld. De minister liet weten de gang van zaken rond zijn arrestatie te betreuren en altijd open te staan voor dialoog. Danen overweegt nadere juridische stappen tegen de directie van de Nijmeegse schouwburg. Hij is daarover in overleg met zijn advocaat.

(Paul van den Broek, KUnieuws)

BEDRIJFSKUNDE REIKT haar bullen altijd op maandag uit. Dat is de vaste vergaderdag van de faculteit, met als leuke bijkomstigheid dat men dan kan beschikken over de Senaatskamer of de Aula van de Universiteit. Die zalen zijn statig en bovendien groot genoeg om een heleboel bedrijfskundebullen in één keer uit te kunnen reiken. Op maandag 26 augustus zijn er eenenvijftig geslaagden. In groepen van dertien zijn ze, met hun aanhang, in de Aula uitgenodigd. Marjolein Risseeuw zit in de tweede groep, van twee uur 's middags. ''Ik heb een couturier in de arm genomen en een stof uitgezocht die mij geschikt leek. Het is een echt carrièrepakje geworden, geel met blommen'', had ze al verklapt. Zodoende is het niet moeilijk de 24-jarige bedrijfskundestudente te vinden in de menigte die samendromt bovenaan de beloperde trap van het Academiegebouw. Als de deuren opengaan blijkt de temperatuur in de Aula behoorlijk te zijn opgelopen. Bedrijfskundedecaan professor Van Gils, tevens voorzitter van de examencommissie, verontschuldigt zich ervoor. In de zaal wissen opa's en oma's zich het zweet van het voorhoofd. Bossen bloemen ritselen en het ruikt er sterk naar 4711, maar de dertien bedrijfskundigen-in-spe vertrekken geen spier. Ze komen op alfabetische volgorde naar voren om met een dichtgeknoopt colbert en een gladgestreken rok een speechje van hun afstudeerbegeleider aan te horen. Omdat zich voor de deur al weer nieuwe geslaagden verzamelen, worden de praatjes allengs slechter te verstaan. Maar het merendeel blijkt wel een komisch voorval uit de studietijd te bevatten, of een vaderlijke raad. Hoogtepunt van de bijeenkomst is het tekenen van het document waarbij vooral vaders met camera's naar voren glippen.

Marjolein Risseeuws vriendin, Marjolein Fitski, is om vier uur aan de beurt. De twee dames geven samen een afstudeerborrel aan het Paterswoldse meer. Die begint om half zes, maar de plechtigheid in het Academiegebouw loopt nogal uit. ''Fitski kan er nooit op tijd zijn'', fluistert Risseeuw. Zelf springt ze meteen nadat haar vriendin is toegesproken met haar broer in de auto. De bul, in een kokertje van de faculteit, wordt op het dashboard gedeponeerd. ''Linksaf, rechtsaf'', dirigeert de kersverse doctorandus de chauffeur. Ondertussen frunnikt ze ietwat nerveus frunnikend aan een gouden ringetje, het afstudeercadeau van haar ouders. Onderweg bevestigt ze het vermoeden dat er veel mooipraterij bij de afstudeerpraatjes zit. ''Marjolein gaat gewoon keihard door'', had de begeleider van Marjolein Fitski gezegd, maar meteen daarna had hij opgemerkt dat ze haar afstuderen steeds had uitgesteld. ''Die begeleider zelf was daar nota bene de oorzaak van'', vertelt Risseeuw, ''hij was steeds op vakantie.''

De borrel in Paviljoen 't Vergulde Anker, waarvoor zo'n vijftig mensen zijn uitgenodigd, wordt aangeboden door de ouders van beide Marjoleinen. In het nabijgelegen Familiehotel is een kamer gehuurd, zodat ook de 86-jarige opa van Marjolein Risseeuw van de partij kan zijn. ''We mochten zelf kiezen hoe we het wilden vieren'', aldus Risseeuw. ''Mijn vader vertelde me dat het in de tijd dat hij werktuigbouwkunde studeerde gewoonte was een diner te geven, maar wij wilden iets waarbij we met zoveel mogelijk mensen een kletsje kunnen maken.'' Risseeuw studeerde, net als haar vriendin, zes jaar. ''Na een tijd van biertjes aan de bar, ontdekte ik anderhalf jaar geleden opeens dat ik af wilde studeren'', blikt ze terug. Kort daarop begon ze aan haar afstudeeropdracht bij de vestiging in Barcelona van het grafische bedrijf Bührmann-Tetterode NV. ''Ik kwam in Groningen als groentje, ik ga weg als doctorandus. De tijd van truien met zo groot mogelijke gaten is voorbij.'' Toch kan Risseeuw nog niet voorgoed afscheid nemen van het studentenleven. Binnenkort vertrekt ze naar Engeland voor een post-doctorale opleiding human resource-management aan de universiteit van Warwick. ''Ik heb de laatste centen bij elkaar geraapt en een paar mensen lief aangekeken, waaronder mijn vader. Hij doet het graag, maar dat is dan ook het laatste. Hij heeft me gevraagd of ik na dit jaar ogenblikkelijk een baan wil zoeken.''

Op het terras van 't Vergulde Anker loopt een enthousiaste vader Fitksi foto's te maken van het afgestudeerde duo. Dat wordt gelukgewenst door de vriendinnen van hun Vindicat-jaarclub Relefanti. 'Poes', zoals Fitski daar genoemd wordt en 'Reus', bijnaam voor Risseeuw, krijgen van de leden van de bevriende herenjaarclub Stout bij Nacht een zachtrose T-shirt met hun foto erop. Meneer Fitski toont zich tevreden dat alledrie zijn kinderen hun studie voor hun vijfentwintigste hebben afgerond, ongeveer gelijktijdig met zijn pensioen bij Akzo. Dochter Marjolein waagt de sprong naar de maatschappij op haar vierentwintigste. Sinds 1 augustus werkt ze als produkt-manager bij Nationale Nederlanden in Rotterdam. Een baan waar een mantelpakje bij hoort en visitekaartjes met haar titel. Fitski heeft het studentenleven doelbewust achter zich gelaten: ''Ik ben absoluut uitgestudeerd. Ik wilde direct na mijn afstuderen een baan hebben en ben dus in maart beginnen te solliciteren.'' Na een paar open sollicitaties was het raak bij Nationale Nederlanden. Fitski heeft haar eerste concrete opdracht, het maken van een marketingplan voor 1992, al binnen. Onlangs betrok ze een appartementje in Rotterdam: ''Het is lekker om een beetje schoner te wonen. Geen keuken meer delen met viezeriken, afwas met schimmel. Als ik dat nu zie vraag ik me af hoe ik het heb uitgehouden. Maar ik deed er net zo hard aan mee.'' Naast haar woonsituatie gaat haar inkomen er natuurlijk ook op vooruit. De keerzijde van het nieuwe leven is het elke dag om kwart voor zeven opstaan om de trein van kwart over acht te halen. En dat ze 's avonds na haar werk alleen nog maar uitgeblust op de bank kan liggen. Maar Fitski vindt het niet erg: ''Ik heb het geluk dat ik ontzettend leuke collega's heb, we lachen en geiten vreselijk veel, dus als ik thuiskom heb ik mijn portie vriendschap voor die dag wel weer gehad.''

Vorig jaar rond deze tijd werd ik opgebeld door een Britse vakgenoot, die ik ooit op een congres had ontmoet. Of ik zin had hem op te volgen als ''external examiner'' aan de universiteit van Sierra Leone. In Engeland is het heel gewoon om de examens te laten bijwonen door iemand van buitenaf. En ook naar de kolonies werd deze gewoonte geëxporteerd. Zo komt het dat elk jaar tientallen meest Britse external examiners afreizen naar universiteiten in Nigeria, Maleisië, en andere landen van het voormalig Britse koninkrijk. Reis- en verblijfkosten worden betaald door de voormalige kolonies. In dit geval door één van de armste landen van westelijk Afrika. Was dat geen geldverkwisting, vroeg ik nog wat onzeker aan mijn voorganger. ''Ja'', verzuchtte hij, ''dat heb ik ze al zo vaak verteld, maar ze willen niet anders.''

Pia Kroes, kantinemedewerkster Harmoniegebouw, en haar koffiezetapparaat:

Vorige week lanceerde de Groninger Studentenbond (GSb) op deze pagina het voorstel om de basisbeurs van studenten met rijke ouders te verlagen. Het Interuniversitair Studenten Overleg (ISO) ziet niets in zo'n bezuinigingsmaatregel. Door RENS SNEL De GSb gaf verleden week de minister en de studentenorganisaties alvast wat handvatten voor een ''volgende bezuinigingsronde'' op studiefinanciering. Wat stelde de GSb precies voor? Bij die komende ronde bezuinigingen laten we overigens hopen dat die voorlopig nog even niet komt zou de ouderinkomensonafhankelijkheid van het stelsel studiefinanciering er aan moeten geloven. Hoe rijker de ouders van een student, des te minder beurs zou hij of zij mogen ontvangen. Het verlies van basisbeurs zou met een lening (tegen marktrente) ''gecompenseerd'' kunnen worden. Dit voorstel betekent een verlaging van de basisbeurs voor tenminste 50 procent van alle studenten. In het wetenschappelijk onderwijs geldt dat voor bijna 80 procent. Dit alles onder het motto van ''duidelijke en rechtvaardige keuzes'' en ''versimpeling van de regelgeving''. De GSb verweet ook aan het ISO zich al te ''halsstarrig'' op te stellen in deze kwestie. Ik geloof dat daar geen sprake van kan zijn. Het ISO heeft zich in de discussies omtrent studiefinanciering, ook in de studentenkamer, alles behalve behoudend opgesteld. Voor ons zijn zeer veel dingen bespreekbaar, zelfs een algehele renovatie van het stelsel, hetgeen overigens zeer noodzakelijk is. Inderdaad is de studiefinanciering ondertussen een lappendeken van noodmaatregelen geworden die de regelgeving bepaald ondoorzichtig maakt. Inderdaad zijn zeer inconsequente keuzes gemaakt. Iets anders dan constructief meedenken is echter zaken voor te stellen waar je in het geheel niet achter kunt staan. 80 procent van de studenten aan de RUG een (forse) basisbeursverlaging aan te wrijven is, denk ik, geen studentenbelangenbehartiging meer. Tenzij natuurlijk iets dergelijks problemen van veel ernstiger aard oplost of voorkomt. Het moge duidelijk zijn dat dat niet geldt voor de plannen van de GSb.

Op 1 januari 1992 wordt een groot deel van het oude, vertrouwde Burgerlijk Wetboek vervangen door een verbeterde versie. De man op de straat zal er weinig van merken, maar het is een mijlpaal voor privaatrecht-juristen. Met een vooruitziende blik paste de vakgroep privaatrecht al in de jaren tachtig de colleges aan. De huidige rechtenstudenten zijn daarom goed op de hoogte van het nieuwe recht. De oudere garde zit echter in een lastig pakket. ''Daar hoor je geluiden als: ik ga maar met de VUT of met pensioen'', aldus de hoogleraar privaatrecht Wim Reehuis.

Arjan Wildeboer

Op 25 april 1947 kreeg de Leidse hoogleraar mr. E.M. Meijers bij Koninklijk Besluit de opdracht een nieuw Burgerlijk Wetboek te ontwerpen. Het oude Burgerlijk Wetboek (BW) uit 1838 leunde nog zeer sterk op de codificatie uit de Franse tijd. Eigenlijk was die Franse wetgeving gewoon overgeschreven en op een aantal punten nogal gebrekkig vertaald. Ook gaf de veranderende samenleving aanleiding om de tekst van het wetboek eens grondig te herzien. ''In het BW staan delen die we volstrekt anders interpreteren dan vroeger'', zegt prof.mr.dr. Wim Reehuis. ''Er zijn bepalingen die we precies andersom uitleggen of die we zelfs volledig negeren. De opdracht aan Meijers luidde daarom: poets het BW eens op, zet het mooi in elkaar, haal de anachronismen eruit en verwerk er ook de rechtspraak in van met name de hoogste civielrechtelijke instantie, de Hoge Raad. Het wetboek moest toegankelijk worden gemaakt voor iedereen. Gaandeweg wilde men echter vooral ook een beter wetboek maken. En daarmee heeft men nogal wat problemen over zich afgeroepen.''

Nog steeds is een buluitreiking de kroon op een universitaire studie. Met de steeds kortere studiemogelijkheden is er elk jaar vóór 1 september een race om met de laatste herkansingen de studie af te ronden. Het grote aantal afgestudeerden heeft de economische faculteit dit jaar overrompeld. Daardoor was persoonlijke uitreiking niet mogelijk. Dit klinkt onbegrijpelijk, maar goed... Michiel heeft zijn economie studie op tijd volbracht; oud 24 jaar; een keurige prestatie. We hebben ons allen vrijgemaakt om bij de uitreiking aanwezig te zijn. Vóór het prachtige Academiegebouw is de sfeer feestelijk; de afgestudeerden in keurig pak omringd door studiegenoten, vrienden en ouders die gekomen zijn om bij dit bijzondere moment aanwezig te zijn: de buluitreiking Op 29 augustus 1991 om 14.30 uur stroomt de aula vol. Het is er adembenemend bedompt en warm. De tien afgestudeerden nemen plaats op de eerste rij, alle ouders en vrienden vullen de grote zaal; vol verwachting. Professor Feenstra en twee anderen nemen plaats achter de grote tafel waar een microfoon is opgesteld. We spitsen onze oren voor wat er komen gaat dit half uur. Prof. Feenstra neemt het woord (en spreekt grotendeels buiten het bereik van de microfoon). Ongeveer 15 minuten (!) spreekt hij in droge, oplezende vorm over het aantal nieuw aankomende studenten en de percentages van afvallende studenten in de propaedeuse- en doctoraalfase bij economie. Hij lijkt voor zichzelf te spreken, de aanwezigen worden onrustig. Kostbare tijd en gelegenheid gebruikt Feenstra voor een ego-trip, niemand luistert. In de bedompte sfeer wacht ieder gelaten tot hij is uitgesproken. Hoe is het mogelijk dat in deze tijd van grootse, wereldwijde, hoog belangrijke economische veranderingen deze professor 'Droogstoppel' zijn afgestudeerden verveelt met zulke prietpraat. Van deze jonge economen in de startblokken mag hiervoor geen betrokkenheid worden verwacht! De economische faculteit heeft hier een gelegenheid gemist om een bekwaam, economisch geschoolde persoon een inspirerende gedachte mee te laten geven aan deze jonge economen bij de start van hun maatschappelijke loopbaan. Ik heb deze gebeurtenis als beschamend ervaren. Is dit ons universitair niveau? Zijn dit de professoren die denken dat ze de studenten kunnen inspireren en vormen? Het is treurig en tragisch. Daarna de buloverhandiging. Er is weinig tijd meer over. Slechts drie van de tien krijgen een 'persoonlijk' woord. Twee van hen worden geprezen voor hun resultaten in tweedehands auto's! De derde is opgevallen door de studie in slechts vier jaar, cum laude, af te ronden (na HEAO) met een breed pakket. Professor Feenstra bekijkt verheerlijkt glimlachend deze laatste cijferlijst en we horen hem zeggen: ''Het is een lust voor het oog zo'n lijst te zien met achten en negens.'' Ik voel vluchtneigingen bij me opkomen, maar weet dat alles weldra voorbij zal zijn. Alles met elkaar is dit soort plechtige universitaire hoogtepunten van een teleurstellend laag niveau. Laat de faculteit nu niet langer alleen economisch denken maar ook aandacht geven aan niveau en publiciteit. M. Lofvers, Hilversum Derk Kranenborg, hoofd van de Centrale Studentenadministratie (CSA), volgt de cursus 'Ondernemend leidinggeven'. Dat gebeurt via de afdeling Vorming en Opleiding van de RUG bij het Instituut voor Organisatie Psychologie in Groningen. Onlangs verbleef Kranenborg drie dagen in het Friese Rijs voor een van de onderdelen van de cursus. Het relaas van een ervaring die hem altijd bij zal blijven: ''In de auto hadden we al een hts'er aangewezen om de leiding te nemen. De opdracht was met trekkerbanden, jerrycans, palen en touw een vlot te bouwen en daarmee een meer over te steken. Daar zag ik niet echt tegenop. Als kind heb ik ook wel van dat soort dingen gedaan. Maar toen we klaar waren met het vlot, zegt er eentje: 'Ik ga niet mee. Het spijt me, maar ik kan niet zwemmen.' De opdracht was, met z'n zevenen dat meer over, dus wij met z'n zessen praten. We beloofden hem een zetel midden op het vlot en wij er om heen. Het meer is maar een meter diep, zeiden we. Wisten wij veel. Maar we hebben hem uiteindelijk zo ver gekregen dat hij meeging. Dat vlot lag muurvast op het water. 's Avonds zitten we in het hotel te evalueren, zegt de cursusleiding om tien voor tien: 'Volgende opdracht: jullie moeten vanavond allemaal hebben paardgereden voordat je naar bed gaat.' M'n eerste reactie was: je bent gek. Wij informeren bij de hoteleigenaar of er ergens in de buurt een manege is. Iets over tienen komen we daar aan. Die boer zegt: 'Wat mankeert jullie? Ik moet morgen om vijf uur m'n bed uit.' De meesten van ons waren al door de bocht. Zo van: dat kun je inderdaad niet maken. Maar we moesten paardrijden. Vraagt een van ons wie de manege runt. Dat bleek dus de man z'n vriendin te zijn. Vriendin erbij gehaald, en toen dachten we, het lukt. Die zei eerst ook nee, maar uiteindelijk wilde ze toch wel drie paarden zadelen. Wij met z'n zevenen die paarden uit de wei gehaald en om de beurt in het donker een eindje gereden. Een hele bijzondere ervaring. De volgende dag werden we in twee groepjes opgedeeld. Koop of krijg iets, en verkoop dat met winst; wie de meeste winst maakt heeft gewonnen. Dat was een verschrikkelijke opdracht. Wij kwamen met zijn vieren in Lemmer terecht. Daar stapten we een supermarkt binnen en kochten appels, chips en blikjes frisdrank, 54 cent per blikje, die prijs vergeet ik nooit meer. Bij de achterdeur op de parkeerplaats verkochten we die blikjes voor een gulden per stuk. Twee van ons geneerden zich, en ik ook wel een beetje, maar de vierde stapte meteen op iemand af. Toen dacht ik: als hij het durft, dan durf ik het ook. Een meisje vroeg waar het geld naar toe ging dat we verdienden. We hebben haar wat laten kiezen en toen werd het Greenpeace. Als je daar zo staat, merk je hoe makkelijk mensen door de bocht gaan. Als je een goed produkt hebt en een goed verhaal, ligt het geld op de weg. Het liep voortreffelijk. We waren zo door onze voorraad heen. Ik kreeg er echt een kick van en wilde wel opnieuw inkopen, maar we moesten om zes uur terug zijn. Je hoort vaak van die negatieve verhalen, zo van: dat lukt toch niet, dat hebben we al zo vaak geprobeerd. Ik heb geleerd dat bijna alles lukt, als je maar goed samenwerkt, je concentreert op de uitvoering en durf hebt. Ik denk dat ik dat van deze cursus wel heb gekregen: meer durf.''

Laurens Berentsen

Het collegegeld voor deeltijdstudenten wordt de komende vier jaar geleidelijk verhoogd tot 1700 gulden per jaar. Ook het cursusgeld voor de Open Universiteit gaat omhoog, met name voor studenten die al een universitair of hbo-diploma hebben. Deze maatregelen worden aangekondigd in de onderwijsbegroting, die minister Ritzen op Prinsjesdag openbaar zal maken. Ritzen wil verder een deel van zijn begrotingsprobleem voor 1992 oplossen door het 'ontacademiseren' van een van de academische ziekenhuizen. Deze ziekenhuizen moeten in elk geval tot verdergaande taakverdeling komen. Op termijn zou dat er volgens Ritzen toe kunnen leiden dat een van hen de academische status verliest. De vraag rijst dan natuurlijk wel, welke gevolgen dat heeft voor de betrokken medische faculteit. Door de verregaande samenwerking tussen faculteit en ziekenhuis is het bestaan van de een immers niet goed denkbaar zonder de ander. Om die reden zou concentratie in Amsterdam het meest voor de hand liggen, omdat daar in een stad twee academische ziekenhuizen staan. Op het gebied van de studiefinanciering vormen de grootste veranderingen die van de al eerder gemelde renteverhoging en de 'tempobeurs' in de propaedeuse. Verder wil minister Ritzen voor studenten met een aanvullende beurs een andere leenregeling laten onderzoeken. De beurs voor studenten uit de lagere inkomensgroepen is opgebouwd uit drie delen: basisbeurs, lening en aanvullende beurs. Momenteel is het niet mogelijk wel de aanvullende beurs te ontvangen maar niet de lening. Minister Ritzen wil de rente op de studieleningen fors verhogen, maar laat onderzoeken of deze groep studenten dan eventueel van de lening af kan zien. De OV-kaart wordt, verspreid over drie jaar, met tien gulden verhoogd. Wat de instituten voor internationaal onderwijs betreft wil Ritzen tot afspraken komen met collega Pronk van Ontwikkelingssamenwerking. Die heeft meer geld voor onderwijs ten behoeve van ontwikkelingslanden in het vooruitzicht gesteld. Minister Ritzen wil zijn bijdrage aan die instellingen, zoals het Institute of Social Studies in Den Haag, in elk geval drastisch verlagen. (Margriet van Lith, HOP) ''Vertel eens, jongens, wat heeft deze man ?'' De kleine chef de clinique van de afdeling neurologie wendde zich naar het groepje co-assistenten dat zich rond het bed had verzameld. ''Gisteren ingestuurd door de huisarts met een gedissocieerde hemi-anaesthesia alternans, homolateraal syndroom van Horner en een nystagmus.'' Er viel een stilte. Yvette de Bruyne, zesdejaars studente geneeskunde schraapte haar keel. ''Eh, een CVA...?'' ''Uiteraard, uiteraard'', kraaide de neuroloog, ''you're on the right track, absoluut, maar wat voor CVA, eh?'' Yvette krabde zich eens achter het oor. ''Ahem...'', hoorde ze een stem achter zich. Ze deed een stap opzij en keek om. Theo Niemantsverdriet was een morsige verschijning van te verwaarlozen omvang, in wiens gezicht jeugdpuistjes diepe sporen hadden achtergelaten. ''Ahem'', zei Theo nogmaals, ''volgens mij is het een eh lateraal medulla oblongata syndroom van Wallenberg, dat meestal wordt veroorzaakt door een afsluiting van een arteria vertebralis, waarna het verzorgingsgebied van ...'' ''Enough, enough'', riep de specialist uitgelaten, ''een genie, een genie! Je weet meer dan ik, jongen! Je bent absoluut on the right track!''

''Goh, jij weet wel veel zeg.'', bewonderde Yvette Theo later, in de koffiekamer. ''Och, wat heet. Ik kom altijd een half uurtje eerder op zaal en loop dan de statussen even door. En anders zoek ik het even snel op in m'n Codex.'' Theo klopte op een omvangrijke bobbel in z'n jaszak. ''Dus je hebt eigenlijk gewoon gespiekt?'', lachte Yvette. ''Tja, je moet wel'', roerde Theo afwezig in z'n koffie, ''er is altijd wel iets wat ik niet weet en wat ik wel zou moeten weten. Het probleem is dat ik niet weet wat dat is. Stom eigenlijk. Daarom doe ik altijd maar alsof ik het wel weet. Je wordt er gek van, omdat ik niet weet wanneer ik net moet doen alsof ik het wel weet...'' ''En dus...'', begon Yvette. ''Precies'', beaamde Theo Niemantsverdriet zuchtend, ''en dus doe ik altijd maar net alsof ik alles weet.'' Yvette schaterde. ''Haha, jij bent een aparte zeg! Zo kun je natuurlijk nog wel even doorgaan!'' Theo knikte mismoedig. ''Ik heb bijvoorbeeld het gevoel dat jij wel weet wat ik zou moeten weten, maar jij kunt me niet zeggen wat het is, omdat jij niet weet dat ik niet weet wat dat is. Dus jij kunt nu wel weten wat ik niet weet, maar niet dat ik dat niet weet. En ik kan je dat ook niet vertellen, want ik weet het ook niet.'' Theo boog zich naar Yvette toe en keek haar doordringend aan. ''Dus je zult me alles moeten vertellen wat je weet...'' ''God, wat maak jij het ingewikkeld, zeg'', kreunde Yvette, ''Wat bedoel je nou eigenlijk?'' ''Ik weet het niet'', mompelde Theo, ''misschien ben ik gewoon een beetje verliefd op je, geloof ik?''

In de tweede UK van deze jaargang waren de middenpagina's gewijd aan een advertentie voor de activiteiten van het Groninger Studenten Pastoraat. Er werden werkgroepen aangekondigd over homoseksualiteit, zenmeditatie en bijbellezing. Ook werd de mogelijkheid van dopen in de Martinikerk aangeroerd. Op zich is het vreemd dat ook godsdienst in de kerk der rede aanhangers vindt. Volgens Ringgren en Ström (1964) is het denken bij een godsdienst ''emotioneel geladen'', is de opvatting dat het lot van de mens een bepaalde bedoeling heeft essentieel en zijn bepaalde ritualistische handelingen (offers, dopen) heel belangrijk. De neiging ten slotte tot het belijden van een godsdienst berust volgens de auteurs op een aangeboren neiging zekerheid te scheppen.

Piet Vroon betoogt in zijn interessante boek 'Tranen van de krokodil', dat godsdiensten in woorden gegoten restanten zijn van onze dierlijke geschiedenis. Door de evolutie zijn wij opgescheept met drie verschillende breinen. De hersenstam, die we gemeen hebben met de voornoemde krokodil, het limbische systeem, dat ook bij hogere dieren voorkomt en onze eigen neocortex, die verder nog bij dolfijnen en walvissen valt aan te treffen. De emoties komen uit het limbische systeem, om die reden kan de ratio daar niets mee. Het gedrag van dieren wordt daaruit verklaard. Het limbische systeem maakt een ruwe representatie van de werkelijkheid, die weinig twijfel of keuze toelaat. Dat is ook niet van belang voor het overleven van het dier. Als het brein van mensen voor een deel gelijkvormig is aan dat van dieren, is het niet onwaarschijnlijk dat ook in ons doen en laten sporen zijn te vinden van zo'n schematisch beeld van de werkelijkheid. De oorsprong van de godsdienst houdt volgens Ringgren en Ström verband met conditioneringswetten waaraan dier en mens onderhevig zijn. Maar, zal de gelovige tegenwerpen, bij dieren zie je toch geen geloof. Dat is nog maar de vraag. De gedragspsycholoog B.F. Skinner zette duiven in een kooi. Via een mechaniek kregen de dieren zo nu en dan voedsel. Na verloop van tijd bleek dat de duiven zich eigenaardig gedroegen. De ene vogel draaide doorlopend pirouettes, de andere klapte met zijn rechtervleugel, een derde pikte steeds in zijn poot. Wat was er aan de hand? Als een duif toevallig een pirouette draaide op het moment dat het voedsel arriveerde, legde hij ten onrechte een verband tussen het een en het ander. Het beest meende ten onrechte dat het op zijn wenken bediend zou worden als het als een tol ronddraaide of in zijn poot pikte. Skinner noemde dit operante conditionering, tegenwoordig wordt het wel superstitious learning genoemd. Het verschijnsel komt ook veel voor bij topsporters, die bijvoorbeeld zonder een bepaald kledingstuk niet denken te kunnen presteren.

Het feit dat ideologieën, godsdiensten en sekten niet toegankelijk zijn voor discussie is in dit licht begrijpelijk. Het gedeelte van het brein dat discussieert, de neocortex, beïnvloedt daarmee niet het limbische systeem waar de wortels van het geloof zetelen. Dit systeem kan alleen een zeer schematische voorstelling van de werkelijkheid bevatten, een mythe, daarbij voelt het zich het beste. Men ziet de moederduif tegen haar jong antwoorden op de vraag waarom ze steeds pirouettes maakt : ''Je moet niet alles willen begrijpen, kind.'' PETER BÜGEL

Finn Folcwalding heette hij. De mythische heerser uit de Beowulf die zijn machtszetel in het Friese terpdorpje Wijnaldum had. Dat is tenminste de theorie van de Friese historicus Jan Zijlstra. Hij opperde de suggestie dat Wijnaldum ooit Winwald heette. En dat die naam weer afkomstig zou zijn van de naam Finn, met de ''adelijke'' toevoeging ''wald''. Wat erop neer zou komen dat Wijnaldum in feite ''Finnsburg'' betekent. De theorie vormde samen met vondsten van amateur-archeologen de aanleiding voor het starten van een grootscheeps archeologisch onderzoek bij de terp van Wijnaldum. De resultaten zijn tot nog toe spectaculair. ''De eerste weken liepen we elke dag te juichen'', vertelt onderzoeksleider Jan Schoneveld. ''We vonden van alles, niet alleen enorm veel resten aardewerk, gebruiksvoorwerpen en sieraden, maar ook de bodemsporen zijn uitzonderlijk goed. Deze terp is zeker al vanaf de tweede eeuw bewoond geweest.'' Het onderzoek dat aanvankelijk als een proef-opgraving was bedoeld, kreeg door dit succes zijn vervolg. ''Toen we zoveel goede vondsten deden, besloten we verder te gaan,'' aldus Schoneveld. ''Bovendien bleek de terp bedreigd.'' De diepte-drainage trok de laatste jaren steeds meer vocht uit de grond, waardoor het organische materiaal uit de terp, zoals leer en hout, al vergaan was. Een ander probleem was dat de boer het terpland 's winters braak liet liggen. De genadeloze wind en regen hebben al zeker een meter terp weggespoeld. In archeologische termen betekent dat, dat de periode van de negende tot de twaalfde eeuw verdwenen is. Om te voorkomen dat nog meer waardevol materiaal verloren zou gaan, werd besloten tot het uitbreiden van het onderzoek. Ook in 1992 zal een groep onderzoekers zich weer op deze modderhoop storten. De terp, voor een leek niet meer dan een vage glooiing in het landschap, wordt nu doorsneden door twee ''sleuven'', die door de archeologen tot op zeeniveau onderzocht worden. Er staat een enorme graafmachine naast, die om de zoveel tijd de sleuf precies vijf centimeter dieper maakt. In de sleuven zitten groepjes mensen met hun handen in de modder te wroeten, lijntjes op de grond te trekken en hoopjes aarde uit te zeven. Volgens Schoneveld is het de eerste keer dat bij een terp-onderzoek zulke goede bodemsporen zichtbaar zijn. Van alle vondsten die tot nu toe gedaan zijn, is hij daar het meest enthousiast over. ''Normaal vind je bij een terp één grote grijze massa klei, die je vervolgens uit gaat spitten op zoek naar voorwerpen. Deze terp is van een heel andere orde. Het is bijna alsof je in zandgrond zit te graven.'' Hij loopt langs de graafputten en wijst allerlei verkleuringen in de bodem aan. Voor de archeologen een open boek: ze duiden op de aanwezigheid van plaggen, die tegen een put of een oventje gelegen hebben. Of ze maken duidelijk dat er op die plek ooit eens palen in de grond gestaan hebben, of dat er ergens een podium is geweest. Ze maken de reconstructie van complete plattegronden mogelijk.

Het gepees en gezweet op de apparaten in het kleine achteraf-hokje is voorgoed verleden tijd. Op het Sportcentrum is deze zomer een geavanceerd krachtcentrum ingericht. Onder studenten en personeel van de RUG leeft een grote vraag naar ''sporten met een aanwijsbaar fysiek gevolg''. In zaal 3 van kunnen krachtpatsers, maar ook bierbuiken, zich voortaan volop uitleven.

Alfred Kazemier

Een jaar gelden bestond de sportvereniging van het universitaire personeel, de SPR, veertig jaar. Voor het Sportcentrum, waar de SPR naast de ACLO gebruik van maakt, had de jubilaris een leuk extraatje in petto. In overleg met het bestuur van de SPR mocht er 25.000 gulden besteed worden. ''Daarmee kun je een bar in de kantine inrichten of een mooie vijver aanleggen, maar dat vonden we geen zinvolle besteding'', lacht Pieter Tilstra, hoofd van het Sportcentrum. Samen met Anne Marten Groenman, sinds dit voorjaar voorzitter van de SPR, legt hij uit waarom de keuze op een krachthonk is gevallen: ''Het geld moest besteed worden aan iets wat ook door personeelsleden gebruikt kan worden.'' Achterliggende gedachte bij de aanschaf van de trainingsapparatuur is de bedrijfsfitness. Werknemers kunnen tussen de middag een uurtje terecht in het krachtcentrum. Bovendien sluit het centrum aan bij de vergaande individualisering in de sport, die Tilstra en Groenman signaleren. Je gaat naar een krachthonk wanneer het jou uitkomt en je bent niet afhankelijk van anderen. En er moet gezweet worden. Werd er door het personeel vroeger nog vrijblijvend gezamenlijk gewandeld in de middagpauze, nu moet het resultaat van de inspanning tastbaar zijn, meent Groenman. ''Je ziet het bij de studenten en bij het personeel. Ze willen alleen nog maar sporten als het een aanwijsbaar fysiek gevolg heeft. Bij een partijtje voetbal hoef je je helemaal niet in te spannen. Je kunt rustig een uurtje meehobbelen zonder een bal te raken en dat willen de mensen niet meer.'' De sporters staan in de rij voor de beginners- en gevorderdencursus krachttraining. In de tot nu toe anderhalve week dat men zich daar voor in heeft kunnen schrijven zijn er al zo'n achthonderd aanmeldingen binnen. Na de cursus betaalt een ACLO- of SPR-lid vijfentwintig gulden om het hele jaar onbeperkt van de fitnessapparaten gebruik te mogen maken. Als je alle vijfentwintig werkplaatsen in zaal 3 van het Sportcentrum langs wilt, ben je snel een uurtje zoet. Meer dan vijfentwintig personen kunnen er niet in de zaal. Hangen er vijfentwintig fiches aan het daarvoor bedoelde bord, dan is de zaal vol en moet je wachten.

Met de bus van Berlijn naar Londen in vijf minuten? Dat kan in het groots opgezette internationale theaterfestival 'Out of Frames', waarmee de Kunstacademie de komende week feest viert. Acht Europese kunsthogescholen verlenen hun medewerking. Theater op locatie: geen rode pluche van de schouwburg, maar zitten in het natte gras. In een verlaten ESA-garage presenteert een Poolse groep ontwerpers de produktie 'Time present'. Benjamin Gijzel is de Nederlandse regisseur van dit project.

Lida Coumou

Voor Benjamin Gijzel betekent 'Out of Frames' meer dan 'buiten de kaders' treden. Hij hoopt dat het publiek na afloop van de voorstelling de garage met ander ogen gaat zien, omdat de plek een theatrale waarde heeft gekregen. Volgens hem staat de oude ESA-garage aan de Admiraal de Ruyterlaan voor de verloedering van vandaag: verwaarloosd, ingestort en gedeeltelijk afgebrand. Jarenlang heeft men niets aan deze bouwval gedaan. De muren zijn vol geschilderd met graffiti, de grond is overwoekerd met groen, het dak is zo goed als verdwenen. Kortom een plek van deze tijd. De voorstelling 'Time present' gaat over twee mensen waarvan je kunt vermoeden dat ze in de garage wonen , die geen besef hebben van het verleden en geen uitzicht hebben op een toekomst. Ze zien alles als het heden. Ze komen in contact met een man die cello speelt, de 'Creator', een soort God, die in staat is hen de ogen te openen. Hij toont ze dat het moment van 'hier en nu' niet geïsoleerd gezien moet worden, omdat alles wat er gebeurt voortdurend een proces is van scheppen en geschapen worden. De plek die er zo lelijk uitzag heeft ook iets moois door het bloeiende onkruid en de grafitti. Water en vuur zijn natuurelementen waar de Polen graag gebruik van maken (in de schouwburg niet toegestaan). Gijzel: ''Het specifieke van de Poolse voorstelling is dramatische symboliek en mystiek. Het mag nooit te realistisch zijn, te eenduidig, het geheim moet er zijn. Zo gauw je dat gaat verklaren, verliest het zijn waarde.'' Alhoewel Gijzel zelf nogal rationeel is ingesteld, vindt hij het een voordeel dat beelden het uitgangspunt vormen voor deze voorstelling: ''Het bevrijdt mij van de verantwoordelijkheid die ik altijd heb gevoeld voor de inhoud en de boodschap die daaruit zou moeten voortvloeien. Dat je puur van het plezier, het genot en de ervaring kunt uitgaan is iets totaal nieuws.'' Veel dingen tijdens de repetities vond hij fascinerend, omdat ze op beweging en gevoel waren gebaseerd.

De kantine in het gebouw van de Faculteit der Wijsbegeerte aan de A-weg draait met een veel te lage omzet. Als de faculteit haar kantine open wil houden, moet ze een veel grotere bijdrage betalen aan de Universitaire Kantinedienst dan tot nog toe het geval was. Was het afgelopen jaar een betaling van 3000 gulden overeengekomen, nu blijkt ruim het dubbele nodig te zijn. Sinds januari 1991 experimenteert de universitaire kantinedienst in het gebouw van filosofie. ''De faculteit was vroeger verdeeld over twee gebouwen'', legt beheerder Desirée Verberk uit. ''Wij gingen er van uit dat als de gebruikers van beide gebouwen bij elkaar zouden zitten, er voldoende gebruik gemaakt zou worden van een kantine.'' Dat viel echter tegen. De belangstelling is minimaal en de kantine kan tegen de huidige voorwaarden niet openblijven. ''Het ziet er naar uit dat de faculteit 7500 gulden per jaar zal moeten betalen om de kantine open te houden'', aldus Verberk. ''Maar de onderhandelingen daarover zijn nog niet afgesloten.'' Het is nog niet zeker of de kantine zal blijven bestaan, maar Verberk heeft goede hoop. ''Ik denk zeker dat de faculteit haar best zal doen het geld op tafel te krijgen. Een goede kantine is wel belangrijk.''

(Christien Boomsma)

''De belastingdruk ligt hier lager dan bij onze buurlanden of de Verenigde Staten. Daarnaast staan wij al langer bekend als een land met een fiscaal vriendelijk klimaat voor het internationaal opererende bedrijfsleven. Sommigen beschouwen ons zelfs als een belastingparadijs of tax haven.'' Spreekt hier de bankdirecteur van Monaco of de minister van Financiën van Liberia? Nee, het is een citaat uit de oratie van de nieuwe Groningse hoogleraar belastingrecht, Willem Vermeend, landelijk bekend als lid van de Tweede Kamer voor de PvdA. Vermeend rekende afgelopen dinsdag af met de collectieve misvatting, dat de belastingdruk gigantisch is in Nederland en het klimaat voor het particuliere initiatief verstikkend. De te hoog geachte tarieven moeten het zowel in de wetenschappelijke literatuur als aan de stamtafel vaak ontgelden, oreerde Vermeend. ''Vooral het toptarief van zestig procent is daarbij de boosdoener. Dat is zeer opvallend want het overgrote deel van de belastingbetalers in ons land kent dit tarief slechts van horen zeggen. Drie en een half procent van hen krijgt er echt mee te maken. Verreweg de meeste belastingplichtigen worden uitsluitend geconfronteerd met het in internationaal opzicht lage 13%-tarief.'' Nederland kent dus wel hoge belastingtarieven de oude 72 procent was internationaal berucht maar bijna niemand hoeft dat te betalen. We zijn namelijk het paradijs van de aftrekposten en de belangrijkste daarvan is de hypotheekrente. En wie profiteren daar het meeste van? Juist, de hogere inkomens. Vermeend rekende dinsdag voor dat door die ''uitholling'' zelfs de werknemers met een inkomen boven de twee ton gemiddeld niet meer dan veertig procent belasting betalen. Eigenlijk wist iedereen dat ook wel. De wenkbrauwen gingen pas echt omhoog toen Vermeend vertelde dat ze dit in Den Haag nog niet wisten. De door de hoogleraar voorgeschotelde belastingdrukpercentages voor de hogere inkomens bleken aanzienlijk lager te zijn dan de cijfers die hij als kamerlid in de officiele beleidsstukken tegenkwam. In die stukken komen hypotheekaftrek of bijzondere beroepskosten namelijk niet voor. ''De achterkant van het belastingbiljet'', luidde de titel van Vermeends lezing. Om het collectieve misverstand uit de wereld te helpen stelde hij voor om op die achterkant te vermelden wat het gemiddelde belastingpercentage is. Dat zou de belastingmoraal ten goede komen. Vermeend wees ook op een meer serieuze keerzijde van de lage belastingdruk: de hoge premielasten. Die zijn de afgelopen jaren wél fors gestegen. De percentages zijn onafhankelijk van het inkomen en de premies drukken dus vooral op de lagere en middeninkomens. Het premiepercentage van een minimumloner is twee maal zo hoog als dat van iemand met een brutoloon boven de twee ton.

(Joep Engels)

Uit het rijgedrag van automobilisten valt af te leiden dat het onduidelijk is of met de term ''de uiterste limiet'' een onder- of een bovengrens wordt bedoeld.

(G.A. Luinstra)

Het bestaan van de universiteitsraad vindt zijn rechtvaardiging vooral in een uit dit bestaan voortvloeiend gevolg, namelijk dat leden van het college van bestuur zo nu en dan een student ontmoeten.

(J.P. Rehwinkel)

Het milieubesef in Nederland ontwikkelt zich in een zelfde tempo als de stijging van de zeespiegel; eenmaal volwassen, staat het water ons tot aan de lippen

(L. Lie-A-Huen)

De steeds verder gaande vertroeteling van huisdieren in Nederland doet vermoeden dat het met de inter-menselijke relaties snel bergafwaarts gaat.

(V.G.H. Eijsink)

Door ARJAN WILDEBOER

''In 1974 trad ik als bestuurslid aan bij de Stichting Studenten Huisvesting. Ik dacht dat de eerste prioriteit zou zijn om voor goede huisvesting van studenten te zorgen. Daar dienden andere dingen ondergeschikt aan te blijven. Welnu, dat idee heeft me in 1978 de kop gekost.'' Als oud-secretaris van de stichting opent Pim Fortuyn, ook bekend als ex-directeur van de OV-Studentenkaart BV, met een vleugje ironie het nieuwe onderkomen van de SSH aan de Turftorenstraat. De periode Fortuyn, zoals sommigen dat noemen, kenmerkte zich door een grote dadendrang. Onder hem nam het kamerbestand van de stichting in rap tempo toe. Er werd aangekocht, gehuurd en vooral ook veel gebouwd. Schuilden de slapende SSH-ambtenaren in de beginjaren nog onder de veilige paraplu van de universiteit, met Fortuyn werd ook de periode ingeluid van de SSH als zelfstandige woningbouwcorporatie voor de huisvesting van jongeren. Dat viel niet bij iedereen in goede aarde. ''Maar het feit dat ik hier nu ben, geeft al aan dat de geschiedenis gunstig over mij oordeelt'', liet Fortuyn al voor zijn speech weten. Vele genode en ongenode gasten vergapen zich aan de twee grondig verbouwde, monumentale panden die de stichting nu in gebruik neemt. Niemand van de aanwezigen wil er openlijk moeilijk over doen, het kantoor ziet er ook werkelijk prachtig uit, maar het heeft allemaal bij elkaar een lieve duit gekost: 3,5 miljoen gulden. ''De puberteit van de SSH is voorbij'', verklaart de scheidend bestuursvoorzitter Geert Otten. Hij merkt ook op dat de jaren negentig om een verandering van het beleid vragen. ''Ik denk in de richting van nauwe samenwerkingsverbanden met het bedrijfsleven, met een belegger, met een beheersinstituut.'' Anders dan Otten ziet wethouder Ypke Gietema van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Cultuur veel meer in een fusie van de SSH met andere woningbouwcorporaties. Zijn bedoeling is duidelijk. Op die manier kunnen studenten worden ondergebracht in de nu onverhuurbare huizen van de wijk Leeuwenborg. Nadat de wethouder ook nog even fijntjes wijst op het ''kortzichtige beleid'' van het SSH-bestuur om geen woningen te reserveren voor buitenlandse studenten, gaat iedereen weer opgelucht aan de borrel. Gerlas van den Hoven (22), onlangs cum laude afgestudeerd bij de vakgroep nucleaire vaste stof fysica, is winnaar geworden van de eerste Kamerlingh Onnes-prijs. Die prijs wordt voortaan ieder jaar uitgereikt aan een uitmuntende natuurkundestudent. Van den Hoven heeft met zijn onderzoek naar de atomaire structuur van amorf silicium een studiereis van 5000 gulden en een plaquette in de wacht gesleept: ''De meetmethode die we bedacht hadden ging moeizaam en uiteindelijk besloten we een andere stof te gaan meten. Uit dat onderzoek hebben we hele goede aanwijzingen gekregen dat een nooit bewezen zogeheten vacature inderdaad bestaat. ''Ik heb een aanmoedigingsprijs voor jong talent gewonnen. Nou ben ik wel jong en ik had op zich ook goede studieresultaten, maar het is toch een kwestie van geluk. Je weet niet van tevoren of er leuke resultaten uitkomen. Het komt wel aan op doorzetten. Als je maar blijft proberen achter de geheimen te komen die Moeder Natuur voor ons verborgen houdt, vind je uiteindelijk altijd wel wat.''

GEERT DE JONG

De kritiek van prof. J. Griffiths op de bestuurlijke verhoudingen binnen de RUG wordt door zijn collega-decanen niet gedeeld. De meeste decanen distantiëren zich van de ''radicale toonzetting'' van Griffiths uitspraken. Het College van Bestuur laat desgevraagd weten niet te willen reageren op de uitlatingen van de scheidend decaan van de Rechtenfaculteit. In een interview in deze krant uitte Griffiths vorige week onverholen kritiek op het College van Bestuur. De vertrekkend decaan van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid hekelde de verhouding tussen College van bestuur en de faculteiten. Volgens hem wordt deze verhouding gekenmerkt door een structureel wantrouwen. Griffiths vindt verder dat het College zich te centralistisch opstelt en afspraken niet na komt. ''Griffiths geeft wel een erg rigoreuze beoordeling van het College van Bestuur'', meent de vice-decaan van de Faculteit der Letteren, prof. J. Koster. ''Ik zal de laatste zijn om het CvB van onbetrouwbaarheid te betichten. Al moet gezegd worden dat het College in het geval van de huisvestingsproblematiek van Rechten en Letteren de boel wel een beetje aan het lijntje heeft gehouden. Daarin heeft het laks gehandeld, wat ook binnen onze faculteit wel eens tot de nodige frustratie heeft geleid.'' Ook decaan prof. H.J. Huisjes van de Faculteit der Geneeskunde kan zich niet vinden in de kritiek van Griffiths. ''De toonzetting is wat aan de radicale kant. Ik heb niet de indruk dat het College de faculteiten erg veronachtzaamt. Wel is er sprake van een lichte tendens tot centralisme. Laat ik het zo zeggen: we hebben te maken met een krachtig opererend College van Bestuur. Dat is prima. Maar dat neemt niet weg dat ik vind dat ook het College van Decanen wel eens wat krachtiger zou mogen optreden.'' Prof. J.H. Voogd, decaan van de Faculteit der Ruimtelijke Wetenschappen, deelt de kritiek van Griffiths allerminst. ''Mijn ervaring is dat als er wat aan de hand is, dat altijd met het College in alle openheid besproken kan worden. Het is beslist niet zo dat faculteiten allerlei besluiten door de strot geduwd krijgen. Griffiths klaagt over slechte communicatie tussen het College van Bestuur en de faculteiten, maar het zou best zo kunnen zijn dat de communicatiefouten aan de kant van de ontvanger gezocht moeten worden. Ik heb wel eens de indruk gekregen dat binnen de rechtenfaculteit zelf de communicatie ook niet altijd optimaal verloopt.''

Brengt de 27-jarigenmaatregel in de studiefinanciering nu 338 miljoen of 83 miljoen gulden op? Die vraag hebben de PvdA-kamerleden T. Netelenbos en W. Vermeend vorige week gesteld aan minister Ritzen. Zijn antwoord 83 miljoen was de beste schatting, maar het wordt toch honderd miljoen meer illustreert nog eens hoe moeilijk beheersbaar het beurzenstelsel na alle wijzigingen is geworden. Aanleiding voor de kamervragen was een krantebericht. Bij de bezuinigingen op studiefinanciering zou Ritzen zich arm hebben gerekend, door de opbrengsten veel lager te schatten dan een nu pas openbaar geworden 'uitvoeringstoets' van de Informatiseringsbank. Als dat klopte, meenden de kamerleden ruimte te zien om de nieuwe bezuinigingen op de onderwijsbegroting te beperken. In zijn antwoord gaf de bewindsman toe dat de Informatiseringsbank de opbrengst van de 27-jarigenmaatregel inderdaad veel hoger had geschat. Maar zo'n ''beleidsmatig onvoldoende getoetste'' raming moet volgens Ritzen geen eigen leven gaan leiden. Anders dan 'Groningen' hielden zijn ambtenaren rekening met ''gedragseffecten'': veel mensen die weten dat je geen beurs krijgt na je 27ste, gaan eerder studeren. Verder leidt ook de Harmonisatiewet al tot een daling van het aantal oudere studenten; dat mocht niet nogmaals als opbrengst geboekt worden. Kortom: van de 338 miljoen uit de uitvoeringstoets bleef na een ''beleidsrijke'' toetsing van het ministerie nog maar 83 miljoen over. Dat bedrag had Ritzen dan ook in het voorjaar tegenover de Kamer genoemd. Een simpel verhaal, zo lijkt het. Maar de minister moet wel nog iets opbiechten: ''Inmiddels hebben nacalculaties geleid tot bijstellingen.'' Extra beleidsruimte biedt dit meevallertje echter niet: Ritzen kon die honderd miljoen gulden toevallig uitstekend gebruiken in zijn begroting voor 1992.

(Frank Steenkamp, HOP)

Ze staan er vanaf het begin van de KEI-week. De camping in het stadspark biedt zoals elk jaar een tijdelijk onderkomen voor zo'n twintig eerstejaars die nog geen kamer hebben gevonden. In caravans van vrienden of familie bivakkeren ze tot ze een meer permanente woonruimte hebben weten te vinden. ''Het is reuze gezellig'', zegt Peter Mensink vanuit de deuropening van zijn onderkomen. Hij studeert geneeskunde en vindt Albergen wat te ver weg om op en neer te reizen. ''Om een uur of zes komt iedereen voor z'n caravan zitten en worden de pannen tevoorschijn gehaald. Eigenlijk is het net een studentenhuis, maar wij hebben véél meer ruimte.'' Alexander Hoenderdos studeert milieukunde en het grapje ''nou, dan zit je wel goed op die camping'' heeft hij al een keer of honderd gehoord. ''Het is gewoon kamperen, zeker met het mooie weer van de laatste tijd. Het lijkt wel alsof je vakantie nog voortduurt. Dat maakt het wel moeilijker om aan de studie te gaan.'' Op 15 oktober moeten ze allemaal iets anders hebben gevonden, want dan sluit de camping de poorten. De ervaring leert overigens dat dat altijd wel lukt. Maar voorlopig, en dat wil zeggen tot de regentijd begint, is het nog goed toeven, daar in het stadspark.

(Geert de Jong)

FRANK STEENKAMPLAURENS BERENTSEN

Het onlangs verschenen AWT/ARHO-advies over de positie van de technische universiteiten getuigt van weinig realiteitszin. Dat vindt de Groningse collegevoorzitter E. Bleumink. Volgens hem ''lopen de beide adviesraden tien jaar achter''.Een van de ondertekenaars van het advies, C. de Hart, meent dat de tu's hun verkrampte houding moeten loslaten waarmee ze hun huidige opleiding verdedigen. De tu's vragen aan de ene kant een extra jaar studie, maar wuiven serieuze kritiek op de vierjarige opleiding steeds weg. Dat is onverstandig en gevaarlijk, vindt De Hart, voorzitter van de per 1 augustus opgeheven Adviesraad voor Hoger Onderwijs en voormalig bestuurder van de TU Delft. Volgens het AWT/ARHO-advies biedt de huidige tu-studie te weinig ruimte om genoeg vakkennis èn ontwerpvaardigheid bij te brengen. Voorstel van de twee raden: geef na vier jaar de titel 'doctorandus'. Voor de ingenieurstitel is dan nog een ontwerpersopleiding van één of twee jaar nodig. De Hart, blijkbaar geschrokken van de negatieve reacties van de tu's op dit advies: ''Er wordt ons in de mond gelegd dat de tu's nu de verkeerde mensen opleiden. Ik zou tegen de tu's willen zeggen: léés wat er staat en buig dit advies naar je toe. Wij geven de argumenten waarom vier jaar echt te kort is. Als men dat als steun in de rug wil gebruiken om alsnog te knokken voor vijf jaar, dan heeft men onze zegen.'' RUG-collegevoorzitter Bleumink acht de kans klein dat er een ingenieurstitel nieuwe stijl komt, gezien het standpunt van Ritzen over de studieduur aan de tu's. Bleumink zet sowieso grote vraagtekens bij het realiteitsgehalte van het AWT/ARHO-advies. Hoewel het advies niet over de algemene universiteiten gaat, is de RUG wel belanghebbende, omdat de Groningse universiteit zich profileert met een aantal technische vakgebieden en een paar ingenieursopleidingen in huis heeft. Het belangrijkste kritiekpunt van de RUG op het advies betreft dan ook de strikte scheiding die wordt gemaakt tussen de technische en de algemene universiteiten. De eerste moeten volgens de adviesraden zo ongeveer het alleenrecht hebben waar het gaat om de technische wetenschappen en dan met name de toepassingsgerichte beoefening daarvan, terwijl de algemene universiteiten zich met fundamenteel onderzoek moeten bezighouden. Bleumink vindt daarentegen dat er ''een continuüm bestaat tussen toepassingsgericht en fundamenteel onderzoek, tussen de ingenieur en de doctorandus''. Een scherpe scheiding daartussen acht hij ''volkomen achterhaald''. Hoewel de tu's veel kritiek hebben geleverd op het advies, zegt Bleumink vrijwel zeker te weten dat ze het onderscheid tussen technische en algemene universiteiten wel onderschrijven. Hij spreekt in dit verband over het ''trauma van de tu's'' dat veel van wat op technisch en technologisch gebied gebeurt, buiten hen omgaat. Een trauma waar deze universiteiten zo snel mogelijk overheen moeten zien te komen, aldus de collegevoorzitter. (HOP)

Op 17 september a.s. is hij er weer, de landelijke Studentenkrant. Na een afwezigheid van zeven maanden zullen maandelijks weer 50.000 kranten, verspreid over elf universiteitssteden, voor het grijpen liggen. Afgelopen januari, nog geen jaar na oprichting van het landelijke blad, stopten de persen omdat er niet genoeg advertentiegeld werd binnengehaald. De Studentenkrant verwacht met haar nieuwe acquisiteur, het Groningse AV-advertising, het benodigde jaarbudget van twee ton te kunnen binnenhalen. ''Adverteerders springen weliswaar als vlooien van de ene naar de andere krant'', aldus D. van der Leij van AV-advertising. Maar hij vertrouwt erop dat de Studentenkrant ''een goed produkt'' is waar adverteerders ''aan blijven hangen''. Onder Andras Mebius, student rechten en Russisch, opvolger van hoofdredacteur Anne Koornstra, handhaaft de krant de oude formule. Een kernredactie in Groningen en correspondenten in den lande blijven ''studenten informeren over hun collega's op andere universiteiten en ze op de hoogte houden van alles wat hen kan raken''. In het licht van die formule is de uitgeefster van de Studentenkrant, de Stichting Studenteninformatie, van plan haar activiteiten uit te breiden. Op de dag van uitkomen, 17 september a.s., heeft de redactie van de Studentenkrant een interview met minister Ritzen. Dat kan dan pas een maand later gepubliceerd worden. ''Maar we zetten de belangrijkste uitspraken op de telex zodat andere kranten er alvast iets mee kunnen doen'', kondigt scheidend hoofdredacteur Koornstra aan.

(Ellis Ellenbroek)

Faculteiten mogen zelf contracten met derden sluiten voor het verrichten van onderzoek zolang het om bedragen gaat tot 100.000 gulden. Zij hoeven daarvoor niet naar het College van Bestuur. Dat is de belangrijkste wijziging in de definitieve nota 'Cont(r)acten met derden'. In een eerdere versie van de nota waarin staat hoe er aan de RUG met contractonderzoek en -onderwijs wordt omgegaan, stond nog dat alleen de collegevoorzitter contracten mocht tekenen. Na een discussie in verschillende overlegorganen binnen de universiteit is het CvB daar op teruggekomen. In de nota staat nu zelfs dat in de toekomst mogelijk ook voor contracten boven de 100.000 gulden de tekenbevoegdheid door het College wordt gemandateerd naar de faculteiten, zoals dat heet. Collegevoorzitter Bleumink vertelt dat het daarbij met name zal gaan om de faculteiten PPSW, W&N en Geneeskunde. Omdat daar veel contractonderzoek wordt verricht, wordt op elk van deze faculteiten een medewerker aangesteld die zich met de zakelijke kant van dit onderzoek gaat bezighouden. Daarmee komt het College tegemoet aan de klacht van veel onderzoekers dat de weg langs het Bureau van de Universiteit te omslachtig is en te veel tijd kost. Opvallend is verder dat in de nieuwe versie van 'Cont(r)acten met derden' de paragraaf over de stichtingen is verdwenen. Deze stichtingen, opgericht en bestuurd door universitaire medewerkers, ontplooien contractactiviteiten met behulp van universitaire middelen. In een eerdere versie liet het CvB weten daar paal en perk aan te willen stellen. Het College streeft er nog steeds naar om alle contractactiviteiten via de officiële kanalen te laten lopen, stelt Bleumink. Maar omdat in 'Cont(r)acten met derden' vooral de formele procedure wordt beschreven, wil het College met een aparte nota over de stichtingen komen, aldus de collegevoorzitter.

(Laurens Berentsen)

FRANK STEENKAMP

Studerende arbeiderskinderen zijn, anders dan de Wet Studiefinanciering beoogde, sinds 1984 een stuk zeldzamer geworden. Hun aandeel in de universitaire studentenpopulatie daalde van 16 naar 11 procent. Tegelijk groeide het marktaandeel van kinderen uit de hoogste inkomensgroep van 25 naar 30 procent. Dat staat in een via het Parool uitgelekt onderzoeksrapport van het bureau Research voor Beleid in Leiden. Het rapport vormt een deel van de evaluatie van de Wet Studiefinanciering, die minister Ritzen rond 1 oktober aan de Kamer heeft toegezegd. De onevenredige groei van het aantal rijkeluiskinderen deed zich overigens alleen voor bij universitaire studenten. In het beroepsonderwijs (hbo en mbo) nam juist het aandeel van kinderen uit lagere inkomensgroepen sterk toe. Zoals bekend was een belangrijke doelstelling van de in 1986 ingevoerde Wet Studiefinanciering studenten financieel minder afhankelijk te maken van hun ouders. De statistieken suggereren nu wat sommigen indertijd al vreesden dat rijkeluiskinderen meer van dit stelsel profiteren dan anderen. Zelf waarschuwen de onderzoekers echter voor te snelle conclusies: de trends kunnen veroorzaakt zijn door autonome maatschappelijke ontwikkelingen. Uit een enquête blijkt immers dat jongeren uit hogere milieus zich bij hun studiekeus nauwelijks laten leiden door de studiefinanciering. Uit het Leidse onderzoek blijkt verder dat ouders van studenten gieriger zijn dan bij de vaststelling van studiebeurzen wordt aangenomen. Van de 97 procent van de studenten die recht heeft op een 'ouderlijke bijdrage', blijft 30 procent daar zelfs volledig van verstoken. Nog eens veertig procent krijgt minder dan het normbedrag. Dat betekent overigens niet dat al deze studenten in armoede leven. Bijna 70 procent van alle studenten met een beurs blijken namelijk naast hun studie te werken en dat leidt er toe dat 73 procent van de uitwonende studenten per maand meer te verteren hebben dan het huidige normbudget (F 1053,43). De Landelijke Studentenvakbond ziet in het onderzoek een extra argument voor een geheel nieuw studiefinancieringsstelsel ''waarin ouderonafhankelijkheid en toegankelijkheid centraal staan''. Zoals eerder berekend, komen de kosten van zo'n stelsel fors hoger uit. Dat is een andere keus dan die van de Groninger Studentenbond. Deze organisatie doorbrak vorige week de solidariteit met de hogere milieus: de basisbeurs voor kinderen uit deze groepen moet verlaagd worden, ten gunste van arbeiderskinderen, zo liet de GSb in een opiniebijdrage in de UK weten. (HOP)

GUUS TERMEER

De verdeling van de arbeidsvoorwaardengelden 1990-1991 valt slecht bij het personeel van de RUG. De tweedeling in bonusuitkeringen, 150 gulden voor de lagere schalen en 400 gulden voor de hogere, wordt onrechtvaardig gevonden. Personeelsleden in vaste dienst van de RUG werden in augustus verblijd met een extraatje. Het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen had 1,3 miljoen ter beschikking gesteld ter verbetering van de decentrale arbeidsvoorwaarden. De bonden wilden dit geld besteden ter compensatie van de WIISO-korting. Deze solidariteitsheffing was ooit bedoeld om de werkgelegenheid in het onderwijs te bevorderen maar is volgens de bonden volledig mislukt. Het College van Bestuur wilde alle personeelsleden met een extraatje van 300 gulden belonen. Na lang bakkeleien werd in mei een compromis bereikt: twee keer 75 gulden voor personeelsleden die beneden het bedrag zitten van schaal 7, salarisnummer 7 en vier keer honderd gulden voor de hogere schalen en personeelsleden die onderwijs verzorgen. Immers, deze laatste groep heeft concreet een WIISO-bijdrage geleverd. De eerste uitbetaling plus de toelichtende brief van de Dienst Personeel & Organisatie zorgde voor de nodige onvrede op de werkvloer. ''Zowel het lager als het hoger personeel vinden dit onrechtvaardig. Niemand snapt dat verhaal over de verdeling'', reageert H. Meiborg, lid van de dienstcommissie van de Faculteit der Geneeskunde. En zijn collega bij de Faculteit der Wijsbegeerte G. Bosma meldt dat ''alle mensen in de lagere rangen grote moeite hebben met de tweedeling.'' Volgens W. de Goede van de dienstcommissie Wiskunde en Natuurwetenschappen zijn er zelfs personeelsleden die hun lidmaatschap van de vakbond dreigen op te zeggen. Ook de Dienst Personeel & Organisatie kreeg de nodige telefoontjes. Het feit dat het College van Bestuur de relatie met de WIISO-korting principieel niet wil leggen, zorgde voor onduidelijkheid. Waar ligt precies de grens, wilden veel vragenstellers weten, en waarom is juist daar een streep getrokken? Beleidsmedewerker H. van der Meulen geeft toe dat de tweedeling niet is uit te leggen zonder de WIISO erbij te halen: ''Anders lijkt het pure willekeur.'' De Zwarte Piet ligt bij de bonden. Hoe konden zij zich hard maken voor een regeling waarbij de hogere inkomens worden bevoordeeld? G. Wilkens, voorzitter van de personeelsdelegatie in het GO, is enigszins verbaasd dat er nu zoveel kritiek komt: ''De leden hebben ons met deze opdracht op pad gestuurd. Ook tijdens de jaarlijkse ledenvergadering van de ABVA/KABO dit voorjaar werd aan het standpunt vastgehouden: zorg voor een compensatie van de WIISO. Dat is nu gedeeltelijk gebeurd, in een wat ongelukkig compromis.'' Wel zegt hij te verwachten dat de bonden bij de verdeling van de arbeidsvoorwaardengelden voor 1992 hun standpunt zullen verlaten: ''Ik denk dat na de storm die nu over ons heen komt, de leden ons niet meer op pad zullen sturen om vast te houden aan de WIISO-compensatie.''

VR.20 SEPTEMBER The Innocents. Amerikaanse Rock van Nederlandse bodem. Gitaarduo met covers en eigen nummers. De Walrus, Pelsterstraat 25. 22.00 uur.

ZA.21 SEPTEMBER Widde Wieven Op Drift. Blijspel in drie bedrijven door de Grunneger Sproak. Reserveren: dagelijks tussen 18.00 en 19.00 uur tel. 129694. Grunneger Sproak, A-Kerkstraat 11. 20.00 uur.

ZO.22 SEPTEMBER Theater eenakters. Theatergroep 'Zomaar' speelt 'Ik heb gedroomd, of niet?' van Luigi Pirandello en Stichting 'De Koffer' speelt 'Noorderstation' (Victoria Station) van Harold Pinter. Plaats: kerkje van Oostum. Tijd: 14.30 uur.Harry,Harry,Harry,Harry en Harry. Vijf vrienden die toevallig allemaal Harry heten verzorgen een sfeervolle sessie. Café De Unie, Gelkingestraat 5. 16.00 uur.

DI.24 SEPTEMBER Kuhle Wampe. Regie Slatan Dudow, Duitsland 1932. 'Kuhle Wampe' is een camping aan de rand van Berlijn, bevolkt door arbeidersgezinnen die geen huur konden betalen. Werkloosheid en uitzichtsloosheid worden treffend uitgedrukt. Een indrukwekkende film, gemaakt in de crisistijd. VERA , 21.00 uur.West Java. Moderne dansgroep uit Bandung, van Gugum Gumbira. Cultureel Centrum de Oosterpoort. 20.15 uur.

WO.25 SEPTEMBER 'Damn' en 'Caveman'. Popmuziek in Jongerencentrum Simplon. 21.00 uur.

DO.26 SEPTEMBER The Third Man. Regie Caroll Reed, Groot-Brittannië 1949. Een film naar een verhaal van Graham Green. Holly Martins gaat op bezoek bij een vriend in Wenen. Hij is net op tijd voor de begrafenis. Holly vertrouwt een en ander niet, en gaat op onderzoek uit. Spannende thriller. Simplon, 21.00 uur.Een overtollig mens. Toneelstuk van Biesheuvel over de academicus Johan Knipperling. Kruithuis, 20.30 uur.

EXPOSITIES Ploegwerk. Landschappen van de Groninger Ploeg-schilders. Tot en met 3 november 1991. Koetshuis Borg Verhildersum, Wierde 40, Leens. Open: dinsdag tot en met zaterdag 13.00 tot 17.30 uur, zondag van 10.30 tot 17.30 uur. HORIZONTAAL 1. met stip. (8) 5. slaapplaats voor spinnen. (6) 8. 't niet begrijpen. (10) 9. in de grond is dat openbaar vervoer niet erg groots. (6) 11. golftas. (10) 12. dat stuk eet pap. (6) 13. met opgave van soorten. (15) 14. zo op het gezicht hoorde het lekker. (4) 15. hij beheert een pracht-kwekerij. (7) 16. die wind wordt bij griep gekort. (2) 17. die dag doen ze daar kort aan studie. (2) 19. spuit binnen spruit. (5) 22. alsof het zomer is. (10) 25. in de Nederlandse theologie is de overzetting van volken gangbaar. (15) VERTIKAAL 1. s' nachts schijnt die Europeaan een beroemdheid. (8) 2. dat gedoe van overlopen. (13) 3. gebakken pech. (9) 4. bergloon. (10) 5. ze blijven alleen bij elkaar om het geld. (11) 6. zijn zintuigen horen zinloos te zijn. (12) 7. dat grommend stuk vee komt in grote aantallen voor. (4) 10. snuffelen in een netenkom. (9) 14. aantal mogelijkheden bij het biljarten. (6) 15. daarmee kleed je je tegen de kilte die erin zit. (6) 18. die drank heet anders. (4) 20. er zit een bol in dat tasje. (4) 21. 't zicht op de bar. (4) 23. voordeelzin. (3) 24. achter klinkt als drinken. (3) Onder de inzenders van de juiste oplossing wordt een boekenbon van 25 gulden verloot. Oplossingen van Cryptogram 5 dienen vrijdag 27 september voor 12 uur in het bezit te zijn van UK, Postbus 80, 9700 AB Groningen. Vermeld op de envelop Cryptogram 5. De goede oplossing wordt in UK 7 gepubliceerd.

OPLOSSING CRYPTOGRAM 3Horizontaal: 1.boerderijdrop; 8.ik; 9.vlakbij; 10.cabaret; 11.oplaten; 14.bekleed; 15.roodkapje; 19.hoezo; 20.arabier; 22.voorst; 24.troost; 25.logboek; 28.no; 29.was; 30.greppel; 32.losgelegenheden.

Vertikaal: 1.bevoorraad; 2.egaal; 3.debat; 4.ijsco; 5.rubber; 6.parelmoer; 7.uiteenzetten; 12.afd; 13.nop; 16.onaards; 17.knipoogje; 18.envelopje; 21.ritzege; 23.orgel; 26.kozijn; 27.kwal; 31.pad.

De boekenbon voor deze oplossing gaat naar: Alet Bakker, 4e Drift Noorderhaven 80, 9712 AK Groningen.

De VVD is voorstander van een nieuwe bestuursstructuur voor universiteiten en hbo, met in elk geval een sterke rol voor de faculteitsbesturen. Kiezen voor een eigen charter, waarin universiteiten hun eigen bestuursstructuur kunnen vastleggen, is er wat onderwijsspecialist Franssen betreft absoluut niet bij; dat is een halfzachte oplossing. In het algemeen vindt Franssen dat de universiteiten wel wat harder mogen worden aangepakt. ''De universiteiten interpreteren het begrip autonomie als een verbod voor de overheid om zich nog ergens mee te bemoeien. Dat vraagt zo langzamerhand om een scherpe reactie van de Kamer.''

Deze week presenteerde minister Ritzen van Onderwijs en Wetenschappen zijn tweede begroting. De Grote Saneerder van die weerspannige begroting is Ritzen echter nog steeds niet geworden, vindt VVD-onderwijsspecialist Jan Franssen. ''Minister Ritzen is binnengehaald als de econoom die de onderwijsbegroting wel even op orde zou brengen. Het beeld dat we nu hebben is eerder dat van iemand die met de meest bizarre trucs de gaten moet dichten. Met de verkoop van gebouwen bijvoorbeeld, wat ik principieel nauwelijks te verteren vind. Het is voor mij de grote vraag of hij met die trucs ook de mechanismen onder controle krijgt die altijd weer overschrijdingen bij onderwijs veroorzaken; en daar gaat het toch om. Maar of hem dat gelukt is kunnen we eigenlijk pas zien als deze minister weer weg is.'' Wat overigens wellicht niet lang meer duurt, denkt Franssen. ''Als de vakbeweging een deal voorstelt kan het Kabinet daar nauwelijks meer onderuit. En dat overleven ze niet.'' Tot nu toe heeft de VVD zich niet al te hard tegenover PvdA-minister Ritzen opgesteld. De debatten over studiefinanciering, in april van dit jaar, verliepen aanzienlijk minder heftig dan in de tijd van de huidige kamervoorzitter Deetman. Rond de nieuwe hoger onderwijswet WHW zal dat heel anders gaan, voorspelt Jan Franssen strijdlustig. ''Ik kondig vast aan dat ik van plan ben minstens op anderhalf uur spreektijd in te tekenen. En dan wil ik vooral een stevige discussie over de toekomst van het bestel, want de visie van de minister daarover vind ik zeer mager.''

Met grijs haar, een grijze trui en een grijze broek. Zonder kleur of franje trotseert prof.dr. W.J. Drukker de eerstejaars studenten economie. Die zitten tot in de nok van de grote collegezaal in Paddepoel en ogen nog vermoeid van alle introductiefeesten. In vergelijking met die nukkige studentenmassa lijkt de docent een kwetsbaar en nietig mannetje. Maar hij is ze de baas. Waar een ander de moed in de schoenen zou zinken bij de aanblik van zoveel nog ongevormde geesten, gaat Drukker klokslag 12 uur energiek van start. ''Vóórt gaan wij op de ingeslagen weg'', zegt hij met krachtige stem. En direct verstomt het geroezemoes in de zaal en kan je een speld horen vallen.

Drukker vertelt in rap tempo over de agrarische economie van omstreeks de middeleeuwen. Door de expansie van de landbouw werd heel Europa in feite voor het eerst gekoloniseerd. ''Een landheer met baard zei gewoon tegen zijn horigen met baarden: hier hebben jullie een schop, gaat heen, en begin aan de andere kant van het moeras maar voor jezelf te graven.'' De studenten lachen en kijken elkaar veelbetekenend aan. Het is toch wel een beetje een clown, die Drukker, denken ze. Maar de docent gaat onverstoorbaar verder, dempt zijn stem, of verheft die juist, en geeft nadrukkelijk aan wat belangrijk is. Moeiteloos maakt de clown Drukker plaats voor de leermeester Drukker. ''Steeds meer land werd door de groeiende bevolking in gebruik genomen. Maar de technologie veranderde niet. Zoiets noemen we extensieve economische groei en die term moet je goed onthouden. Uiteindelijk zal die stijgende lijn in de groei stranden. Dan komt er als het ware een bottle-neck en gaat het fout.''

Na de clown en de leermeester is het nu de beurt aan een strenge vader met luide stem. ''Hebben we dat vorige week ook al gezegd mevrouw?'', roept Drukker plotseling. En hij kijkt doordringend naar een studente in het midden van de zaal. ''Nee? Dan is de term extensieve economische groei nu gevallen. Boem!''

Beter dan een acteur ooit zal leren, paradeert Drukker in het rond. Dan weer staat hij links, met één hand losjes in de broekzak, de wijsvinger van de andere hand opgeheven voor de mond of in de lucht. Een paar tellen later staat hij rechts, veertig meter verderop, op de trap tussen de collegebanken. En dat alles volgens een onzichtbare maar vanzelfsprekende logica, zo lijkt het wel. ''Iedereen die een beetje opgelet heeft zegt nu: Drukker, je bazelt man'', vervolgt Drukker. ''Wat je nu vertelt, klopt niet. Wie weet het? Wat klopt er niet van mijn verhaal?'' Als een student met enige aarzeling een antwoord mompelt, neemt de docent het direct weer enthousiast over. ''Die meneer daar geeft een briljant en gelukkig ook beknopt antwoord. Horigen zaten volgens de regels vast aan een bepaald stuk grond. Die kon je niet maar zo op een nieuw stuk grond zetten. Maar het principe van de horigen werd op een gegeven moment helemaal omgegooid en er ontstonden pachtrelaties. Over twee colleges zal dat gegeven erg belangrijk worden en wie dat verhaal echt goed wil begrijpen schrijft dit nu op en zet er drie strepen onder.''

Drukker is een meester van de timing. Net op de momenten dat de aandacht van de massa dreigt te verslappen en het gekuch en geschuif toenemen, komt hij met een grapje of neemt zijn betoog plotseling een andere wending. Hij doet zelfs nog even het standbeeld na dat op de Herebrug staat. ''Die dame en haar schamele bedekking met drie korenaren is de stedenmaagd van de stad Groningen. Haar voet staat op de kop van een kalf, de ommelanden. Dat geeft al aan hoe de stedelingen tegen de landbouwers aankeken. Die twee hadden elkaar nodig, maar ze hadden ook flink de pest aan elkaar.''

Ondertussen ziet en hoort de docent alles en reageert daar ook op. ''Kunt u zich dat voorstellen mevrouw?'', spreekt hij tot een zachtjes kakelende studente. ''Oh pardon, mevrouw is even bezig met haar administratie, zie ik.'' Wat later begint ver achter in de zaal een elektronisch horloge te piepen. ''Meneer'', haakt Drukker onmiddellijk in, ''dat is een goed horloge. Maar geef me nog even twee minuten de tijd en ik ben klaar.''

En Drukker gaat verder met een indrukwekkend verhaal over de periode dat het ''gigantisch fout'' ging met Europa, tijdens de pestepidemie van 1348. Als hij op een zakelijke manier maar met indringende beelden het hoe en waarom van die epidemie heeft verklaard, besluit hij in sombere toon met de zinnen: ''U moet zich eens voorstellen wat dat betekent. In nog geen twee jaar tijd werd 30 tot 70 procent van de europese bevolking in één klap weggevaagd.'' De studentenmassa hangt aan zijn lippen. Doodstil is het nu in de zaal. Je kan wederom een speld horen vallen, net als aan het begin van het college, toen Drukker voor het eerst het woord nam. ''Oef'', breekt deze de spanning. ''Laten we nou maar even ophouden en pauzeren. Ik zie u graag over een kwartiertje terug.''

Studenten moeten opschieten. Konden ze vroeger nog wel eens een jaar uit hun neus gaan eten, met minister Ritzen aan het bewind is dat nu voorgoed verleden tijd. Voor een deel dragen studenten natuurlijk zelf de verantwoordelijkheid voor hun studietempo. Aan de andere kant moet ook de onderwijsorganisatie deugen. De regel 'waar gewerkt wordt, worden fouten gemaakt' mag dan waar zijn, als die fouten structureel zijn is er toch echt iets mis. Hieronder twee voorbeelden bij psychologie van hoe het niet moet.

Arjan Wildeboer

Stel je eens voor. Je heet Harry, je bent student psychologie en je hebt een geldig paspoort. Ergens halverwege de studie zou je wel eens wat meer willen weten over de stagemogelijkheden in het buitenland. In de studiegids staat dat de 'Commissie Buitenland' daar alles over kan vertellen. En vol goede moed ga je op pad, naar het secretariaat op de begane grond. Dan volgt de onderstaande dialoog: ''Waar zit de Commissie Buitenland?'' ''Tja, hebben we die dan?'' ''Er staat in de studiegids dat die commissie hier op de begane grond zit.'' ''Ja, nu je het zegt. Er is geloof ik wel iemand die zich daar twee dagdelen in de week mee bezighoudt. Maar die is er nooit. Die heeft het te druk.'' ''Hoe moet ik dan iets aan de weet komen over de stagemogelijkheden in het buitenland?'' ''Schrijf hem maar een briefje.'' ''En het adres?'' ''Dat weet ik zo niet. Dan moet ik eerst even in de kaartenbak kijken. Ik heb het nog niet opgeschreven want hij werkt hier pas.'' Voor iemand die toevallig geen Harry heet en geen psychologie studeert, is dit misschien een grappig verhaal. Maar eigenlijk valt er niet veel te lachen. Dat bovenstaand voorval zich bij Psychologie afspeelde is min of meer toevallig. Dit soort problemen is overal aan de RUG eerder regel dan uitzondering. Onder druk van Den Haag moeten studenten in een steeds kortere tijd hun studie tot een goed einde zien te brengen. Tijd is geld. Een goede planning is voor de hedendaagse student dus een harde noodzaak. Helaas blijkt maar al te vaak dat organisatorische problemen bij een vakgroep of een faculteit roet in het eten kunnen gooien. Informatie in de studiegidsen blijkt niet te kloppen of is op z'n minst misleidend. Studieadviseurs weten geen raad met vragen en sturen studenten van het kastje naar de muur. Verplichte colleges worden zonder duidelijke reden een jaar uitgesteld. Voor bepaalde tentamens kunnen maar een beperkt aantal studenten worden toegelaten. En fouten in de administratie of laksheid van universitair personeel zorgen voor studievertraging of nog erger: het wordt onmogelijk om nog op tijd af te studeren.

Sinds vorige week donderdag zwaait Gea Emmelkamp de scepter over 'Kastanje', een zaak in woondecoraties in de Oude Kijk in 't Jatstraat. Voor die tijd was ze secretaresse bij het Bureau van de Universiteit. De stap naar een toonbank en een kassa in een eigen winkel vol mooie spullen is groot. Maar Emmelkamp zette hem in volle overtuiging: ''Ik dacht bij mezelf: als je nog vijf jaar secretaresse blijft verzuur je.''

Ellis Ellenbroek

De bodes van het Academiegebouw hebben bij de opening een boeket gebracht en ook op de tweede dag wordt Gea Emmelkamp (37) nog door oud-collega's in de bloemetjes gezet. Een van hen overhandigt een bos oranje anjers: ''Succes met de sprong... in 't duister zal ik maar niet zeggen.'' Na een rondje door de splinternieuwe winkel complimenteert hij Emmelkamp en kondigt aan binnenkort met zijn vrouw langs te komen om een fruitschaal uit te zoeken bij hun grenenhouten meubels. Emmelkamp glundert. De bloemen worden opzij gelegd. De winkelierster zwemt weliswaar in de vazen, maar die zijn niet voor eigen gebruik: ''Dan komen er kringen in en dan lijkt het net of ik een tweedehands winkel heb.'' De afgelopen tweeëneenhalf jaar was Emmelkamp coördinerend secretariaatsmedewerker bij de Dienst Personeel & Organisatie. Haar vertrek daar betekende voor de tweede keer in haar leven ontslag nemen. Eerder wisselde ze een analistenbaan op het AZG, waar ze ''spuugflauw'' van was, in voor een job als secretaresse bij de vakgroep Huisartsgeneeskunde. Na zeven jaar stapte ze over naar DP&O. ''Ik had genoeg van het ambtelijke'', zegt ze over haar afscheid van de universiteit. Waarom nu gekozen voor een zelfstandig ondernemerschap? ''Het zit in de familie. Mijn vader was zelfstandige en mijn oudste broer is na twintig jaar Philips voor zichzelf begonnen. Een andere broer van mij zit erover te denken.''

Vorig jaar programmeerde de Oosterpoort een serie met klassieke muziek uit India. Vanwege het grote succes is er dit seizoen opnieuw een serie 'India klassiek', met vier concerten. Ter introductie een inleiding in de Indiase muziekcultuur en haar belangrijkste muziekvorm: de raga.

Yvonne van den Berg

De Indiase muziek is duizenden jaren oud. Pas in het begin van deze eeuw kwam de westerse wereld door sporadische bezoeken van Indiase spelers in contact met deze muziekcultuur. Componisten als Debussy en Skriabin lieten zich door de klanken uit het Oosten inspireren en bekeken deze muziek niet alleen meer als exotisch of folkloristisch. De belangstelling voor de Indiase muziek kwam echter pas goed op gang in de jaren vijftig, dankzij de inspanningen van de violist Yehudi Menuhin en de sitarspeler Ravi Shankar. Zij verdiepten zich in elkaars muziek, organiseerden lezingen en concerten en brachten een serie platen uit met als titel 'East meets West'. Bestaande vooroordelen over de Indiase muziek werden in één klap van tafel geveegd en andere westerse componisten gingen zich met de muziek bemoeien. De 'minima-composers', John Cage, K.H. Stockhausen, Terry Riley en Philip Glass behoorden tot deze groep. Maar niet alleen de klassieke muzikanten hadden India ontdekt. De Beatle George Harrison nam sitarles van Ravi Shankar en de Indiase muziek werd een vast onderdeel in de hippie-cultuur van de late jaren zestig. De meditatieve sfeer van de Indiase muziek sloot goed aan bij de yoga, hasjiesj en flowerpower-beweging. Na vijf jaar werd deze mode vervangen voor weer een nieuwe rage maar de Indiase muziek had in het westen een plaats veroverd.

De voorzitter van het Inter Universitair Studentenoverleg, Rens Snel, reageerde vorige week op wel erg slordige wijze op het artikel op de opinie-pagina van de UK nummer 3. Duidelijk is in ieder geval wel weer geworden dat het ISO slechts wenst te denken in het straatje van haar (beperkte) achterban, namelijk de studenten uit de hogere inkomensgroepen. Zoals hij zelf al aangeeft, en zoals ook is gebleken uit het rapport van het Leidse onderzoekbureau Research voor Beleid, is de deelname van studenten uit lagere inkomensgroepen binnen het wetenschappelijk onderwijs laag en wordt dit nog steeds erger. Blijkbaar heeft het ISO hier geen moeite mee, zolang haar achterban maar niet hoeft te delen in de algemene bezuinigingsmisère. Daar de GSb duidelijk heeft gemaakt dat dit wat ons betreft wél gebeurt, probeert het ISO zich te verweren door links en met name rechts alle uitspraken van de GSb te verdraaien, dan wel in een verkeerd daglicht te stellen. Zo verwijt Snel de GSb dat zij studenten meer afhankelijk van hun ouders zou maken. Dit kan echter niet zo gesteld worden. We hebben duidelijk gemaakt dat de verhoging van de ouderlijke bijdrage geleend moet kunnen worden. Mensen hebben dus de keus. Of aankloppen bij de ouders, of de verhoging lenen. De ouderlijke bijdrage wordt dus niet verhoogd. Gevolg hiervan is dus ook dat zijn opmerking over vergroting van de problematiek rond de hardheidsclausule kant noch wal raakt; deze wordt niet minder maar ook niet groter. Vervolgens geeft Snel aan dat veel mensen op financiële gronden zullen kiezen voor een hbo-studie. Precies Rens: daar ligt nu het probleem. Als je enigzins op de hoogte bent van de cijfers weet je dat juist nú de arbeiderskinderen op deze gronden kiezen voor een hbo-studie. Door het lenen maatschappelijk aanvaardbaarder te maken, zou je hier iets aan kunnen veranderen. 'Helaas' betekent dat dus wel dat ook de 'rijkere' studenten iets aan hun onderwijs zullen moeten bijdragen. En Rens, waarom zou je in deze tijd van bezuinigingen beweren dat we moeten overgaan op een integraal jongerenbeleid? Laten we wel wezen. Mensen die gestudeerd hebben, zijn voorzien van een beter toekomstperspectief dan de gemiddelde langdurig werkloze. Is het dan echt zo vreemd (mits een redelijke afbetalingsregeling is gegarandeerd) dat deze mensen iets meer in hun eigen toekomst investeren? Nee, de reactie van Snel is slecht onderbouwd, getuigt niet van enige solidariteit en komt slechts voort uit de wil om de belangen van een bepaalde groep veilig te stellen; namelijk de mensen die het toch al makkelijker hebben. We wensen het ISO veel succes, maar laten zij zichzelf alsjeblieft niet langer betitelen als vakbond. Dat doet het VNO ook niet.

Jaap Berga, namens de GSb.

In het artikel van Guus Termeer wordt de historie van de WIISO-korting niet vermeld terwijl dat verhelderend had kunnen werken. In januari 1983 is deze korting ingevoerd voor personeelsleden boven de toenmalige schaal 57 ongeacht of deze onderwijs gaven, en voor de onderwijsgevenden in lagere schalen. De ambtenaren beneden deze schaal zijn door toedoen van de bonden vrijgesteld van deze bijdrage met dien verstande dat de opbrengst welke de minister met deze korting beoogde binnen te krijgen onverlet zou blijven. Dit is een goed voorbeeld van een solidariteitsactie. De lage schalen hebben daardoor vele duizenden guldens in de zak kunnen houden zonder dat dat overigens tot een stormloop van aanmeldingen bij een vakbond heeft geleid. Als dus nu degenen die door de WIISO-maatregel zijn gekort een extraatje krijgen, zou dat op zichzelf geen aanleiding tot commotie behoren te zijn. Van onrechtvaardigheid kan, als de maatregel in verband met de WIISO wordt gebracht, niet worden gesproken. Onrechtvaardigheid zit wel in het feit dat ieder boven schaal 7, ongeacht of hij of zij heeft betaald, op de peildatum 1 augustus jongstleden voor de maatregel in aanmerking komt. Daar zijn velen bij die geen of weinig aan de WIISO hebben bijgedragen. Daar de in de brief van Bolle gehanteerde criteria identiek zijn aan die in de circulaire van januari 1983 over de WIISO zou mijns inziens eenieder die beneden schaal 7 wordt gesalarieerd niet in aanmerking voor welk bedrag dan ook moeten komen. Maar daar een op grond van WIISO-criteria rechtvaardige toepassing kennelijk erg veel tijd vraagt van de salarisadministratie ware het beter geweest dat de hele verwijzing naar de WIISO achterwege was gebleven en aan elk personeelslid een zelfde bedrag was uitgekeerd.

A. van der Spoel, Faculteit der Geneeskunde

Maarten Oldenhof, oud-student bedrijfskunde aan de RUG, werkt per 1 augustus bij Ajax. Als financieel directeur, een nieuwe baan bij de club met een aloude traditie. Bommen, staven en voetbalvandalen vormen een grote bedreiging voor de begroting van Oldenhof. Het gaat bij het bedrijf Ajax om miljoenen, maar een bom is zo gegooid. 'Veiligheid voor alles' is na het staafincident en de Europese schorsing van een jaar het nieuwe credo van Ajax.

Het interview met Maarten Oldenhof had onder prettiger omstandigheden moeten plaatsvinden. Om precies te zijn op zondagmiddag, in de VIP-room van FC Groningen na de wedstrijd tegen Ajax. ''Je herkent me wel aan de blauwe blazer en de Ajax-stropdas.'' We zouden het gaan hebben over de leuke kanten van het werken bij een voetbalclub. Maar de keerzijde van het betaalde voetbal, het supportersgeweld, gooide roet in het eten. Door de vondst van explosieven bij enkele racistische Groningse 'supporters' werd er zondagmiddag niet gevoetbald in het Oosterpark. ''Het is sneu'', zegt Maarten Oldenhof (30), de nieuwe financieel directeur van Ajax, in een eerste reactie. Sneu voor het publiek, dat een altijd aardige wedstrijd moest missen. ''Maar er was geen alternatief'', vindt Oldenhof, ''Het verbieden van de wedstrijd door de loco-burgemeester is de enige juiste beslissing.'' Waren het ditmaal Groningse raddraaiers, Ajax heeft op het gebied van het supportersgeweld ook geen onbesmet blazoen. Twee jaar geleden werd de keeper van Austria Wien tijdens het Europa cup-duel in Amsterdam getroffen door een ijzeren staaf. Het koste Ajax een jaar schorsing in het internationale voetbal en een heleboel aan extra inkomsten. Sindsdien zat de schrik er goed in bij bestuursleden en supporters. Bij Ajax staat inmiddels zoveel prikkeldraad en ijzerwerk dat de hekken achter het doel meer op de voormalige Berlijnse muur lijken dan op een afrastering. Oproerkraaiers worden er door agenten direct uitgepikt en komen het stadion voorlopig niet meer binnen. ''Ajax doet heel veel aan veiligheid'', vertelt Oldenhof. ''Buiten dat het verschrikkelijk veel geld kost is de veiligheid gewoon heel belangrijk.''