GUUS TERMEER

Het einde van de vakgroep Polemologie is in zicht. De personele omvang wordt gehalveerd en de overgebleven polemologen zullen als sectie worden ondergebracht bij de vakgroep Rechtsfilosofie, rechtssociologie en rechtsinformatica. Met de vakgroep dreigt ook de leerstoel van prof.dr. Hylke Tromp van het toneel te verdwijnen. De positie van het Polemologisch Instituut binnen de Faculteit der Rechtsgeleerdheid is al bijna tweeëneenhalf jaar uiterst wankel. Februari 1990 velde de faculteitsraad rechten het oordeel: er is geen geld meer voor een zelfstandige vakgroep Polemo- logie. Pogingen om de vakgroep om te zetten in een universitair instituut, waarin verschillende faculteiten participeren, kwamen niet van de grond, zodat er niets anders overbleef dan de polemologen in te lijven bij een bestaande vakgroep binnen de rechtenfaculteit. Deze vakgroep lijkt nu gevonden. Onlangs presenteerde de commissie die sinds vorig jaar juni belast is met de reorganisatie van het Polemologisch Instituut een concept-reorganisatieplan. Polemologie zal als sectie worden ondergebracht bij de vakgroep Rechtsfilosofie, rechtssociologie en rechtsinformatica. De omvang van de wetenschappelijke staf wordt teruggebracht van zeven naar drie volledige arbeidsplaatsen. De plannen zijn doorgesproken met de beide betrokken vakgroepen, vertelt Marius Klomp, directeur-beheer van de rechtenfaculteit en lid van de reorganisatiecommissie. Op 18 juni wordt het plan voorgelegd aan de Dienstcommissie rechten. Wanneer ook de bonden in het georganiseerd overleg en het college van bestuur hun fiat geven, kan de opheffing van de vakgroep Polemologie nog dit najaar zijn beslag krijgen. Consequentie van het voorstel is dat de huidige leerstoel van Hylke Tromp in ieder geval wordt opgeheven. ''Maar in ons voorstel is wel de mogelijkheid voor een deeltijdleerstoel opgenomen'', vergoeilijkt Klomp. Binnen de vakgroep Polemologie wordt verdeeld gereageerd op het reorganisatievoorstel. ''Deze reorganisatie grijpt diep in allerlei persoonlijke belangen in'', zo verwoordt universitair docent dr. Theo van den Hoogen de stemming. ''Het hangt van de persoonlijke consequenties af hoe medewerkers reageren.'' Zelf is hij een van de drie medewerkers voor wie een plek is gereserveerd in de nieuwe sectie. Hoewel hij de forse aderlating betreurt, zegt hij zich redelijk te kunnen vinden in het voorstel: ''We behouden drie formatieplaatsen plus een structurele aio-plaats. Wanneer we onze kaarten zetten op de externe financiering, de tweede en derde geldstroom, dan zijn er zeker perspectieven voor de polemologie in Groningen.'' De bedreigde hoogleraar Hylke Tromp onthoudt zich liever van commentaar: ''Er is nog geen officieel reorganisatievoorstel. Maar ik kan wel zeggen dat dit concept binnen onze vakgroep niet met vlag en wimpel is geaccepteerd.''

LAURENS BERENTSEN

De Universitaire Gezondheidsdienst (UGD) heeft vrijwel zeker zijn langste tijd gehad. In het concept-formatieplan van de Dienst Studentenzaken, waarvan de UGD onderdeel is, stelt de directeur van deze dienst voor, de huisartsenpraktijk op te heffen. De beide andere afdelingen van de Gezondheidsdienst, de studentenpsychologen en de afdeling studie ondersteuning, moeten worden ondergebracht bij het vernieuwde Bureau Studentendecanen. Hoewel het concept-formatieplan van directeur Ger Weening nog een lange weg te gaan heeft voordat er formele besluiten worden genomen, is het niet goed denkbaar dat Weening zich niet heeft vergewist van voldoende steun binnen het universiteitsbestuur voor zo een ingrijpende maatregel als het sluiten van de huisartsenpraktijk. Met de overheveling van de twee andere afdelingen naar het Bureau Studentendecanen, is door deze afdelingen zelf al ingestemd. Dat gebeurde in reactie op een eerder door Weening rondgestuurde notitie met uitgangspunten voor het formatieplan. Alleen de huisartsen spraken zich in hun reactie uit tegen het opheffen van de UGD en het verdwijnen van de huisartsenpraktijk. Huisarts Erik van der Bij zegt desgevraagd dat de praktijk zich nog beraadt op een reactie op het concept-formatieplan. Volgens hem ontbreken in het plan deugdelijke argumenten voor de sluiting van de praktijk. Hoewel niemand het met zoveel woorden zegt, lijkt men zich elders binnen de UGD al te hebben neergelegd bij het formatieplan van Weening. UGD-beheerder Jan Kappenburg wijst er op dat het hoe dan ook nog een hele tijd zal duren voordat de huisartsenpraktijk sluit. Klaasje Dijk zegt namens de afdeling studie ondersteuning dat de dreigende opheffing van de UGD de medewerkers emotioneel niet onberoerd laat, maar dat een goede voortgang van het werk verzekerd lijkt binnen het vernieuwde Bureau Studentendecanen. Directeur Weening wil op dit moment geen openlijk commentaar geven op het formatieplan, omdat de afdelingen er nog tot 20 juni op kunnen reageren. Als belangrijkste argument voor de sluiting van de huisartsenpraktijk wordt in het formatieplan genoemd dat studenten heel g oed terecht kunnen bij 'gewone' huisartsen. Een bijkomend voordeel lijkt te zijn dat Weening laat zien dat hij kan snijden in de taken van zijn dienst. En dat is nodig, wil hij politieke steun krijgen voor zijn overige plannen. Want afgezien van de artsenpraktijk, pleit hij bij vrijwel alle andere onderdelen van zijn dienst, waaronder het Sportcentrum, voor uitbreiding van de formatie. In totaal zou de dienst dan ook moeten groeien van 56 naar 60 arbeidsplaatsen. Dat is des te opmerkelijker, omdat een van de aanleidingen voor het nieuwe formatieplan een financieel tekort is.

LAURENS BERENTSEN

De Sorug-fractie heeft in de afgelopen verkiezingen de zetel terug veroverd die zij vorig jaar aan de Grunk verloor. Beide studentenfracties keren na de zomervakantie met vier vertegenwoordigers terug in de universiteitsraad. Algemene trend bij de afgelopen weken gehouden verkiezingen voor universiteitsraad en faculteitsraden is het dalende opkomstpercentage. Van de studenten nam 40,1 procent de moeite om het stembiljet voor de u-raadsverkiezingen te retourneren. Dat is een dieptepunt voor de Groningse universiteit. Met een opkomstpercentage van 43,8 procent leek vorig jaar een eind te komen aan de reeds jaren dalende opkomst onder studenten. Dat blijkt nu niet het geval te zijn geweest. Met 3857 stemmen moet de Grunk een verlies incasseren van ruim 700 stemmen. De Sorug daarentegen boekt met 3600 stemmen een winst van bijna 400 stemmen. Woordvoerders van beide partijen zijn het er over eens dat de Sorug haar winst op de eerste plaats te danken heeft aan een beter gevoerde verkiezingscampagne. ''Daar moeten we voor volgend jaar onze les uit trekken'', zegt vertrekkend Grunk-raadslid Jeroen van den Brink. Over de opvolging van Van den Brink als lid van het presidium van de raad (de drie leden van dit presidium wonen de wekelijkse vergadering van het college van bestuur bij) is een strijd ontbrand tussen Grunk en Sorug. De Sorug heeft in de persoon van Dimitri Otterbeek voor het eerst een kandidaat voor het presidi- umschap naar voren geschoven. Voor de Grunk is Taetske van der Reyt kandidaat. Een commissie bestaande uit de huidige fractievoorzitters in de raad moet nu een keuze maken tussen de beide kandidaten. ''We waren er liever onderling uitgekomen zodat we één kandidaat namens de studenten naar voren konden schuiven'', vertelt Van den Brink, ''maar dat lukte deze keer niet.'' Niet alleen bij de studenten liep het opkomstpercentage terug. Van het wetenschappelijk personeel heeft deze keer 56,6 procent het stembiljet voor de u-raadsverkiezingen teruggestuurd, tegen 60,8 in 1990. Twee jaar eerder, in 1988, was dat percentage overigens 54,1 procent. Het percentage uitgebrachte stemmen van het ondersteunend en beheerspersoneel is met 52,5 procent gelijk gebleven vergeleken met twee jaar geleden. Ook in de verkiezingen voor de diverse faculteitsraden zijn de opkomstpercentages over vrijwel de hele linie gedaald. De studenten bij letteren komen met 35,9 procent het dichtst bij de kritische grens van 35 procent. Zodra een vertegenwoordiging van een geleding daar onder zakt, blijven er zetels onbezet. Bij de enige faculteit met twee studentenvertegenwoordigingen, rechtsgeleerdheid, blijft de zetelverdeling tussen Progressief Rechten en Ten Behoeve van Rechtenstudenten onveranderd. TBR krijgt opnieuw drie van de vijf zetels. Het meest stemlustig zijn de studenten bij godgeleerdheid, met een opkomstpercentage van bijna vijftig procent. Ook het wetenschappelijk personeel van de theologische faculteit kent het hoogste opkomstpercentage van de faculteiten, namelijk 86,2 procent. Het ondersteunend en beheerspersoneel van deze faculteit moet met 90 procent alleen de collega's bij wijsbegeerte voor laten gaan. Daar heeft letterlijk elke obp'er gebruik gemaakt van zijn of haar stemrecht.

De USVA wil hom of kuit. Het cultureel studentencentrum aan de Oude Boteringestraat kampt met ruimtegebrek. Dat werd enkele maanden geleden door het Cen traal Bestuursorgaan voor de Studentenvoorzieningen nog eens onder de aandacht gebracht van het college van bestuur. Het CBO adviseerde om de USVA de mogelijkheid te bieden te verhuizen naar een ander pand. Tot op heden mocht het cultureel studentencentrum daarop geen antwoord ontvangen van het college. Reden voor het dagelijks bestuur om in de pen te klimmen. Na nogmaals de nijpende huisvestingssituatie uit de doeken te hebben gedaan, dringt het bestuur er bij het college op aan op korte termijn een standpunt in te nemen over het CBO-advies. Navraag leert dat de USVA nog enig geduld moet betrachten. Het college is juist bezig een commissie in te stellen die de culturele taak van de universiteit onder de loep gaat nemen. Een verhuizing van de USVA kan in dat bredere verband ter sprake komen, aldus beoogd commissievoorzitter en collegevoorzitter Bleumink. Na de zomer moet er een stuk liggen over het culturele imago van de RUG. Eventuele besluitvorming is gepland voor januari 1992. (Laurens Berentsen)

De RUG dient dit jaar het Centre for Ecological Studies (CEES), het Groningen Utrecht Institute for Drugs Exploration (GUIDE) en het Centrum voor Recht, Bestuur en Samenleving (CRBS) in als aanvragen voor een Stimulans-subsidie van de onderzoeksfinancier NWO. In CEES participeren ook onderzoeksgroepen van andere universiteiten, maar de RUG heeft het penvoerderschap van dit centrum. Datzelfde geldt voor GUIDE, de opvolger van het Groningen Institute for Drugs Studies (GIDS), sinds de Utrechtse farmaceuten zich hierbij hebben aangesloten. Alleen het CRBS is een puur Groningse aangelegenheid. Naast de eigen aanvragen spreekt de RUG haar steun uit voor aanvragen van andere universiteiten, waarin Groningse onderzoeksgroepen deelnemen. NWO heeft jaarlijks 12 miljoen gulden te verdelen in het Stimulansprogramma. Iedere universiteit mag daarvoor drie aanvragen indienen. Een toegekende subsidie wordt min of meer beschouwd als een opstapje naar het zo fel begeerde predikaat onderzoekschool. Van de vijf mogelijke aanvragen waaruit het college dit jaar kon kiezen, vielen de biotechnologen van het GBB en de gedragswetenschappers van het BCN buiten de boot. Beide centra liepen om verschillende redenen een blauwtje bij de Stimulansronde 1991. Dat ze nu niet opnieuw zijn ingediend, betekent niet dat ze volgend jaar niet alsnog door de RUG kunnen worden voorgedragen als onderzoekschool, aldus college- voorzitter Bleumink in een toelichting op de Stimulansaanvragen. (Laurens Berentsen)

De huisvesting van studenten is in de eerste plaats een kwestie van de universiteitsbesturen, vindt Ritzen. Zij moeten gemeenten en woningcorporaties ertoe bewegen meer kamers voor studenten te bouwen. Zijn eigen rol wil Ritzen beperken. De studentenvakbond LSVb heeft minister Ritzen enkele weken geleden gevraagd actie te ondernemen tegen de kamernood en de hoge huren. In het overleg met de bonden in de Studentenkamer zei Ritzen afgelopen dinsdag dat de studenten bij hun besturen moeten aankloppen. Volgens de minister kunnen de universiteiten, als zij dat willen, nog wel geld vrijmaken voor de bouw van kamers. Vorig jaar oktober wekte Ritzen nog de indruk zich zeer betrokken te voelen bij het huisvestingsprobleem van studenten. Ook afgelopen dinsdag zei Ritzen weer dat studenten goed moeten kunnen wonen om succesvol te studeren. De extra inspanningen zijn echter beperkt gebleven. Volgens Ritzen heeft staatssecretaris Heerma (Volkshuisvesting) er ook bij gemeenten met universiteiten en/of hogescholen op aangedrongen meer woonruimte voor studenten beschikbaar te stellen. Het woord is wat Ritzen betreft verder aan de universiteitsbesturen. Ritzen zei veel te verwachten van de beperking van huurbescherming, een initiatief van Heerma dat inmiddels ook door de Eerste Kamer is aanvaard. Volgens LSVb-voorzitter René Danen is dat juist een gevaarlijke maatregel, omdat huurders dankzij die maatregel makkelijker op straat kunnen worden gezet, als zij bij voorbeeld klagen over onredelijke huurprijzen. (Pieter Evelein, HOP)

Minister Ritzen heeft in principe zijn goedkeuring verleend aan de aanpassing van de universitaire predikantenopleiding van de Hervormde Kerk en enkele kleinere kerken. De opleiding kan nu worden geïntegreerd in de studies theologie aan de openbare universiteiten van Amsterdam, Groningen, Leiden en Utrecht. Aan die vier universiteiten ontstaat één nieuwe opleiding theologie met kerkelijke en staatsvakken naast elkaar, die zowel gevolgd kan worden door 'gewone' studenten, als door studenten die predikant willen worden. De opleiding tot predikant bestaat nu nog uit een tweejarig programma, dat begint na het doctoraal theologie aan de vier universiteiten. De Hervormde Kerk wilde deze grondwettelijke scheiding tussen staatsen kerkelijke vakken, de zogenaamde duplex ordo, een andere vorm geven. Studenten zagen na hun doctoraal nogal eens af van de vervolgopleiding tot predikant. De Hervormde Kerk wilde daarom aanvankelijk een eigen theologische universiteit oprichten. Na bezwaren van Ritzen kwam de Hervormde Kerk met de universiteiten de mogelijkheid van integratie overeen. Die houdt tevens in dat staats- en kerkelijke vakken wetenschappelijk gelijkwaardig zijn, en dat kerkelijke hoogleraren in principe ook bij de faculteit worden benoemd. (Pieter Evelein, HOP)

Veertig miljoen gulden wegens verlaagd ziekteverzuim. En misschien wel het dubbele bedrag wegens daling van het aantal wachtgelders. Die rekening samen zo'n drie procent van het totale personeelsbudget, vanaf volgend jaar op te brengen legde minister Ritzen dezer dagen voor aan het hoger onderwijs. Volgens de vereniging van universiteiten VSNU gaat het om bezuinigingen die weinig meer met werkelijke besparingsmogelijkheden te maken hebben. Maar omdat deze bedragen zijn ''ingeboekt'', moeten ze worden opgebracht. Ook toen het kabinet vorig jaar bij de Tussenbalans besloot een flink deel van zijn bezuinigingen te halen uit besparing op ziekteverzuim en wachtgelden, werden er al veel wenkbrauwen gefronst. Inmiddels is het idee om werknemers een deel van hun verzuim te laten betalen gesneuveld in de landelijke CAO-onderhandelingen. Daarmee is feitelijk een van de peilers onder het bezuinigingsplan weggeslagen. Maar het geld moet worden opgebracht, is de strekking van een brief die Ritzen op 27 mei naar de onderwijskoepels stuurde. Zijn begroting staat genoteerd voor op den duur jaarlijks 300 miljoen besparing op ziekteverzuim. Daarbij komt nog eens 365 miljoen voor vermindering van wachtgelden. Dit jaar moet hiervan al een kwart worden opgebracht, volgend jaar ongeveer de helft. Universiteiten en hogescholen krijgen daarvan minstens hun deel te verwerken. De komende tijd moet het ministerie met VSNU en HBO-raad praten over realisering van de bezuinigingen. Minister Ritzen houdt vol dat met gerichte maatregelen de ziekteen wachtgeld-uitgaven wel degelijk te verlagen zijn. Hij denkt in eerste instantie aan beter management. Maar hij sluit niet uit dat ook op het personeel zelf gerichte ''prikkels'' nodig zullen zijn. Als het aantal wachtgelders te hoog blijft en die kans is er zeker lijkt ook een ingreep in de geldende wachtgeldregelingen tot de mogelijkheden te behoren. (Frank Steenkamp, HOP)

PIETER EVELEIN

GUUS TERMEER

De Nederlandse faculteiten godgeleerdheid verkeren in ernstige problemen. Studenten doen veel te lang over hun studie. Zij missen steeds vaker de juiste vooropleiding. Ook is de samenhang in de onderwijsprogramma's ver te zoeken. Bovendien slagen faculteiten er niet in de forse daling van het aantal studenten te keren. Dit blijkt uit het rapport van de visitatiecommissie Godgeleerdheid, een commissie van onafhankelijke specialisten die namens de gezamenlijke universiteiten vorig jaar de kwaliteit van het onderwijs in zeven theologische faculteiten onderzocht. Het gemiddelde studietempo ligt bedroevend laag. Van de studenten die in 1982 aan hun studie begonnen, had na acht jaar slechts 39 procent het doctoraaldiploma behaald. Een ''uiterst zorgelijke'' situatie, vindt de commissie. Opvallend is dat het rendement van de propaedeuse over het algemeen goed is. Volgens de commissie toont het grote verschil met de doctoraalrendementen aan dat de propaedeuses te makkelijk zijn. Bij de slechte rendementen moet worden aangetekend dat de meerderheid van de studenten een programma volgt dat zeseneenhalf jaar duurt: vier jaar voor de staatsopleiding, twee voor de kerkelijke opleiding en nog eens zes maanden om Latijn en Grieks onder de knie te krijgen als die vakken ontbraken in het eind- examenpakket (de zogenaamde deficiënties). Een voorname oorzaak van de ernstige vertraging in de studievoortgang is de slechte organisatie van het onderwijs. Om te beginnen raken studenten in de problemen omdat faculteiten veel te weinig tijd inruimen voor het wegwerken van de deficiënties. Verder worden studenten soms overstelpt met een aanbod aan vakken. Doordat zij een grote keuzevrijheid hebben, raken zij het spoor bijster. Dat wordt nog eens verergerd door de solitaire opstelling van de (te grote hoeveelheid) vakgroepen. Bij de Groningse faculteit leidt deze opstelling tot een propaedeuse die de commissie bestempelt als een ''vrij heterogeen en onsamenhangend geheel''. Een coördinator die er voor zorgt dat het eigenbelang van de vakgroepen wordt overstegen is geen luxe, aldus de commissie. ''Een onbegrijpelijke passage'', vindt de Groningse decaan G. Luttikhuizen. ''Wij hebben een algemene studiecoördinator die in het rapport alle lof krijgt, evenals onze studierichtingscommissies. Ik erken het probleem, maar een aparte coördinator voor de propaedeuse biedt geen oplossing.'' De decaan zegt tevreden te zijn over de conclusie van de visitatiecommissie: ''Het hoofdstuk over Groningen is lovend. Onze instroom is op peil en de kwaliteit van het onderwijs beoordeelt de commissie positief. De algemene conclusies die de commissie trekt, zijn lang niet allemaal op ons van toepassing.''

De universiteiten van Groningen en Utrecht mogen toch studenten toelaten bij de deeltijdse doorstroomstudie verplegingsweten- schappen. Minister Ritzen had twijfels over de waarde van deze opleiding, die dient voor afgestudeerde hbo-verpleegkundigen. De HBO-raad verweet de universiteiten branchevervaging. Om de studenten duidelijkheid te bieden, geeft Ritzen nu toch voor twee jaar groen licht. Verplegingswetenschap werd enkele jaren geleden in Limburg opgezet als afstudeerrichting binnen de experimentele studie gezondheidswetenschappen. Toen de belangstelling groot bleek, ontstond er een samenwerking tussen Maastricht, Utrecht en Groningen (MUG). In 1990 openden de laatste twee instellingen dependances van de Maastrichtse opleiding. Een jaar later moesten ze hun poorten weer sluiten: minister Ritzen was tegen deze uitbreiding, op een moment dat de Limburgse opleiding nog niet goed was geëvalueerd. Ritzen heeft voor twee jaar toestemming gegeven voor de opleiding in Groningen en Utrecht. Met nadruk wijst hij erop, dat hij over het wetenschappelijk gehalte van de doorstroomopleiding nog geen duidelijke informatie heeft. Een definitieve beslissing neemt hij pas over twee jaar. RUG-collegevoorzitter Bleumink is niet echt tevreden over de beslissing van Ritzen. Hij vindt twee jaar een te korte termijn. ''Je begint nu iets dat je over één jaar al weer moet evalueren, terwijl er dan nog weinig over te zeggen valt. Meestal krijgen experimentele studierichtingen vijf jaar de tijd. Maar ik heb er alle vertrouwen in dat het lukt, nu de minister eenmaal door de bocht is'', aldus Bleumink. (Frank Steenkamp, HOP)

Het is niet dat ze er niks aan gedaan hebben. Het soos-gebouw op de Reitemakersrijge hangt vol met de posters waarmee studenten- vereniging Cleopatra naambekendheid probeerde te krijgen. ''Het is geel en het beweegt'' en ''Who's afraid of yellow''. Ze hebben door de hele stad gehangen en er zal geen student in Groningen zijn die ze nog nooit gezien heeft. Ze hebben het geprobeerd met ludieke acties: ''wortelen'' op de Grote Markt met een peentje en een deken, op reuzenski's door de Herestraat strompelen. Maar de groeiende naambekendheid van de vereniging heeft geen image opgeleverd. Cleopatra is nog altijd een onbekende gele vlek voor de buitenstaanders. ''Veel mensen denken dat we een meisjesvereniging zijn, vanwege de naam'', vertelt bestuurslid Mireille Beentjes. En voorzitter Lotje Riemers voegt eraan toe: ''Mijn moeder dacht zelfs dat ik lid was van een feministische studentenvereniging''. Misschien hebben ze het ook wel aan zichzelf te danken. Tenslotte is de vereniging zo'n zeven jaar geleden heel bewust begonnen als 'niks'. Je had clubs voor ballen, voor gereformeerden, voor Friezen, maar er was geen vereniging voor mensen die niets van dat alles waren. Mensen die gewoon gezellig bij elkaar wilden zitten en leuke dingen doen. Voor die mensen is er dus Cleopatra. Kenmerken: openheid, geen verplichtingen en alles kan. Een succesformule blijkbaar, want Cleopatra groeit de laatste jaren gestaag. Er zijn nu al ruim tweehonderd Cleopatranen en meer moeten het er ook niet worden. Enerzijds omdat Cleopatra een ''bewust kleine vereniging'' wil zijn, anderzijds omdat er gewoon niet meer leden in de soos gepropt kunnen worden. Er wordt niet voor niets gezocht naar een ander gebouw.

Een lappendeken, een verouderd systeem en een fiets die nooit een auto zal worden. Het zijn maar enkele omschrijvingen van Basis, het computersysteem waarmee de studievoortgang wordt geregistreerd. Twee jaar geleden had Basis ingevoerd moeten zijn aan de hele universiteit. Maar dat proces is nog steeds niet afgerond. De faculteiten staan niet te springen om een systeem in te voeren dat binnen een paar jaar weer vervangen moet worden.

Christien Boomsma

''Het is gewoon een schandaal'', moppert A. Kroon, hoofd van de afdeling onderwijs en studiezaken bij biologie. ''Wij hadden hier bij biologie een prima functionerend registratie-systeem. Maar het college van bestuur vindt dat iedereen met Basis moet werken en dus wordt er tegen heug en meug een verouderd systeem ingevoerd, dat er over enkele jaren uit gaat. Dan moeten we weer een nieuw systeem aanleren. In het bedrijfsleven zou zoiets nooit voorkomen.'' Het studievoortgangsregistratie-systeem Basis wordt sinds 1986 gebruikt aan de Groningse universiteit. Toen was het nog een modern computerprogramma. Een prima manier om individuele studenten te kunnen volgen tijdens hun verblijf aan de universiteit. Vooral voor grote studierichtingen als economie en geneeskunde, was het handig de voortgang van de studenten op de voet te kunnen volgen. In die faculteiten draait het systeem al jaren en functioneert het betrekkelijk goed. ''Die mensen hebben nooit iets anders gekend. Die kunnen lezen en schrijven met dat systeem'', geeft Kroon toe. ''Maar het is zo achterhaald, dat het maken van een printje op de werkplek al enorme problemen oplevert. Dat moet dan via de centrale computer op het Rekencentrum. Vandaar gaat het dan weer met de post naar het Biologisch Centrum.'' In 1989 besloot het college van bestuur Basis over de hele universiteit in te voeren. Dat zou goedkoper zijn dan alle afzonderlijke registratie-systemen die op dat moment bestonden, en bovendien zou één systeem de uitwisseling van gegevens tussen de faculteiten bevorderen. Of de studierichtingen per september 1990 maar wilden beginnen met de invoering van de gegevens van eerstejaars studenten in Basis. Een aantal faculteiten ging mopperend akkoord.

In de Verenigde Staten is het een gevestigd fenomeen: het sabbatical year. Een korte adempauze in de wetenschappelijke loopbaan, waarin een academicus de boel de boel laat en een jaar lang eens lekker mag bijtanken. Het Netherlands Institute for Advanced Study (NIAS) in Wassenaar geeft jaarlijks veertig onderzoekers (''fellows'') uit binnenen buitenland de mogelijkheid om zich te bezinnen op het vak en eindelijk eens dat ene boek te schrijven. Twee Groningse fellows blikken terug. ''Het idee is geweldig, maar die organisatie is veel te star.''

Guus Termeer

Wanneer de buschauffeur de plaats van bestemming hoort fronst hij de wenkbrauwen. Het Rijksdorp? Daar krijgt hij zelden passagiers voor. Daar rijden de limousines af en aan; Jan met de strippenkaart heeft er doorgaans niets te zoeken. Het Rijksdorp ligt verscholen in het lommer. Een chique villawijk aan de rand van Wassenaar, op een steenworp afstand van de duinen. Vogelzang en ruisende beuken. Voor jachtige managers de ideale plek om bij te komen en een mekka voor academische denkers die tot topprestaties willen komen. ''NIAS KNAW.'' Een bordje met spaghetti-letters markeert het domein van de wetenschap. Twee klassieke villa's en een derde pand in aanbouw vormen het Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences. Hier worden onderzoekers met een alfaof gamma-achtergrond in de watten gelegd. Hier scheidt de bloem der wetenschap zijn pennevruchten af. ''Je moet er voor geschapen zijn'', zegt Doeko Bosscher, hoogleraar contemporaine geschiedenis aan de RUG, en dit seizoen een van de uitverkoren fellows. ''Maar het basisidee is dat je je een jaar lang geheel geeft aan de wetenschap en de wereld vergeet. Idealiter woon en werk je hier vijf dagen per week.'' Bosscher werkt met zes collega's aan een interdisciplinair project over de ontvangst van de Amerikaanse massacultuur in Europa. Het idee voor dit project is al een paar jaar oud, legt hij uit. ''Twee jaar geleden hadden we met een aantal specialisten een proefsymposium bij het NIAS om te zien of het idee levensvatbaar was. Wanneer het NIAS dan akkoord gaat, volgt er nog een individuele selectieprocedure, maar het hangt natuurlijk ook van toevalligheden af wie dat jaar ook daadwerkelijk tijd heeft.'' Zelf kon hij maar een half jaar vrij maken. ''Vorig jaar augustus ben ik hoogleraar geworden. Dan kun je niet zeggen: Aju paraplu, ik ben het eerste jaar niet aanspreekbaar.''

Het Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences (NIAS) werd in 1970 opgericht met steun van alle Nederlandse universiteiten en met als hoofdfinancier het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen. Een jaar later ging het instituut van start in het gebouw van de voormalige Politie Academie in Wassenaar. Als gevolg van de bezuinigingsoperaties in de jaren tachtig trokken de universiteiten hun bijdrage in en kwam het NIAS onder het beheer van de Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen (KNAW). Het NIAS biedt jaarlijks veertig onderzoekers uit binnenen buitenland de mogelijkheid om zich volledig op hun wetenschappelijk specialisme te concentreren. Ieder seizoen worden drie grote multidisciplinaire projecten uit de alfaen gammahoek geselecteerd. Daarnaast is er ruimte voor individuele projecten. De animo voor een verblijf in Wassenaar is groot. Jaarlijks dingen zo'n vierhonderd (voor het merendeel buitenlandse) onderzoekers naar de veertig plaatsen voor een ''fellowship''. Vanuit Groningen waren onder anderen de socioloog I. Gadourek, de historicus M.A. Wes, de anglist H. Wekker en de psychologen W.K.B. Hofstee en J.A. Michon als fellow aan het NIAS verbonden.De laatste weken heeft de plakkoorts weer toegeslagen. Overal in de stad hangen affiches van studentenorganisaties als GRUNK, SORUG en Interface. Daarnaast doet ook het clubcircuit van zich spreken. Zo valt op grote zwart-wit posters te lezen dat Burning Spear binnenkort een concert geeft in de Oosterpoort. Het plakken van posters is een illegale bezigheid. Nu er grote plakzuilen in de binnenstad verrezen zijn, treden de lokale autoriteiten hard op tegen plakvandalen. Vijfhonderd gulden boete en een maand hechtenis zijn de maximumstraffen die geëist kunnen worden. Op de UK-redactie schrok men dan ook hevig toen KEI-secretaris Sandra Taekema meedeelde dat haar team volgende week overal affiches gaat ophangen, als onderdeel van het KEI-promotieplan. Dat loopt nooit goed af, was de heersende mening. Om aan te tonen hoe gevaarlijk het plakken is, besloot de redactie zelf eens een avondje de lijmkwast te hanteren.

Het is donderdagavond kwart over elf als we, gewapend met een emmer lijm, door de Kleine Kromme Elleboog lopen. De posters die we gaan ophangen zijn afkomstig van het jongerencentrum Vera. 'Yo la tengo' treedt binnenkort op in de Oosterstraat. De eerste plakkaten bevestigen we aan een groene deur, schuin tegenover café 'het paard van Troje'. Het is een mooie deur, de affiches blijven goed hangen. We nemen de plakcode in acht en lijmen alleen over gedateerde posters heen. De Kromme Elleboog is een easy job. In een mum van tijd hangt de steeg vol met aankondigingen van Vera-concerten. Daarna is de Uurwerkersgang aan de beurt. Een echtpaar van middelbare leeftijd volgt argwanend onze verrichtingen. We gaan sjofel gekleed in oude vodden. De rode bivakmuts op mijn hoofd vloekt met de blauwe jas die ik draag. Bij het Harmoniecomplex aangekomen wordt het tijd om de spanning wat op te voeren. Mijn compaan belt de politie. ''Er staat een idioot met rode muts m'n huis onder te plakken'', vertelt hij de dienstdoende agent van het hoofdbureau. ''Kunnen jullie even langskomen?'' Ondertussen krijgt het Voorlichtingscentrum een beurt. Dat gaat moeizaam, de ramen bieden weinig houvast. Gelukkig is het beeldje van Aletta Jacobs een makkelijkere klus. Ook het UK-kantoor moet eraan geloven. Vijfentwintig minuten lang zweten en lijmen, maar de politie verschijnt niet ten tonele. Mijn plakgenoot besluit een tweede keer te bellen. ''Die idioot is nog steeds bezig. De hele Oude Kijk in 't Jatstraat hangt vol, waar blijven jullie?'', maant hij het hoofdbureau. ''Onze helikopter is stuk en onze speedboot doet het ook niet, maar we komen eraan'', luidt het grappige antwoord. Vijf minuten later rijdt een stevige dertiger met snor onopvallend op een mountainbike door de Oude Kijk in 't Jatstraat. Vanuit z'n ooghoeken houdt hij het plakgebeuren nauwlettend in de gaten. Plotseling klinkt het geluid van een mobilofoon onder zijn jasje vandaan. De snor is een stille. Ik verplaats m'n werkterrein richting Vismarkt. De mountainbiker zet de achtervolging in. De Kwantumhallen plakken uitstekend. In trance hang ik de ene na de andere poster op. ''Politie!'', waarschuwt een voorbijganger. Oost-indisch doof plak ik door. Een witte Golf stopt met gierende banden. Twee breedgeschouderde agenten vragen wat ik aan het doen ben. ''Gewoon, posters plakken.'' ''Ah, voor Vera'', merkt de grootste van het duo op terwijl hij mijn spullen doorzoekt. ''Hoeveel heb je er al geplakt?'' ''Niet zoveel'', repliceer ik, ''zo'n driehonderd.'' Ik probeer brutaal te kijken. De agenten blijven echter vriendelijk. ''Je moet ophouden met plakken, anders wordt het zo'n troep in de stad'', waarschuwt de grootste. ''Ik plak alleen op ramen en op winkels'', provoceer ik nog een keer. Het lukt niet, het duo blijft stoïcijns. ''We hebben meer te doen dan jongetjes zoals jij. Taaien, wegwezen, we willen je niet meer zien.'' Met de pot lijm in de hand en een handjevol posters onder mijn arm, loop ik naar huis. De KEI-commissie hoeft zich geen zorgen te maken, ze kan straffeloos de hele stad vol plakken.

Lourens Kluitenberg

van Haks 'Première' is een overzicht van de aanwinsten van het Groninger Museum van ''de afgelopen jaren''. Wegens ruimtegebrek is het overzicht overigens niet compleet; wel mag worden aangenomen dat de werkstukken op de tentoonstelling samen een representatief beeld geven van de speerpunten van het verzamelbeleid. In globale zin bevestigt de expositie het beeld van het Groninger Museum als een museum voor moderne beeldende kunst waarin de afdelingen archeologie, kunstnijverheid en oude beeldende kunst een min of meer kwijnend bestaan leiden. Het hoofdmaal, overduidelijk de nieuwste beeldende kunst en het moderne buitenlandse design, wordt geserveerd in de vier grote bovenzalen. De andere schotels zijn naar de periferie gemanoeuvreerd. Raakvlakken tussen de verschillende gerechten in de collectie zijn ver te zoeken; deze afdelingen zijn om historische redenen in één huis ondergebracht, maar sinds jaar en dag slapen ze niet meer rustig op hetzelfde kussen. Het is in zeker opzicht spijtig dat dit tweeslachtige beleid ook gecontinueerd zal worden in de toekomstige behuizing. Beter ware het wellicht geweest als de overduidelijke keuze die museumdirecteur Frans Haks maakt voor hedendaagse kunst volmondig door de politiek werd ondersteund (ook financieel) en dat men hem op zijn specialisme de vrije hand had gegeven. Nu dreigt het toch weer een opgewarmd prakkie te worden met van alles wat er in, dat echter naar niks smaakt.

''De totale gekte heeft toegeslagen onder de mindere goden van de wetenschap. Sinds de Tweede Wereldoorlog proberen ze de problemen niet meer te begrijpen maar maken ze overal statistiek van.'' De Amerikaanse wiskundige Rudolf Kalman speelde vorige week in de Aula een thuiswedstrijd. De Groningse wiskundigen hadden hem uitgenodigd om de eerste Bernoulli-lezing te houden en zijn schimpscheuten naar de beunhazen van de statistiek gingen er bij zijn gehoor in als Gods woord in een ouderling. Kalman: ''Bertrand Russell heeft eens gezegd dat wat we weten wetenschap is en wat we niet weten filosofie. Tegenwoordig lijkt het er meer op dat wat we niet weten onder de statistiek valt.'' De gamma-wetenschappers begrijpen volgens Kalman het verschil niet tussen de grilligheid van een dobbelsteen en de diversiteit van het dagelijks leven. Hoe vaak je ook met een dobbelsteen gooit, er valt geen patroon in de worpen te bespeuren en elke nieuwe worp is weer onvoorspelbaar. Op die grilligheid is de statistiek gebaseerd en die statistiek geeft vervolgens precies aan hoe groot de kans is om na zeshonderd worpen tussen de 95 en 105 keer zes te hebben gegooid. Die grilligheid is iets heel anders dan de onvoorspelbaarheid van bijvoorbeeld menselijk gedrag. Als Maurice de Hondt iemand vraagt op welke partij hij zou gaan stemmen, weet hij niet welk antwoord hij zal krijgen. Maar hij had het wel kunnen weten door bij de echtgenote van de ondervraagde te informeren. Toch behandelt De Hondt het antwoord alsof hij met een dobbelsteen heeft gegooid en baseert er zijn prognose op. Verkrachting van de waarschijnlijkheidsleer, vindt Kalman: ''De economen zijn het ergst. Die bouwen modellen en stoppen er gegevens in die ze behandelen alsof ze puur willekeurig zijn. Om vervolgens te gaan zoeken naar relaties tussen die gegevens. Dat is erg onwetenschappelijk. Als de gegevens willekeurig zijn, bestaan die relaties natuurlijk niet.'' De Amerikaan moest toegeven dat aan zijn eigen vakgebied ook de nodige haken en ogen zitten. Want terwijl economen en andere gamma's verstrikt raken in de grilligheid van het bestaan, negeert de wiskunde die diversiteit eenvoudig. Wiskundigen proberen mooie, zuivere constructies te bedenken; zelfs de vraag of die constructies iets met de werkelijkheid te maken hebben, is al platvloers. Zo'n dobbelsteen is voor wiskundigen veel te onzuiver. Erover peinzen willen ze nog wel maar nagaan of hun gedachten kloppen door daadwerkelijk te gaan gooien, dat gaat hun te ver. En waarom zouden ze ook? Waarschijnlijkheid is een produkt van de geest, geen meetwaarde. Bij dat meten kan het alleen maar fout gaan. God dobbelt niet, heeft Einstein ooit beweerd. Maar, zo hield Kalman zijn gehoor voor, Einstein wilde niet zeggen dat er in de natuur geen ruimte voor grilligheid is. ''Die ruimte is er wel degelijk, alleen en Einstein zou minzaam lachen als we zijn uitspraak zo interpreteerden wie zegt ons dat de modellen voor het dobbelen toepasbaar zijn op de werkelijkheid? Dat weten we niet.'' En zo was Kalman weer terug bij zijn parafrase op Bertrand Russell. ''Of is het dan toch de filosofie waarmee we ons gebrek aan kennis moeten afdekken?'' (Joep Engels)

In de jaren vijftig probeerde het Amerikaanse chemieconcern Du Pont met man en macht zijn leiderspositie op de nylonmarkt te handhaven. Het bedrijf moest de concurrentie zien voor te blijven op een commercieel gezien zeer belangrijk toepassingsgebied van nylon: de versteviging van autobanden. Daarin voldeed de vezel eigenlijk prima, op één klein detail na. Autobanden die een tijdje stil hadden gestaan, zakten in en de deuk verdween pas als de banden na een paar honderd meter rijden warm werden. Met name dealers vonden dat een vervelend euvel. Hun auto's maakten immers geen goede indruk op de klant als het proefritje nogal hobbelend begon. Banden die niet indeukten, zouden daarom bij dealers gretig aftrek vinden. En omdat de meeste consumenten hun versleten banden laten vervangen door nieuwe van hetzelfde merk, zou de fabrikant van de altijd ronde autoband meteen marktleider zijn. Du Pont slaagde in zijn opzet, alleen was de ontwikkelde vezel te duur. Zoveel geld zou de automobilist nou ook weer niet voor zijn hobbelprobleem over hebben. Maar, zo dachten de strategen van Du Pont, in het leger speelt geld geen rol; misschien was de luchtmacht wél geïnteresseerd in de nieuwe vezel. De militairen hadden echter niet zo'n moeite met dat hobbelen maar Du Pont zou hen wel met een ander probleem kunnen helpen. De moderne vliegtuigen en raketten hadden zulke hoge snelheden dat de rem-parachutes verbrandden bij de landing. De vezel van Du Pont was hittebestendig, zou het voor die toepassing geschikt te maken zijn? Dat gaf begin jaren zestig een omslag in de research van de vezelchemie. Tal van bedrijven ontwikkelden hittebestendige materialen waarvan brandwerende pakken gemaakt konden worden of bloesjes die met de kookwas meekonden.

tect Siebe Jan Bouma? Daar hadden de zeven studentes kunst-, architec- tuurgeschiedenis en archeologie eerlijkgezegd nooit van gehoord toen ze zich inschreven om een tentoonstelling over de man te maken. Hoefde ook niet, vertelt Ineke Gerritsen, een van de zeven. Bij het verplichte afstudeeronderdeel 'tentoonstelling samenstellen' gaat het om zaken die bij samenstellen in het algemeen komen kijken. Zij koos voor Bouma omdat het tijdstip dat het Centrum voor Architectuur en Stedebouw (CAS) in zijn hoofd had voor een posthuum eerbetoon aan Bouma goed in haar planning paste. ''We hebben ons wel ingeleefd'', roept collega Annemarie Hermsen. Uitgaande van een dikke map informatie die een van hen als stagiaire bij het CAS gemaakt had, werkten het zevental het afgelopen halfjaar aan een overzicht van het werk van Bouma. Met behulp van een startkapitaal van de vakgroep, ongeveer 2000 gulden, aangevuld met sponsorgeld. Vrijdag wordt het resultaat dat ze 'Bouwen & Bewaren' noemden geopend. Veelzijdig man, dat is wel het minste wat je Bouma (1899-1959) kunt zeggen. Van origine timmerman schopte hij het tot tekenaar eerste klasse bij de gemeente Groningen. Maar architect had beter gepast op zijn visitekaartje. Hij ontwierp een groot deel van de Oosterparkwijk, het Grafisch Museum en het paviljoen in het Noorderplantsoen. Dat zien we in het eerste deel van de tentoonstelling, getiteld 'Architectuur & Stad'. Maar ook veel straatmeubilair zoals urinoirs (dat op de Grote Markt bijvoorbeeld), transformatorhuisjes en brugwachtershuisjes. Normaal gesproken bouwsels waar je niet lang bij stilstaat. Wellicht is dat ook de verklaring, beamen de samenstelsters, dat de naam Bouma niet veel bellen doet rinkelen. Bouma's werk is een mengelmoes van stijlen. Bouwde hij de galerijwoningen aan de Turfsingel naar de Delftse School, het gebouw Gemeentewerken, naast het CAS, ging volgens de Amsterdamse school. En behalve buitenhuiswas hij ook binnenhuisarchitect. Vanuit de expositieruimte is nog net een glimp te zien van de door Bouma ontworpen glas-in-loodramen boven een Bouma-trapleuning. Bouma onderhield nauwe contacten met de Groningse kunstenaarsvereniging De Ploeg (werk van Ploeg-beeldhouwer Willem Valk siert heel wat van zijn bouwsels). Maar hij werd geen lid, omdat hij Groningen in 1942 verliet. Het laatste gedeelte van de tentoonstelling, Architectuur & Traditie, laat zien hoe Bouma zich in de laatste jaren van zijn leven sterk maakte voor het behoud van de landelijke bouwkunst. Hij wilde, zoals dat heet, objecten en gebouwen in hun context laten zien. De ontwerpen die hij leverde voor het Arnhemse Openluchtmuseum en het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen zijn er bewijzen van. En natuurlijk ook Madurodam. Een replica van Kasteel Voordesteyn is van Madurodam geleend. Voor de rest bestaat 'Bouwen & Bewaren' vooral uit foto's, bouwtekeningen en schilderijen, grotendeels ook weer van Bouma. Daarnaast nog wat items die hij in een verloren ogenblik moet hebben geknutseld. Stoelen, ternauwernood van de vuilnisbelt gered, en een kinderledikantje, van de zolder van zoon Bob, de televisiepresentator, die de tentoonstelling opent. (Ellis Ellenbroek)

'Bouwen & Bewaren, S.J. Bouma, architect (1899-1959)', van 15 juni t/m 7 augustus te zien in Centrum voor Architectuur en Stedebouw, Zuiderdiep 98. Geopend tijdens kantooruren.

De economische faculteit zal zeker tot begin 1994 vastzitten aan een vacaturestop. Dat staat in een notitie van het faculteitsbestuur die afgelopen vrijdag tijdens de faculteitsraadvergadering werd besproken. De faculteit soupeerde in 1991 2,1 miljoen gulden op van de bedrijfsreserve. De totale begroting is ongeveer 24 miljoen gulden. De faculteit verwacht door het onvoorziene vertrek van personeel dit jaar nog een besparing van ongeveer honderdvijftigduizend gulden; in 1993 zal die besparing verder oplopen tot ruim een half miljoen. Voor de grootste knelpunten die door deze leegloop ontstaan is een speciaal reservepotje ingesteld. Daaruit zullen onder andere nieuwe hoogleraren in de wiskundige economie, de econometrie en de micro-economie worden betaald. Voor gastdocenten is echter geen geld meer en het huidige aantal van 36 assistenten in opleiding wordt bevroren. ''Verdeling van de armoede'', zo typeerde een cynische decaan J.L. Bouma de stand van zaken. ''Voor verdere besparingen op korte termijn moeten we hopen op een massaal vertrek of een massale sterfte van personeel.'' Over verdergaande maatregelen wordt nog nagedacht. De werkgroep financiën van de faculteit zal, in samenwerking met deskundigen van het Bureau van de universiteit, in oktober een nieuw formatieplan presenteren. Ook zal deze werkgroep de begrotingsprocedure binnen de economische faculteit gaan herzien en met voorstellen komen voor een betere organisatie en inrichting van de financiële afdeling. (Arjan Wildeboer)

Nederlandse studenten die in Vlaanderen of NoordrijnlandWestfalen gaan studeren krijgen met ingang van augustus 1993 een beurs in plaats van kinderbijslag. Dit heeft het kabinet vorige week besloten. De meeste studenten die nu een volledige studie in het buitenland volgen, krijgen geen beurs maar kinderbijslag. Dat bedrag is lager. Minister Ritzen wil Nederlandse studenten in de toekomst voor elke studie in een land uit de Europese Gemeenschap een beurs meegeven. Voorwaarde is wel dat studenten uit die lidstaat daar ook een beurs voor krijgen. Begonnen is met Vlaanderen en Noordrijnland-Westfalen, omdat daarmee al een intensieve samenwerking bestaat. Van de beurs wordt wel de vergoeding voor het collegegeld afgetrokken. Volgens een uitspraak van het Europese Hof van Justitie moet het gastland die gaan betalen. Studenten die nu in Leuven geneeskunde studeren gaan er daardoor bij voorbeeld op achteruit. De Nederlandse overheid betaalt hun een vergoeding die is gebaseerd op het Nederlandse collegegeld van 1850 gulden. In Vlaanderen bedraagt het collegegeld slechts enkele honderden guldens. De mogelijkheden om tijdelijk in het buitenland te studeren, worden komend studiejaar verruimd. Wie aan een Nederlandse universiteit of hogeschool staat ingeschreven, kan nu maximaal een jaar naar het buitenland zonder daarmee zijn beurs te verspelen. Die beperking vervalt. Studenten van de Nederlandse Antillen en uit Aruba kunnen in de toekomst ook een Nederlandse beurs krijgen, zodat zij in hun geboorteland kunnen studeren. Voor veel overzeese studenten is studeren in Nederland te zwaar. Ritzen verwacht dat de maatregelen hem geen extra geld zullen kosten. (Pieter Evelein, HOP)

De korting van vier gulden op de beurzen is in strijd met eerdere beloftes, vindt de Landelijke Studentenvakbond (LSVb). De bond eist in kort geding dat minister Ritzen de maatregel terugdraait. Sinds 1 juni krijgen studenten maandelijks vier gulden minder. Volgens een woordvoerder van het ministerie van onderwijs is de korting een uitvloeisel van de Tussenbalans. Het kabinet sprak daarin af dat elke Nederlander meer moet gaan betalen voor openbaar vervoer. Voor studenten betekent dat, dat hun OV-kaart duurder wordt. De LSVb verwijst echter naar een mededeling van de Informatiseringsbank in november. Daarin zou zijn aangekondigd dat de beurzen niet zouden worden gekort. (Pieter Evelein, HOP)

Ambtenaren die vallen onder de Interimregeling Ziektekosten Rijksambtenaren, krijgen in november van dit jaar een eenmalige uitkering. Deze uitkering bedraagt 11,3 procent van het salaris over de maand oktober, met een maximum van 431 gulden. Bovendien wordt de inkomenstoeslag met ingang van 1 januari van 1992 verhoogd met 72 gulden op jaarbasis. Dit zijn de werkgever en de vakcentrales na een half jaar onderhandelen overeengekomen, ter compensatie van het koopkrachtverlies van de rijksambtenaren als gevolg van de invoering van de tweede fase van het plan Simons. Vergeleken met werknemers in de marktsector, hebben zij aanzienlijk meer moeten inleveren. Met ingang van 1 januari 1993 stelt het ministerie geld beschikbaar voor de verschillende sectoren om ze in staat te stellen met de centrales een eigen regeling af te spreken. (Nicolette Scholten) Rita Landeweerd, aio Franse taalkunde, en Mark Kas, aio Nederlandse taalkunde, hebben de tweede prijs gewonnen in de Prix des Ambassadeurs 1991, een tweejaarlijkse essaywedstrijd van de Franse ambassade in Den Haag. Hun essay 'Multilinguisme et construction Européenne, ou l'optimisme' heeft als conclusie dat meertaligheid om een tolerante houding vraagt:

''In ons essay is het twaalf minuten voor twaalf in het jaar 1992. De hoofdpersoon ontmoet Voltaire en samen maken ze een reis door de twaalf landen van de Europese Gemeenschap. In ieder land spreken ze met een markant figuur over het probleem van zoveel talen in een verenigd Europa. We benadrukken de charme van de meertaligheid en bepleiten een tolerante en open houding. Tijdens de prijsuitreiking was daar weinig van te merken. De oud-ambassadeur, die de prijs uitreikte, hield een ronkend betoog: iedereen moet Frans leren, dat is dé taal!'' (Guus Termeer)

Faculteiten moeten in hun begrotingen voor 1993 1 procent van hun algemene inkomsten reserveren voor een zogeheten vrije begro- tingsruimte. Dat heeft de universiteitsraad vorige week donderdag besloten. Het geld uit deze ruimte is bedoeld voor vernieuwingen. Aan de beslissing van de universiteitsraad ging een discussie tussen de raad en het college van bestuur vooraf. De faculteiten krijgen volgend jaar bij de verdeling van het geld dat afkomstig is van het Ministerie van Onderwijs gezamenlijk tweeëneenhalf miljoen gulden meer dan tot nu toe was voorzien. Het college was aanvankelijk van plan de faculteiten te verplichten dit geld uitsluitend te reserveren voor de zogeheten matching van de centrale beleidsruimte. De centrale beleidsruimte is een potje waaruit het college en de u-raad gewenste vernieuwingen in faculteiten kunnen subsidiëren. Voorwaarde is dat de faculteit eenzelfde bedrag bijpast. In de praktijk gebeurt dat vaak niet, omdat de toewijzingen uit de centrale beleidsruimte pas in december geschieden, terwijl de faculteiten hun uitgaven dan al volledig hebben vastgelegd. Het oorspronkelijke collegevoorstel ging de u-raad te ver; het zou de faculteiten te weinig bestedingsvrijheid laten. Nu mogen faculteiten het geld uit de vrije beleidsruimte ook besteden aan andere vernieuwingen dan matching van de centrale beleidsruimte. In de u-raadsvergadering bleek de ATP-fractie moeite te hebben met de 1-procentsregeling. Als het goed is voor faculteiten om geld voor vernieuwing te reserveren, laat dat dan aan de faculteitsbesturen over, betoogde Hans Geenen. Collegelid Kooijman hield vol dat college en u-raad hierin een verantwoordelijkheid hebben. Bovendien meende hij dat de regeling een steuntje in de rug is voor faculteitsbesturen die te horen krijgen dat ze al het geld moeten doorsluizen naar de vakgroepen. (Laurens Berentsen)

''Ik ga persoonlijk met dit plan op stap'', zei collegevoorzitter Erik Bleumink bij de presentatie van het rapport milieuzorg. Sindsdien is er niets meer van het plan vernomen, op wat geruzie in bestuurskamers na. Kan de universiteit wel een milieubeleid van de grond krijgen? Eén van de opstellers van het rapport houdt zijn hart vast: ''Ik hoop dat het niet beperkt blijft tot wat krenten uit de pap vissen.''

Joep Engels

Erg van harte gaat het niet met het milieubeleid van de RUG. Het is alweer vier maanden geleden dat het college van bestuur het rapport milieuzorg van de Interfacultaire Vakgroep Energie en Milieukunde (IVEM) officieel heeft vrijgegeven en aan faculteiten en beheerders om reacties heeft gevraagd. In april zou het college zijn definitieve standpunt bepalen. Die termijn is inmiddels verschoven tot na de zomer en insiders verwachten zelfs dat het spannend wordt of het standpunt er nog dit jaar komt. Die slag om de arm kan inderdaad geen kwaad. De universitaire bestuurders hebben zich tot nu toe niet als voortvarend laten kennen. Het bewuste rapport dateert al van november 1991 maar men heeft drie maanden geaarzeld met het vrijgeven ervan. De provincie heeft meer dan een jaar moeten leuren bij de RUG vóór de lozingsvergunningen geregeld waren. En dan zijn het nog voorlopige vergunningen ook; de universiteit kon eenvoudigweg niet aangeven wat reele dan wel haalbare lozingen waren. ''We kennen de RUG zo langzamerhand wel'', verzuchtte een provincie-ambtenaar toen weer eens een termijn overschreden werd. Natuurlijk, er liggen enkele algemene beleidsuitspraken, en ook de andere universiteiten zijn nog in het stadium van papieren plannen en proefprojecten, maar je zou toch van een universiteit die zich graag als 'groen' afficheert, verwachten dat er met iets meer elan aan de interne milieuzorg werd gewerkt.

De Faculteit der Rechtsgeleerdheid moet er ''ernstig rekening mee houden'' dat niet valt te ontkomen aan een formele reorganisatie. Dat is de opvatting van de directeur beheer van de faculteit, M. Klomp, naar aanleiding van het formatieplan 1992-1996, dat afgelopen vrijdag in hoofdlijnen door de faculteitsraad is goedgekeurd. Om uit de rode cijfers te komen is het nodig dat de faculteit een structurele bezuiniging van zeven ton op de personeelslasten realiseert. Dit komt overeen met zeven full-time arbeidsplaatsen. Deze reductie is inmiddels nagenoeg gerealiseerd door de vorig jaar ingestelde vacaturestop. De afname van arbeidsplaatsen is echter ongelijk verdeeld over de verschillende vakgroepen. Overplaatsing van personeel en, in het ergste geval, deeltijd-ontslagen zijn de middelen waarmee de faculteit weer tot een bezetting kan komen die in overeenstemming is met het formatieplan. Ook de fusie van vakgroepen maakt deel uit van de herstructurering van de faculteit. Door vakgroepen met een onderen een overbezetting met elkaar te laten fuseren kunnen overplaatsingen worden voorkomen. Dat is het geval bij de fusie tussen de vakgroepen Privaatrecht en Notarieel Recht, die nagenoeg afgerond is. De voorgenomen samensmelting van de vakgroepen Handelsrecht en Sociaal Recht verloopt minder voorspoedig. Sociaal Recht wil alleen als geheel in een andere vakgroep opgaan, dus inclusief de sectie Vrouw en Recht, maar daar voelt Handelsrecht weinig voor. De vakgroep Volkenrecht en Sociologie der Internationale Betrekkingen blijft vooralsnog het zorgenkind van de faculteit, nu een fusie met Europees Recht definitief van de baan is. Het bestuur van de faculteit is echter van oordeel dat er voor handhaving van een zelfstandige vakgroep geen basis is. (Geert de Jong)

FRANK STEENKAMP

Studenten zijn mondige, kritische deelnemers aan het onderwijs, ze moeten vooral meer betrokken worden bij de kwaliteitsbewaking. Dat schrijft minister Ritzen in zijn nieuwe notitie over de bestuursvorm in het hoger onderwijs. Zoals verwacht krijgen de instellingen meer vrijheid bij het inrichten van hun bestuur. Maar de bewindsman stelt ook enkele voorwaarden. Ritzen zegt de rol van de studenten in het universitaire bestuur te willen versterken. Het gaat dan met name om de studierichtingscommissies (src's), die voor de helft uit studenten bestaan, maar die in praktijk vaak weinig invloed hebben. De minister wil geld uittrekken voor scholing van studentleden. En een faculteit moet de nu nog ontbrekende mogelijkheid krijgen, adviezen van de studierichtingscommissie dwingend aan vakgroepen op te leggen. Bovendien wil Ritzen de band van de commissies met de faculteit versterken door haar leden te laten benoemen door faculteitsraad en -bestuur. Naast de studenteninvloed gaat de notitie van Ritzen vooral over de vergrote autonomie van instellingen. Bij het wetenschappelijk onderwijs volgt hij het rapport van ex-Vendex-topman Van der Zwan uit december 1991. Elke universiteit mag in een 'charter' bestuursregels opnemen die afwijken van de huidige wet. Toch legt de bewindsman de nieuwe vrijheid op een aantal punten aan banden. Wil hij een charter goedkeuren, dan is eerst een zware toetsing nodig door een onafhankelijke commissie; een eis is ''blijvende betrokkenheid'' van studenten bij het bestuur. Verder houdt Ritzen vast aan zijn plan voor management audits bij de universiteiten. Dat is een controle van de bestuurskwaliteit door onafhankelijke deskundigen. De Landelijke Studentenvakbond reageert voorzichtig positief op de voorstellen, al vindt de bond dat Ritzen in het hbo niet ver genoeg gaat. Vooral de studierichtingscommissies, die de studieleiding controleren en het programma vaststellen, vindt de bond juist ook belangrijk voor het hbo. Wat de universiteiten betreft is de LSVb tevreden over de verhoogde status van diezelfde commissies. Tegelijk vindt de vakbond dat Ritzen de bezorgdheid over de gevolgen van universitaire charters niet wegneemt: zijn formuleringen over ''betrokkenheid'' en ''invloed'' van studenten zouden daarvoor te vaag zijn. De vereniging van universiteiten VSNU toont zich in haar eerste reactie tevreden met versterking van de src. Visitatierapporten van de VSNU hebben vaak op de noodzaak daarvan gewezen. Wel vindt de vereniging dat een minister die vrijheid wil bieden voor eigen bestuurs-charters daaraan dan niet teveel voorwaarden moet stellen. Juist over die voorwaarden lijkt men de komende weken nog te willen onderhandelen. Maar de tijd is kort: op 6 juli is ''afrondend overleg'' met de minister gepland. (HOP)

ma Alle goede zorgen van de economische faculteit ten spijt, de huidige eerstejaars studenten economie zijn niet vooruit te branden in hun studie. Na afloop van de tentamenperiode in het tweede trimester bleek slechts één student van de ruim zeshonderd eerstejaars op schema te liggen. Alle anderen hadden toen al meerdere tentamens laten lopen. In het eerste trimester namen 35 studenten zelfs aan geen enkele toets deel. De resultaten van de studenten die wel deelnamen aan de tentamens zijn vergelijkbaar met die van vorig jaar. Toen behaalde uiteindelijk slechts 6 procent na één jaar studeren de propaedeuse. De gegevens zijn afkomstig van het Bureau Onderwijs en Examens van de economische faculteit. Volgens Ineke Vugteveen van het bureau lopen de studenten vooral achterstanden op bij de vakken bedrijfseconomie en boekhouden. ''Ze moeten die stof zelfstandig bestuderen en mogen zelf bepalen wanneer ze gaan toetsen. En dat stellen ze zo lang mogelijk uit.'' Gevolg is dat de gedeelde toetszaal van economie en bedrijfskunde in de zomermaanden overbezet raakt. Lidy van Everdingen, onderwijscoördinator bij bedrijfseconomie, zegt dat de zaal voldoende capaciteit heeft. ''Maar het hele jaar komt er bijna niemand, terwijl in de zomer de strijd aan de deur begint wie er wel in kan en wie niet.'' Vorig jaar was de toetszaal daarom ook geopend tijdens de zomervakantie, maar dit jaar blijven de deuren dicht. ''Voor die extra service moeten wij hier namelijk personeel vasthouden'', zegt Everdingen. ''Bovendien hebben we het gewoon te druk. Volgend jaar wordt het propaedeuseonderwijs van economie vernieuwd en dat vraagt veel voorbereiding.'' Die andere propaedeuse moet er toe leiden dat wat meer eerstejaars economie volgens schema gaan studeren. (Arjan Wildeboer)

In het hoger onderwijs bestaat op ruime schaal onvrede met de tentamen-omstandigheden. Bij sommige studies klaagt de helft van de studenten over slecht meubilair, donkere of koude zalen, geluidshinder en traag uitgedeelde opgaven. Ook over de tijdige aankondiging en afhandeling van tentamens is de onvrede wijd verspreid. Dat is een van de in het oog springende resultaten van een enquête die de Keuzegids Hoger Onderwijs heeft laten houden onder bijna tweeduizend studenten van zes universiteiten of hogescholen. Ook de studiebegeleiding en de vooral in het hbo veelvuldige lesuitval oogst kritiek. Over hun studie als geheel zijn de ondervraagde studenten opmerkelijk tevreden. Bij 38 van de 42 bezochte opleidingen geeft de gemiddelde student een (zeer) gunstig totaaloordeel. Geen enkele opleiding scoort negatief. Ook over de kans op tijdig afstuderen en het vinden van een baan heerst optimisme. De resultaten van de studentenenquête, uitgevoerd door het Leidse bureau Research voor Beleid, staan in het tweede nummer van de Keuzegids Hoger Onderwijs. Dit tijdschrift, in oktober gelanceerd als genuanceerde tegenhanger van Amerikaanse best university-guides, biedt per nummer een landelijk vergelijkende consumententest van enkele studierichtingen. Dit keer gaat het om westerse talen (wo), bestuurs-, beleidsen politieke wetenschappen (wo), bouwkunde (wo en hbo), verpleegkunde (hbo) en de zeevaartscholen (hbo). Deels is de gids gebaseerd op visitatieen verkenningsrapporten. Naast deze al bekende 'deskundigen-oordelen' heeft de redactie ook in enkele studierichtingen de mening van de studenten laten peilen, met speciale aandacht voor studie-organisatie en -klimaat. Dit keer gebeurde dat in de clusters: 'bouw', 'bestuur' en 'verpleging'. Hoe specifieker de vragen, des te negatiever blijkt het oordeel van de studenten. Wie een eind in de studie gevorderd is (de ondervraagden zijn grotendeels ouderejaars), spreekt blijkbaar niet snel van spijt over de studiekeus maar heeft wel veel detailkritiek. Van de vele behandelde studie-aspecten komen alleen de stages en bibliotheekvoorzieningen er bij deze merendeels praktische studies goed van af. Op een belangrijk punt als de kwaliteit en inzet van docenten zijn de scores gemiddeld net voldoende. Maar vooral de organisatie van de studie wordt op veel punten bekritiseerd. Een voorbeeld is het uitvallen van lessen, dat overigens een typisch hbo-probleem blijkt: 20 van de 31 hbo-opleidingen scoort hier negatief, terwijl van de elf universitaire studies alleen bouwkunde Delft veel lesuitval kent. Ook over tentamens hebben de hbo-studenten meer klachten, maar het wo blijft daar weinig bij achter. Zo gaat de prijs voor de slechtste 'zit' tijdens het tentamen naat Leiden: meer dan de helft van de studenten politi- cologie en bestuurskunde klaagt er over slechte stoelen. Essentiëler maar minder verrassend is de kritiek op de studiebegeleiding. Die is volgens de studenten bij 14 van de 42 opleidingen ronduit onvoldoende. In slechts drie gevallen is het oordeel gunstig. Des te wonderlijker is het optimisme over het afstuderen. In vrijwel alle bezochte richtingen vindt meer dan tachtig procent van de ondervraagde studenten dat het programma ''tijdig af te ronden'' is. Alleen bij bouwkunde in Eindhoven en verpleegkunde in Breda heerst daarover enige twijfel. (Frank Steenkamp, HOP)

De achterstand van vrouwen in het onderwijs is de laatste tien jaar fors teruggelopen. Op hogescholen zitten nu bijna net zoveel mannen als vrouwen. Bij de universiteiten is het verschil eveneens kleiner geworden. Wat overbleef, is het feit dat meisjes vooral terechtkomen bij studies met weinig arbeidsperspectieven. Niet voor niets voerde de overheid daarom de laatste jaren campagnes als 'Kies exact'. Zo hoopt men de achterstand van vrouwen in de maatschappij terug te brengen. In het STEO-rapport 'Onderwijs en sekse; een verkenning van researchprogramma's' signaleren Geert van Dam, Edith van Eck en Monique Volman dat ook het emancipatie-onderzoek zich is gaan richten op vragen omtrent onderwijs en arbeidsperspectief. Twaalf jaar geleden schreven onderzoekers nog dat het onderwijs meer aandacht moest krijgen voor de ''vrouwelijke waarden'' in het onderwijs. School was gericht op kennis en prestatie. De emotionele ontwikkeling kwam in het onderwijs nauwelijks aan bod. Daardoor zouden meisjes eerder afvallen. Tegenwoordig is de vraag meer waarom vrouwen op school niet kiezen voor de bèta-vakken. Om daar achter te komen is er inzicht nodig in de mechanismen die deze keus bepalen. Nemen de bèta-leraren vrouwen minder serieus of maakt het man-zijn van de meeste docenten in die vakken, dat meisjes zich minder kunnen identificeren?

Door GUUS TERMEER Afvalcoördinator Rob Kingma keek vorige week vrijdag vreemd op toen hij rond acht uur 's morgens tussen lege containers en dozen in zijn opslagloods bij het scheikunde/natuurkunde gebouw een cilindervormig drukvat ontdekte. Het vat was half vergaan zodat de etikettering hem niet wijzer maakte; noch over de inhoud, noch over de leverancier. De afvalcoördinator riep een facultair deskundige te hulp en zag zijn vermoeden bevestigd: in de cilinder zat hoogstwaarschijnlijk chloor. ''Toen ik dat wist, wilde ik geen risico lopen'', vertelt Kingma. ''De wind waaide richting Nijenborgh 4, het scheikundegebouw. Knapt zo'n vat dan kan chloorgas grote gezondheidsproblemen veroorzaken.'' De afvalcoördinator nam contact op met de calamiteitenploeg van de Akzo in Delfzijl. Vroeg in de middag reden brandweer, politie en de Akzo-calamiteitenploeg over de Nijen- borgh om poolshoogte te nemen. Afvoeren naar Delfzijl leek een oplossing. Maar daar stak de politie een stokje voor: dat kan alleen met speciale toestemming van de Commissaris van de Koningin. Ter plekke onschadelijk maken was een andere mogelijkheid. Men dompele de cilinder in een loogbad, bore voorzichtig een gaatje en laat het gas vleugje voor vleugje ontsnappen. Geen der aanwezigen durfde het aan. Rond half vijf kwam de oplossing. De firma Hoek Loos in Schiedam beschikt over een ''gassenwacht'' en een speciaal voertuig met een veilige mantelcilinder. Bovendien heeft dit bedrijf alle benodigde ontheffingen voor vervoer. Hoek Loos beloofde de gassenwacht op pad te sturen. De brandweer wilde daar niet meer op wachten. De roestige cilinder moest ''uit veiligheidsoverwegingen'' worden verplaatst naar het weiland ten noorden van het Zernike Science Park. Uit voorzorg werd elk gebouw langs de route ontruimd. Om kwart over vijf kreeg het handjevol medewerkers en studenten in het WSN-gebouw te horen dat men verplicht vijf minuten binnen moest blijven. Tegen half twaalf was de gassenwacht ter plekke. Brandweer en politie hadden niet meer op deze ontknoping gewacht. Rond acht uur hielden zij het voor gezien.

Om economisch en ecologisch te overleven, zal ons land veel meer werk moeten maken van zijn wetenschapsen technologiebeleid. Er zijn grote investeringen nodig en het vertrouwen van het publiek moet versterkt worden. Om dat te bereiken, moet het kabinet een tienjarig ''nationaal plan'' opstellen dat qua inspanning doet denken aan de Deltawerken. Duurzaamheid moet daarin het centrale begrip zijn. Met deze grootse visie kwam de anders toch vrij pragmatische adviesraad voor wetenschapsen technologiebeleid (AWT) vorige week naar buiten. Het kabinet had gevraagd hoe de ''maatschappelijke inbedding'' van technologie in ons land te verbeteren valt. Techniek en natuurwetenschap zouden bij zowel aanstaande studenten als het grote publiek te weinig geliefd zijn. Met die anti-technologische houding van de Nederlanders valt het volgens de AWT nog best mee. Uit opiniepeilingen blijkt wel dat grootschalige technologie in ons land op veel kritiek stuit, maar dit verschilt sterk per toepassing. Gaat het om het milieu of nieuwe geneesmiddelen, dan is de acceptatie groot. Wel blijven de Nederlandse investeringen in wetenschap en technologie achter bij die van concurrerende landen. Een krachtiger overheidsbeleid is nodig, aldus de raad. Een nationaal plan, met een investering van minstens een miljard gulden in tien jaar, moet wetenschap en techniek daadwerkelijk mobiliseren voor de samenleving en de kloof met het publiek dichten. (Frank Steenkamp, HOP)

De RUG heeft minister Ritzen gevraagd de korting op de beurs met zestig gulden in verband met de OV-jaarkaart ongedaan te maken voor Groningse geneeskundestudenten die op Curaçao hun co-schappen lopen. De Groningse universiteit heeft sinds vijfentwintig jaar een overeenkomst met de Nederlandse Antilliaanse Stichting voor Klinisch Hoger Onderwijs. In het kader van die overeenkomst lopen gemiddeld twintig studenten van de medische faculteit gedurende achttien maanden hun co-schappen in het Elisabeth Hospitaal en de Capriles Kliniek te Willemstad. Omdat zij op Curaçao hun OV-jaarkaart niet kunnen gebrui- ken, vindt de universiteit dat hun beurs niet gekort moet worden. Eerder heeft Ritzen laten weten dat een verblijf in het buitenland een persoonlijke keuze is van studenten. De minister ziet daarom geen reden om studenten die via een uitwisselingsprogramma in het buitenland verblijven, niet aan te slaan voor hun OV-jaarkaart. Volgens de RUG gaat deze redenering niet op voor de studenten in Willemstad. De universiteit zou namelijk de verplichting op zich hebben genomen om twintig co-assistenten naar Curaçao te sturen. De effectuering van deze verplichting is een ''zaak van landsbelang in het kader van de Ontwikkelingssamenwerking'', schrijft de RUG in een brief aan de minister. Van een strikt persoonlijke keuze van de betreffende studenten is daarom geen sprake. Minister Ritzen moet nog antwoorden op het verzoek van de Groningse universiteit. (Laurens Berentsen)

FRANK STEENKAMP

De slagvaardigheid van de vereniging van universiteiten, de VSNU, moet groter worden. Om dat doel te bereiken, wil het dagelijks bestuur van de club alsnog proberen het verschijnsel van gewogen stemmen in de statuten te krijgen. In april was de helft van de leden daartegen. Natuurlijk blijft het streven naar overeenstemming een ''centraal uitgangspunt'', zegt het VSNU-bestuur in een toelichting bij de wijzigingsvoorstellen. Maar de praktijk is nu eenmaal dat de universiteiten zich ook onderling profileren en verschillende belangen hebben. Er zal dus vaker gestemd moeten worden. En daarbij is het toch nodig om te kijken of grote leden geen zwaardere stem moeten hebben. Dit idee van gewogen stemming, waarbij de grootste universiteiten vijf stemmen krijgen en de kleinste drie, was tot nu toe een bron van onenigheid tussen de universiteiten. Alleen voor CAO-achtige onderhandelingen werd dit principe geaccepteerd. Maar het VSNU-bestuur komt nu met een subtiel voorstel om ook bij andere kwesties gewogen stemming mogelijk te maken. Op 3 juli komt het in de ledenvergadering aan de orde. Het verschillend wegen van de stemmen moet volgens dit voorstel gehanteerd worden bij kwesties die de ''specifieke belangen'' van de afzonderlijke universiteiten raken. Maar om te voorkomen dat kleine universiteiten bij zulke duidelijke belangentegenstellingen al te makkelijk overruled worden, is voor hen een veiligheidsklep ingebouwd. Eerst moet een kwestie op de agenda van de VSNU-vergadering worden geplaatst en daarover wordt besloten met tweederde van de gewone stemmen. Bij die gelegenheid kan een groep van vijf kleine instellingen een onderwerp dus al van de agenda houden. In dat geval wordt het niet binnen de VSNU behandeld en kan elke instelling zelf voor zijn eigen belang opkomen. (HOP)

LAURENS BERENTSEN

Alles duidt er op dat de RUG het pand van de Stichting Studenten Huisvesting aan de Uurwerkersgang niet per 1 september in gebruik kan nemen als onderkomen voor buitenlandse studenten. Daarmee kan de SSH haar deel van een afspraak met de RUG niet nakomen. De SSH en de RUG spraken vorig jaar juni af dat de stichting haar pand aan de Uurwerkersgang per 1 september 1992 aan de universiteit te huur zou aanbieden. De universiteit wilde er het Erasmushuis vestigen. Naast buitenlandse docenten, die terecht kunnen in het vlakbij gelegen University Guesthouse aan de Kromme Elleboog, zou het Erasmushuis onderdak moeten bieden aan buitenlandse studenten. Als tegenprestatie stelde de universiteit honderdduizend gulden beschikbaar aan de SSH voor de verbouwing van het pand Hoge der A 10. Dat gebeurde in de veronderstelling dat de huidige bewoners van de Uurwerkersgang hier vervangende woonruimte aangeboden zouden kunnen krijgen. Collegevoorzitter Bleumink bevestigt dat de universiteit inmiddels gewaarschuwd is door de SSH dat het waarschijnlijk niet lukt om het pand aan de Uurwerkersgang per 1 september op te leveren. Mocht dat inderdaad niet lukken, dan is de hele afspraak met de SSH van tafel, aldus Bleumink. Er komt dan ook geen geld voor de verbouwing van het pand Hoge der A 10. De SSH weigert ieder commentaar op de nu ontstane situatie. Directeur W. van der Boor laat via zijn secretaresse slechts weten dat de onderhandelingen over de Uurwerkersgang nog niet zijn afgerond. Het probleem voor de stichting zijn de huidige bewoners van de Uurwerkersgang. De SSH kan deze huurders niet zo maar op straat zetten. De bewoners hebben zich inmiddels georganiseerd in een officiële bewonersvereniging om sterker te staan in de onderhandelingen met de stichting. De woordvoerder van deze bewonersvereniging, Martijn van de Heuvel, wenst echter geen enkele mededeling te doen, omdat dat volgens hem schadelijk kan zijn voor de onderhandelingen met de SSH. Een bewoonster van de Uurwerkersgang die liever niet met haar naam in de krant komt, vertelt dat de bewoners alleen willen verhuizen wanneer zij per afdeling een vergelijkbare woonruimte in het centrum van de stad krijgen aangeboden. Tot nu toe heeft de SSH alleen individueel vervangende woonruimte aangeboden. Dat is ook een reden geweest om de bewonersvereniging op te richten, aldus de bewoonster. Zij vertelt verder dat bewoners de plannen voor de Uurwerkersgang ruim een jaar geleden uit de krant moesten vernemen en dat zij pas afgelopen maart persoonlijk door de SSH op de hoogte zijn gesteld. Binnen de universiteit bestaat de indruk dat de bewoners juridisch erg sterk staan en dat de SSH dit probleem vorig jaar had kunnen voorzien. Ger Weening, hoofd van de Dienst Studentenzaken van de RUG en belast met de huisvesting van buitenlandse studenten, laat desgevraagd weten dat die huisvesting geen gevaar loopt wanneer het Erasmushuis niet door gaat. Dat komt omdat er inmiddels voldoende woonruimte beschikbaar is via de vorig jaar opgerichte Stichting Huisvesting Buitenlandse Studenten.

Minister Jo Ritzen van Onderwijs vereerde de Groningse universiteit afgelopen woensdag met een werkbezoek. Na de officiële toespraken bezocht de minister het Materialen Studie Centrum, de Groningse kandidaat voor de erkenning als onderzoekschool. Op de foto bekijkt Ritzen een kunstader en luistert naar de uitleg van voorzitter G. Sawatzky van het MSC.

Foto Elmer Spaargaren

''Meneer, ik heb een duivenhok en een zoon die niet wil deugen.'' Uw Naam? ''God de Vader.'' Deze denktenk van Kees Willemen was in 1977 goed voor 38 ingezonden brieven, waarmee Willemen een record op zijn naam heeft staan. De sollicitatieprocedure bij de Vrije Universiteit, waar sollicitanten op hun geloof werden bevraagd, was de aanleiding voor de gewraakte strip. Kwetsend, aanstootgevend, godslasterlijk en onnodig krenkend, meenden de eerste briefschrijvers. De reacties bleven niet onweersproken. Ongelovigen repliceerden dat er alle reden is om ''zo'n stel intolerante dominees als aan de VU'' aan het kruis te nagelen. Nog een unicum: om alle ingezonden brieven te kunnen plaatsen werd een zeer klein lettertype gekozen.

De geschiedenis van de universitaire democratie begint in Groningen wat eerder dan in de rest van het land. Aan alle andere universiteiten en hogescholen verschafte de Wet Universitaire Bestuurshervorming (WUB) van 1970 de bodem waarop de radenstructuur in 1971 werd opgericht. In Groningen bestond toen al een gedemocratiseerde bestuursstructuur: de in 1970 ingevoerde Tussentijdse Bestuurs Vorm (TBV), die op een aantal punten nogal wat radikaler was dan de wet die minister Veringa had uitgedacht. De Tussentijdse Bestuursvorm was het resultaat van een massadiscussie in de Martinihal, waaraan minstens duizend leden der universitaire gemeenschap deelnamen en dat niet eventjes een uurtje, maar de voorbereidende vergaderingen meegerekend dagen lang. Een partijcongres van de PvdA was er niets bij. Er kon tussen drie alternatieve voorstellen gekozen worden, die ieder op zich ingewikkeld genoeg waren om er een heel leger juristen en andere deskundigen maanden mee zoet te houden.

Alle drie alternatieven werden gedurende de besluitvormende vergadering tot op het bot uitgediscussieerd. En inderdaad: alsof het om het standpunt van een belangrijke politieke partij over de NAVO of de oorlog in Vietnam ging: de massamedia stonden in de rij om het nieuws direct tot in alle uithoeken van het land te verspreiden. Dat nieuws werd, dat de RUG voortaan bestuurd zou worden door een Raad, die geheel beantwoordde aan de ideeën die daar in de Groninger Studentenraad over geformuleerd waren: One man, one vote.

Ook daarover werd met veel vuur gediscussieerd in de periode die volgde: president-curator Dijkhuis en student-activist Waterman schreven elkaar een hele serie openbare brieven, die als de Betje Wolff-Aagje Deken discussie de geschiedenis is ingegaan. En niemand vond dat raar, zoals men het nu wel raar zou vinden als dr. J. Borgman, de voorzitter van het College van Bestuur en prof. dr. H.W. van Os (wij noemen maar iemand) elkaar open brieven zouden schrijven over het Plaats-Geld-Model. Discussiëren over het bestuur was in deze periode voor veel mensen discussiëren over het leven zelf geworden. De gedachte leefde dat de bestuursreglementen die ontworpen werden de toekomst zouden gaan vormgeven. Iedere komma was daarom belangrijk. Er werd in de jaren van de studentenrevolte veel over historisch materialisme gesproken en geschreven. Maar het was in feite puur idealisme dat in die tijd de klok sloeg. Vrijwel onmiddellijk na de euforie waarin de TBV geboren werd, volgde de terugslag. Of misschien is het wel beter om te constateren dat als zo vaak in het euforische begin al de kiem van de daaropvolgende kater lag. Idealisme heeft altijd iets leegs en in de graagte waarmee in de geboorte-uren der universitaire democratie over bestuurstructuren gediscussieerd werd, openbaart zich wellicht al de angst om over andere, belangrijkere aspecten van de werkelijkheid te praten. Er waren natuurlijk wel mensen die kritische vragen stelden: wat heb je aan democratische besluitvorming in een organisatie die bestaat bij de gratie van een heel ondemocratisch soort werk, onderwijs en onderzoek? Waar zouden de grenzen van de universitaire democratie moeten komen te liggen? Al deze vragen werden overwoekerd door het spektakel dat losbarstte als gevolg van de invoering van de WUB.

De Groninger Studentenbond kondigde aan de verkiezingen in het kader van Veringa's wet te boycotten, omdat in die wet aan het College van Bestuur meer bevoegdheden verleend werden dan aan het Dagelijks Bestuur van de Tussentijdse Bestuursvorm en bovendien omdat in de WUB niet voorzien was in collegeleden die niet uit het Wetenschappelijk Personeel afkomstig waren. De eenheid die schijnbaar tot stand gekomen was in de massavergaderingen in de Martinihal verdween als sneeuw voor de zon: de euforie der democratie veranderde in een bikkelhard gevecht om wat ieder als de macht zag. De studentenbeweging werd marxistisch-leninistisch. De ambtenaren groeven zich in. Het niet-wetenschappelijk personeel van de universiteit maakte zich het vakbondsdenken eigen. De enige groep die niet of nauwelijks als een groep optrad, bestond uit de wetenschappelijk medewerkers en zij zijn dan ook (want geschiedenis is een opeenvolging van paradoxen) de grote, ongewilde, overwinnaars van dit helse gevecht. Terwijl alle partijen meer of minder in de illusie leefden dat er machtsposities te veroveren waren, begreep het wetenschappelijk personeel dat het grote verschil met de situatie van voor de TBV en de WUB nu juist was dat de macht verspreid geraakt was over grotere delen van de universiteit. Als de radenen vakgroepstructuur iets inhield, was dat nu juist dat de extreme opeenhoping van zeggenschap in de handen van hoogleraren en topbestuurders vervangen was door een systeem waarin ook de deskundigheid van het middenkader aan bod kon komen. En dat zou niet gebeuren in de U-Raad, maar in de vakgroepen en in de subfaculteiten. De U-raad vormde hooguit de waarborg voor deze nieuwe, gedeeltelijke, spreiding van de macht. De U-Raad was als het ware het vacuüm dat voorkwam dat er een nieuw machtscentrum zou ontstaan.

Het is deze conceptie van de U-Raad die zich ten koste van alle andere doorgezet heeft. Het is ook de enige vorm van democratisering die er aan een universiteit denkbaar en mogelijk is. En het is tegelijk een geweldige stap vooruit in vergelijking met de situatie van voor 1971. Een vacuüm-raad is en blijft echter altijd nog een teleurstelling voor al diegenen die erin stappen met het idee dat de Raad directe invloed op universiteit, onderwijs en onderzoek heeft. De Raad heeft invloed op de wijze waarop op diverse plekken beslist kan worden over onderwijs en onderzoek en op de wijze waarop de middelen verdeeld worden Het is een meta-orgaan geworden. Een orgaan dat zelf heel weinig concrete beslissingen neemt. , maar dat voortdurend voor zorgt dat plaatsen waar die concrete beslissingen. wel genomen worden, de goede zijn. Deze functie blijkt zo belangrijk te zijn, dat hij zelfs in het no-nonsense tijdperk niet meer afgebroken kon worden. De nieuwe Wet op het Wetenschappelijk Onderwijs heeft enige wijzigingen aangebracht in de verdeling van de bevoegdheden tussen de Raad en het College van Bestuur. Die wijzigingen vormen niet allemaal een versterking van de positie van het College. De Raad blijft wel degelijk aanwezig. Wel is de positie versterkt van de groepering die in de jaren zeventig de bijzondere betekenis van de Raad het beste aangevoeld heeft, die van het wetenschappelijk personeel. De politieke veldslagen die in Groningen rond de WUB gevoerd zijn, hebben geresulteerd in wat nog altijd bekend staat onder de naam Harmoniemodel. Het Harmoniemodel is niets anders dan datgene wat de Groninger U-Raad verschillend maakt van andere raden. Met 'harmonie' heeft het uiteraard niets te maken.

PETER VERMIJ

De inhoud ervan is dat het College van Bestuur twee adviseurs uit de geledingen van de studenten en het niet-wetenschappelijk personeel kent. Het tegenstuk van deze twee pseudo-collegeleden is de lijmcommissie: dat wil zeggen de afspraak dat het College niet van haar bevoegdheid om besluiten van de Raad ter vernietiging voor te dragen aan de minister gebruik zal maken voordat er in een uitgebreide procedure geprobeerd is de scheuren te lijmen. Het Harmoniemodel houdt dus in: Groningen vecht zijn eigen ruzies uit. En we laten Zoetermeer (toen nog Den Haag), dat met die reactionaire WUB gekomen is, erbuiten. Dat laatste is natuurlijk niet gelukt en dat is een tweede en meer reële bron van frustraties voor menig U-raadslid. Hiermee bedoel ik niet, dat de lijmprocedure niet gewerkt heeft, want het tegendeel is waar: dit eigenaardige ritueel heeft zich een geheel eigen positie in de Groningse U-Raadsfolklore verworven en het heeft misschien inderdaad wel tot effect gehad dat Groningen altijd gevrijwaard is gebleven van gruwelen zoals die zich aan de Universiteit van Utrecht afgespeeld hebben, waar de minister op sommige momenten de kans schoon zag rechtstreeks in het bestuurlijk gebeuren in te grijpen. Ook bedoel ik hiermee niet, dat de adviseurs niet gewerkt hebben: het is deze constructie waarschijnlijk geweest die vooral de studentengeleding met de realiteit van de universitaire democratisering verzoend heeft en die van de studentengeleding na het overlijden van de stalinistische gedeelten zelfs één van de stutten van het systeem gemaakt heeft. Wat ik ermee bedoel is, dat de universitaire democratisering doorkruist is door een veel omvattender proces: dat van de bureaucratische planning van onderwijs en onderzoek op nationale schaal. Het is vooral dit proces dat de verhoudingen binnen het universitaire bestuur op een door niemand voorspelde manier van karakter veranderd heeft. Het gevolg ervan is namelijk dat de universiteiten nauwelijks meer bestaan. Wat er in Groningen bij de chemici gebeurt, is nog maar voor een zeer beperkt deel afhankelijk van beslissingen die in Groningen genomen worden. Veel belangrijker is wat er in de landelijke circuits besloten wordt, lokale beslissingen zijn daar hooguit een afgeleide van. De functionarissen die in die landelijke circuits rondstromen, hebben dus weer een hoop concrete macht verzameld: en een deel van die functionarissen bestaat uit leden van de Colleges van Bestuur. Voorzover het mogelijk is om over zoiets ingewikkelds als de universitaire bestuursstructuur voorspellingen te doen, voorzie ik dat de eventuele verbrokkeling van het stelsel langs deze breuklijnen zal gaan verlopen. De tweehonderdste U-Raad zou wel eens symbolisch kunnen worden voor de scheiding tussen het tijdperk waarin de RUG nog net zijn eigen boontjes kon doppen en het tijdperk waarin er helemaal geen RUG meer bestaat, omdat de belangrijke concrete beslissingen allang ergens in een grijze zone tussen de Martinistad, de andere universiteitssteden en Zoetermeer genomen zijn. U merkt het: ik heb het interview dat ik met prof. dr. W.K.B. Hofstee gehouden heb ook goed gelezen. De tweehonderdste U-Raad: reden tot feest of juist reden om ons maar eens flink aan de ongetwijfeld ter gelegenheid van dit getal geschonken alcoholica te vergrijpen? Ik zou zeggen: geen van beiden. Maar: reden om de mouwen op te stropen, te beseffen dat op dit ogenblik de Universiteit nog bestaat en dat de U-Raad bij uitstek het orgaan is dat er voor kan zorgen dat dat ook zo blijft. Ik zou tenminste niet weten welk orgaan dat anders zou kunnen doen.

JAN PAUL VAN DER WIJK

De geschiedenis van de universitaire democratie begint in Groningen wat eerder dan in de rest van het land. Aan alle andere universiteiten en hyogescholen verschafte de Wet Universitaire Bestuurshervorming (WUB) van 1970 de bodem waarop de radenstructuur in 1971 werd opgericht. I n Groningen bestond toen al een gedemocratiseerde bestuursstructuur: de in 1970 ingevoerde Tussentijdse Bestuurs Vorm (TBV), die op een aantal punten nogal wat radikaler was dan de wet die minister Veringa had uitgedacht. De Tussentijdse Bestuursvorm was het resultaat van een massadiscussie in de Martinihal, waaraan minstens duizend leden der universitaire gemeenschap deelnamen en dat niet eventjes een uurtje, maar de voorbereidende vergaderingen meegerekend dagen lang. Een partijcongres van de PvdA was er niets bij. Er kon tussen drie alternatieve voorstellen gekozen worden, die ieder op zich ingewikkeld genoeg waren om er een heel leger juristen en andere deskundigen maanden mee zoet te houden.

Alle drie alternatieven werden gedurende de besluitvormende vergadering tot op het bot uitgediscussieerd. En inderdaad: alsof het om het standpunt van een belangrijke politieke partij over de NAVO of de oorlog in Vietnam ging: de massamedia stonden in de rij om het nieuws direct tot in alle uithoeken van het land te verspreiden. Dat nieuws werd, dat de RUG voortaan bestuurd zou worden door een Raad, die geheel beantwoordde aan de ideeën die daar in de Groninger Studentenraad over geformuleerd waren: One man, one vote. De Raad is het hoogste bestuurslichaam. Het Dagelijks Bestuur van de Raad heeft slechts een uitvoerende taak. En in dat Dagelijks Bestuur waren niet alleen hoogleraren vertegenwoordigd, maar ook studenten en leden van het niet-wetenschappelijk personeel. Uiteraard zaten er nogal wat haken en ogen aan de constructie. De vraag bleef lange tijd hoe dit bestuursmodel in de bestaande wet op het wetenschappelijk onderwijs ingepast kon worden en vooral: hoe groot de overlevingskansen waren van het model als de nieuwe Wet op de Universitaire Bestuurshervorming door de Kamer zou zijn. Ook daarover werd met veel vuur gediscussieerd in de periode die volgde: president-curator Dijkhuis en student-activist Waterman schreven elkaar een hele serie openbare brieven, die als de Betje Wolff-Aagje Deken discussie de geschiedenis is ingegaan. En niemand vond dat raar, zoals men het nu wel raar zou vinden als dr. J. Borgman, de voorzitter van het College van Bestuur en prof. dr. H.W. van Os (wij noemen maar iemand) elkaar open brieven zouden schrijven over het Plaats-Geld-Model. Discussiëren over het bestuur was in deze periode voor veel mensen discussiëren over het leven zelf geworden. De gedachte leefde dat de bestuursreglementen die ontworpen werden de toekomst zouden gaan vormgeven. Iedere komma was daarom belangrijk. Er werd in de jaren van de studentenrevolte veel over historisch materialisme gesproken en geschreven. Maar het was in feite puur idealisme dat in die tijd de klok sloeg.

Vrijwel onmiddellijk na de euforie waarin de TBV geboren werd, volgde de terugslag. Of misschien is het wel beter om te constateren dat als zo vaak in het euforische begin al de kiem van de daaropvolgende kater lag. Idealisme heeft altijd iets leegs en in de graagte waarmee in de geboorte-uren der universitaire democratie over bestuurstructuren gediscussieerd werd, openbaart zich wellicht al de angst om over andere, belangrijkere aspecten van de werkelijkheid te praten. Er waren natuurlijk wel mensen die kritische vragen stelden: wat heb je aan democratische besluitvorming in een organisatie die bestaat bij de gratie van een heel ondemocratisch soort werk, onderwijs en onderzoek? Waar zouden de grenzen van de universitaire democratie moeten komen te liggen? Al deze vragen werden overwoekerd door het spektakel dat losbarstte als gevolg van de invoering van de WUB.

En dan te bedenken dat er in de jaren vijftig tientallen, zo niet honderden rhythm & blues-attracties on the road waren die je gewaagd kon noemen aan B.B. King. Sommigen werken tegenwoordig in het postkantoor of in een autospuiterij, 'n enkeling speelt in de weekends nog in het café op de hoek, maar de meesten zijn dood & begraven. B.B. King evenwel predikt onverdroten de blues, al veertig jaar inmiddels. Zijn concert deze week (vrijdag) in de Martinihal is dan ook verplichte kost.

Je kunt rustig stellen dat B.B. in feite de voornaamste vormgever was van de Britse popmuziek van de jaren zestig. Zoals geen enkele naoorlogse jazzsaxofonist aan het regime van Charlie Parker kon ontsnappen, zo kon geen enkele popgitarist om B.B. King heen. Elke lick van Eric 'God' Clapton, elke cascade van Jimmy Page kwam recht uit B.B.'s Book of the Blues. Merkwaardig genoeg was B.B. zelf op dat moment voor het poppubliek nog een grote onbekende. In haar overigens knap waardeloze Rock Encyclopedia beschrijft Lillian Roxon een jam sessie in het Newyorkse Cafe au go go, nu twintig jaar geleden. Clapton is present en Elvin Bishop (Paul Butterfields lead gitarist) en, ergens op een stoel in de hoek, een wat oudere zwarte man die met een gitaar op z'n schoot een sigaartje zit te roken. Bishop en Clapton soleren na elkaar, de één nog psychedelischer dan de ander. Het gaat allemaal met veel bekketrekkerij en kronkelbewegingen gepaard.

Dan is het de beurt aan de man met het sigaartje. Die staat niet eens op van zijn stoel, slaat een paar noten aan en de collega's kunnen inpakken. Finito. De tent staat op haar kop, dit is nog nooit vertoond!

Natuurlijk was het al veel vaker vertoond. In een interview uit 1957, het jaar waarin B.B. King and his Orchestra 342 (!) optredens voor hun rekening nemen, denkt de blueskoning met heimwee terug aan de tijd dat hij nog een eenvoudig katoenplukker was: "It wasn't like jumping around the country everynight, meeting cats just aching for a chance to cut you down to their size, and traveling all the time." En dan komt die zonnige dag in Nice terug, waar B.B. King vlak voordat hij het podium op moest met een aantal collega-muzikanten herinneringen ophaalde aan de battles of the blues van die tijd. Speciaal voor Guitar Slim uit New Orleans koesterde hij nog altijd een heilig ontzag: "Er waren twee dingen waar hij beter in was dan ik. Hij kon me er uit drinken en hij kon me er uit spelen."

Guitar Slim is niet langer onder ons dat drinken nam hij 'n ietsje te serieus. Nee, veel concurrentie heeft B.B. niet meer. Het is wat stil geworden. Dat evenwel belet hem niet er nog altijd zo'n 250 keer per jaar hàrd tegenaan te gaan.

Als we allemaal duimen zingt hij vast You upset me Baby, zijn eerste million seller, met de schitterende metafoor like bein' hit by a falling tree, woman what you do to me! Eddy Determeyer

JAAP DE BOER

Door de eeuwen heen hebben componisten een dimensie aan hun muziek willen toevoegen, los van de noten, maar tegelijkertijd van grote invloed op het resultaat richting oren. Hierbij doel ik op de ruimte waarin gespeeld of gezongen wordt. Ging het in de tijd van Willaert nog om dubbelkorige werken, al in het begin van de zeventiende eeuw schreven Italiaanse componisten werken voor vier, zes of nog meer koren tegelijk. Een ruimtelijke opstelling, hulpdirigenten ter ondersteuning van de hoofddirigent, en zingen maar! Natuurlijk stopt de componist niet voor niets ruimte in zijn muziek. Door plaatsing van koren op afstand van elkaar kun je een prachtig 'vol' effect bereiken. Zeker bij concerten met vier of meer koren hoeft de luisteraar zich geen moment te vervelen: in elke hoek van het gebouw gebeurt wel iets. Verder heeft meerkorigheid een groot aantal 'special effects' te bieden, zoals bijvoorbeeld het veelgebruikte 'vraagen antwoordspelletje'. Ná de 17e eeuw herontdekten componisten bij tijd en wijle de ruimte. Een zeer bekende hedendaagse opvolger van de Italianen is de Amerikaan Henry Brant. Hij is in ons land vooral bekend geworden door concerten in Amsterdam, met ensembles op platte schuiten in de Amstel. Leuk idee, prachtig gezicht, maar de muziek had naar het schijnt erg te lijden van de elementen en het verkeer.

De Groninger Studentenbond kondigde aan de verkiezingen in het kader van Veringa's wet te boycotten, omdat in die wet aan het College van Bestuur meer bevoegdheden verleend werden dan aan het Dagelijks Bestuur van de Tussentijdse Bestuursvorm en bovendien omdat in de WUB niet voorzien was in collegeleden die niet uit het Wetenschappelijk Personeel afkomstig waren. De eenheid die schijnbaar tot stand gekomen was in de massavergaderingen in de Martinihal verdween als sneeuw voor de zon: de euforie der democratie veranderde in een bikkelhard gevecht om wat ieder als de macht zag. De studentenbeweging werd marxistisch-leninistisch. De ambtenaren groeven zich in. Het niet-wetenschappelijk personeel van de universiteit maakte zich het vakbondsdenken eigen. De enige groep die niet of nauwelijks als een groep optrad, bestond uit de wetenschappelijk medewerkers en zij zijn dan ook (want geschiedenis is een opeenvolging van paradoxen) de grote, ongewilde, overwinnaars van dit helse gevecht. Terwijl alle partijen meer of minder in de illusie leefden dat er machtsposities te veroveren waren, begreep het wetenschappelijk personeel dat het grote verschil met de situatie van voor de TBV en de WUB nu juist was dat de macht verspreid geraakt was over grotere delen van de universiteit. Als de radenen vakgroepstructuur iets inhield, was dat nu juist dat de extreme opeenhoping van zeggenschap in de handen van hoogleraren en topbestuurders vervangen was door een systeem waarin ook de deskundigheid van het middenkader aan bod kon komen. En dat zou niet gebeuren in de U-Raad, maar in de vakgroepen en in de subfaculteiten. De U-raad vormde hooguit de waarborg voor deze nieuwe, gedeeltelijke, spreiding van de macht. De U-Raad was als het ware het vacuüm dat voorkwam dat er een nieuw machtscentrum zou ontstaan.

Het is deze conceptie van de U-Raad die zich ten koste van alle andere doorgezet heeft. Het is ook de enige vorm van democratisering die er aan een universiteit denkbaar en mogelijk is. En het is tegelijk een geweldige stap vooruit in vergelijking met de situatie van voor 1971. Een vacuüm-raad is en blijft echter altijd nog een teleurstelling voor al diegenen die erin stappen met het idee dat de Raad directe invloed op universiteit, onderwijs en onderzoek heeft.

De Raad heeft invloed op de wijze waarop op diverse plekken beslist kan worden over onderwijs en onderzoek en op de wijze waarop de middelen verdeeld worden. Het is een meta-orgaan geworden. Een orgaan dat zelf heel weinig concrete beslissingen neemt, maar dat er voortdurend voor zorgt of althans voor probeert te zorgen dat de plaatsen waar die concrete beslissingen wel genomen worden, de goede zijn.

Deze functie blijkt zo belangrijk te zijn, dat hij zelfs in het no-nonsense tijdperk niet meer afgebroken kon worden. De nieuwe Wet op het Wetenschappelijk Onderwijs heeft enige wijzigingen aangebracht in de verdeling van de bevoegdheden tussen de Raad en het College van Bestuur. Die wijzigingen vormen niet allemaal een versterking van de positie van het College. De Raad blijft wel degelijk aanwezig. Wel is de positie versterkt van de groepering die in de jaren zeventig de bijzondere betekenis van de Raad het beste aangevoeld heeft, die van het wetenschappelijk personeel.

De politieke veldslagen die in Groningen rond de WUB gevoerd zijn, hebben geresulteerd in wat nog altijd bekend staat onder de naam Harmoniemodel. Het Harmoniemodel is niets anders dan datgene wat de Groninger U-Raad verschillend maakt van andere raden. Met 'harmonie' heeft het uiteraard niets te maken. De inhoud ervan is dat het College van Bestuur twee adviseurs uit de geledingen van de studenten en het niet-wetenschappelijk personeel kent. Het tegenstuk van deze twee pseudo-collegeleden is de lijmcommissie: dat wil zeggen de afspraak dat het College niet van haar bevoegdheid om besluiten van de Raad ter vernietiging voor te dragen aan de minister gebruik zal maken voordat er in een uitgebreide procedure geprobeerd is de scheuren te lijmen. Het Harmoniemodel houdt dus in: Groningen vecht zijn eigen ruzies uit. En we laten Zoetermeer (toen nog Den Haag), dat met die reactionaire WUB gekomen is, erbuiten. Dat laatste is niet gelukt en dat is een bron van frustraties voor menig U-raadslid.

Hiermee bedoel ik niet, dat de lijmprocedure niet gewerkt heeft, want het tegendeel is waar: dit eigenaardige ritueel heeft zich een geheel eigen positie in de Groningse U-Raadsfolklore verworven en het heeft misschien inderdaad wel tot effect gehad dat Groningen altijd gevrijwaard is gebleven van gruwelen zoals die zich aan de Universiteit van Utrecht afgespeeld hebben, waar de minister op sommige momenten de kans schoon zag rechtstreeks in het bestuurlijk gebeuren in te grijpen. Ook bedoel ik hiermee niet, dat de adviseurs niet gewerkt hebben: het is deze constructie waarschijnlijk geweest die vooral de studentengeleding met de realiteit van de universitaire democratisering verzoend heeft en die van de studentengeleding na het overlijden van de stalinistische gedeelten zelfs één van de stutten van het systeem gemaakt heeft. Wat ik ermee bedoel is, dat de universitaire democratisering doorkruist is door een veel omvattender proces: dat van de bureaucratische planning van onderwijs en onderzoek op nationale schaal. Het is vooral dit proces dat de verhoudingen binnen het universitaire bestuur op een door niemand voorspelde manier van karakter veranderd heeft. Het gevolg ervan is namelijk dat de universiteiten nauwelijks meer bestaan. Wat er in Groningen bij de chemici gebeurt, is nog maar voor een zeer beperkt deel afhankelijk van beslissingen die in Groningen genomen worden. Veel belangrijker is wat er in de landelijke circuits besloten wordt, lokale beslissingen zijn daar hooguit een afgeleide van.